Is kunstsubsidie rechtvaardig?

Ik ga met een groep vrienden op vakantie. En voor mij liggen er een aantal simpele vereisten aan de locatie. Ik wil naar een plek waar cultuur is. En dat is meer dan een dorpje waar je van terrasje naar terrasje loopt. Voor mij bestaan vakanties uit het beleven van moderne kunst. Ik kan me totaal verliezen in architectuur van rond de eeuwwisseling (deze of de vorige). Ik ben dol op toegepaste kunst, in het bijzonder Jugendstil. Ik krijg steeds meer waardering voor moderne beeldhouwkunst en vroeg-expressionistische schilderkunst. Maar mijn vrienden, die wilden fietsen, en dus gaan we naar een of ander godvergeten dorpje in de bergen. De vraag rijst waarom de overheid wel mijn fascinatie voor moderne architectuur zou moeten financieren, maar de fietsen van mijn vrienden niet zou moeten betalen? Is kunstsubsidie eigenlijk wel rechtvaardig? Of is het een linkse hobby?

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kabinet verheerlijkt keuzevrijheid

, door

Een gastbijdrage van Esther-Mirjam Sent, hoogleraar Economische Theorie en Economisch Beleid aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Het stuk is ook te lezen op Me Judice.

Ouders moeten zelf kunnen kiezen naar welke school hun kinderen gaan. Studenten moeten zelf hun onderwijskansen kunnen grijpen. Mensen moeten zelf kunnen kiezen of ze hun organen na hun dood ter beschikking willen stellen. En dit is slechts een kleine greep uit de argumenten die we vanuit het kabinet krijgen over voorgenomen beleidswijzigingen. Het onderliggende mensbeeld is dat van een koele en calculerende burger die optimaal gebruikt maakt van de geboden keuzemogelijkheden. Dat geeft de kiezer mogelijk een prettig gevoel, maar sluit absoluut niet aan bij de realiteit.

Ratio en emotie
Rationeel denken, analyseren, beslissen geeft mensen het gevoel dat ze in control zijn. En dat is plezