I believe in my own obsessions, in the beauty of the car crash, in the peace of the submerged forest, in the excitements of the deserted holiday beach, in the elegance of automobile graveyards, in the mystery of multi-storey car parks, in the poetry of abandoned hotels. (J.G. Ballard, fragment uit 'What I believe', gepubliceerd in Interzone #8, 1984) Toen ik vorige week in Saint Tropez was, kreeg ik midden in de nacht van een vriend een sms: 'Net nu jij daar zit: Ballard is dood.' De verwijzing in dat sms-je naar de plek waar ik me bevond was vanwege J.G. Ballards roman Super-Cannes (2000), waarin de palmbomen en wegen langs de Franse zuidkust naadloos overgaan in ogenschijnlijk veilige geklimatiseerde hypermoderne bedrijvenparken waar misdaad wordt bedreven. De mensen in Super-Cannes zijn een door medicijnen afgevlakte robotsoort geworden en zoeken het vertier in geweld. Ballard leek in zijn schrijfwerk argwanend over (technische) innovatie, maar roemde deze in werkelijkheid ook. Hij zag de Fransen als pioniers op het gebied van architectuur en technologie. Hoe anders was zijn mening over zijn vaderland Engeland. 'The Future, which in Britain has been dead for decades […]. Prince Charles may be going his best to propel the British into a nostalgic past.' (In the voyeur's gaze in the Guardian, 1989).
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Joost Zwagerman schrijft het boekenweekgeschenk 2010. Het thema van de boekenweek in 2010 is ‘Het kind, de jeugd, de jongere’. De auteur mag de jeugdigheid bezingen van het CPNB. Volgende week is er overigens een speciale viering van Zwagermans generatieroman Gimmick! in Paradiso, met gastoptreden van Katja Schuurman. De afterparty wordt verzorgd door Joost van Bellen en de presentatie ligt in handen van Matthijs van Nieuwkerk. De werkelijkheid is dat Zwagerman zijn agenda weer mag vullen om in de polder de peroxidekapsels, bodywarmers en pittige brilletjes te aanschouwen. Literatuur en jeugdigheid is immers een zondige combinatie in dit land.
Tot op zekere hoogte kan ik me scharen achter Jeroen Brouwers’ pamflet Sysiphus’ Bakens dat onlangs verscheen, al zou ik mezelf niet in de positie brengen om zelfs de politiek (Brouwers over Plasterk: ‘Een ijdele flapdrol, die zich opblaast als een feestcondoom’) verantwoordelijk te stellen voor de literaire armoede. Het ligt niet alleen aan de markt en haar lezers. De schrijvers zelf zijn laf. En zelden jeugdig, overigens.
Misschien is jeugdigheid niet het juiste woord en moet ik mijn heil zoeken bij de termen frisheid, experiment, verrassing. Het heeft immers niets te maken met leeftijd om een lans te breken voor een ander geluid in de letteren. Het mooiste voorbeeld hiervan is de 79-jarige Britse schrijver J.G. Ballard (het begint zo’n beetje mijn stokpaardje te worden). Ballard schreef in de jaren 90 over de keerzijde van technologische superparken aan de Franse zuidkust in Super-Cannes, en bijna twintig jaar eerder maakte hij de onnavolgbare ‘roman’ The Atrocity Exhibition (1969), een wrede collage van dictaten en flarden over Hiroshima, de moord op Kennedy en andere uitwassen van de moderne tijd (Zoals het verhaal Why I want to fuck Ronald Reagan). De zuiderburen hebben de verrassende toon van Paul Mennes, die bovendien niet onverdienstelijk voor het theater schrijft; Ook heeft België Peter Verhelst die met Zwerm (2005) een modern epos schreef vol regeringsgeheimen en conspiracy. Spanje heeft de boze Ray Loriga. De Duitsers hebben popliteratoren als Christian Kracht en de Fransen hebben als toppunt de dwarse Michel Houellebecq wiens houding en voorkomen je misschien kan haten, maar aan eigenzinnigheid ontbreekt het hem niet.
Omdat boekenlezen eigenlijk iets uit de tijd van de stoomwals is, maken we het voor de leek makkelijk. Een variant op de who’s who in de letteren van HP/De Tijd, maar dan verklaard aan de hand van zijn of haar look-a-likes. Een willekeurige selectie.
Jan Siebelink – James Last
Zowel Jan als James is populair bij de verstikte dorpen rond de Veluwe. Onder de toonbank wordt hun werk massaal verkocht in Ermelo, Harderwijk, Putten en Nijkerk. SGP-er Bas van der Vlies luistert vermoedelijk zelfs op zondag in Maartensdijk naar James Last en als zijn vrouw naar bed is, knielt hij in het geniep op een Bed stron – eh, violen.
Gerbrand Bakker – Erasure
Hoewel je denkt voor wat cock and bum fun altijd aan de fleecetrui van de warme Bakker te mogen trekken, kent Bakker geen genade. ‘Die man moet dood!’ kan hij in zijn stamkroeg verkondigen als de schaatsen die dag teveel hebben gekneld. Kijkt soms net zo gekweld als de heren die ooit een hit hadden met ‘Sometimes’. Bakkers vele herdrukken en vertalingen doen het echter beter dan het oeuvre van het synthesizerduo. Van een Schijt Aan Gerbrand Bakker-dieet, als variant op Sonja Bakker, hebben wij dan nog niet gehoord.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Wij schrijvers zijn jaloers op de verkoopcijfers van Kluun. Al zou zijn uitgever een boek van Kluun met louter lege bladzijden uitgeven, dan zal het nog meer verkopen dan onze armzalige intellectualistische exercities. Maar dan dit.
Afgelopen donderdag zat Kluun bij Char, het medium. Nou is dat niet echt een verrassing (de voormalige reclameman weet alles over doelgroepsegmentatie), maar wat er aan bod kwam, wel. Na het gebruikelijke broddelwerk over vage ziekten en Kluuns overleden ex-vrouw, kwam ene Oom Ad (‘Something with an… A… and a D…? Ad?’) aan bod. ‘Ik hoopte al dat hij langs zou komen,’ zegt Kluun semi-geëmotioneerd. ‘Did he commit suicide?’ vraagt Vrouwe Botox. En hij zou ook tekens geven. Via een radio, of via de lichten.
Ja, alles klopt.
Niet zo gek. Twee jaar geleden kwam Oom Ad namelijk al uitgebreid aan bod. En Kluun vertelde Yvon Jaspers al precies wat Char aan Kluun zou vertellen. Speelt Kluun zijn verbazing en emotie?
Of is het nieuwe boek nu al bij voorbaat een bestseller omdat het format is ingebed in een heerlijke mousse van RTL, tikkeltje bovennatuurlijke verschijnselen en emo-literatuur? Ja natuurlijk. Als Kluun zich niet meer kan herinneren dat hij exact dezelfde foto van Oom Ad overhandigde aan de redactie van Char als twee jaar geleden bij Wonderen Bestaan, dan moet hij misschien wat minder hard carnaval vieren.
‘Literatuur wordt alsmaar oppervlakkiger.’ ‘radicale onintellectualisering.’ Uitspraken van redactieleden van de steeds schaarser wordende literaire tijdschriften, deze week in Vrij Nederland geportretteerd.
De literatuur zelf wordt niet oppervlakkiger, de markt is veranderd. Elke gelegenheids-BN-er en panellid schrijft een boek. Boeken zijn niet in de eerste plaats (meer?) bestemd voor de elite. De gemiddelde lezer heeft een AKO-waardige smaak (van Kluun tot French), waart niet per sé alleen maar rond in de hoogste regionen van het intellect. Zit op Hyves. Tankt bij Shell. Luistert Sky Radio. Kijkt RTL 4. Heeft een mening op internet. Blogt misschien wel. Als ik een stapel boeken van Kluun naast die van Christian Gailly leg, is de Kluun-stapel als eerste weg. Wordt de literatuur dan oppervlakkiger? Nee. Het aanbod is anders en vooral groter, maar minder diepgaande literatuur (alhoewel die term arbitrair is) wordt er echt niet geschreven.
Gouden Kooi
Vergelijk het met de situatie in de (pop-)muziek. Als je afgaat op het niveau van Popstars, Rock Nation en andere talentenjachten op televisie, de tetterende lolbroekzender Radio 538 en het gegil van TMF: oké. Da’s de gemene deler. Maar alle alternatieve playlists op Last.FM, bandjes op MySpace en druk bezochte concerten laten iets heel anders zien.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Een asceet in de traditie van de oudheid is iemand die afziet, volgens Van Dale ‘iemand die zich aan vrome boetedoening wijdt.’ Een nieuwe asceet is in mijn optiek iemand die zijn handen van het publieke domein heeft getrokken en zich heeft los geworsteld van de massahysterie, maar dit alles wel naarstig goed in de gaten houdt. Anders dan de absurde wereld zoals Albert Camus het beschreef in L’homme Revolté uit 1951 (’Het laat ons achter in een impasse. De eerste en enige zekerheid die me zo wordt gegeven, binnen de ervaring van het absurde, is de opstand’) weet de nieuwe asceet dat opstand geen zin meer heeft.
Rare imam daar, rechtse rakker hier
Eigenlijk komt de opvatting van de Banality of Evil (1963) van Hannah Arendt dan nog dichter in de buurt. Het gaat ver om deze tijd naast de massavernietiging in de Tweede Wereldoorlog te plaatsen, maar de banaliteit van een ambtelijk apparaat dat ingezet moest worden bij de geoliede machines die de concentratiekampen waren, is dezelfde die ingezet wordt bij het creëren van de huidige banale perversie die ons omringt: woonboulevards met discountbanken die door kinderhanden worden gemaakt, kilo’s vleeswaren vol varkenscollageen en E-nummers, plasmaschermen op afbetaling. Dit alles in een xenofoob en ontwricht landschap, maar ondertussen wel op een gekoeld strand van Dubai willen liggen.
Het is een merkwaardig mooi stukje Amsterdam; gelegen in Oud-Zuid, geheel in de traditie van de Amsterdamse School, goed onderhouden panden en nu de weelderige klimop herfstig rood en geel kleurt, krijgt de buurt een haast sprookjesachtige lading. Het gaat om het stuk dat gesitueerd is rondom het Roelof Hartplein met als bekendste huis Het Nieuwe Huis dat in 1928 werd gebouwd als huisvesting voor ongehuwden en waar de schrijver-schrijver Jan Arends in 1974 over het balkon sprong. De Harmoniehof werd in 2006 door het Parool, na het Begijnenhof, uitgeroepen tot op één na mooiste straat van Amsterdam en vormde het decor van de in 2006 met de AKO-literatuurprijs bekroonde roman de Bekoring van Hans Münstermann.
De aanleg van de wijk paste in Berlages plan Zuid van 1917 waarbij een grote uitbreiding tussen de Amstel en de Schinkel moest worden gerealiseerd. Voor de bouw werden architecten van de Amsterdamse School benaderd; B. van den Nieuwen Amstel ontwierp onder andere Het Nieuwe Huis, J.C. van Epen de Harmoniehof en ook J.F. Staal heeft een aantal woningen gebouwd. De sierlijke bouwstijl was een reactie op Berlages bouwstijl die volgens een nieuwe generatie architecten te monumentaal was. En dat terwijl Berlage in feite de grondlegger van de Amsterdamse school is geweest. De straatwand moest een kunstwerk worden, één geheel vormen en voorzien worden van in het oog springende details.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.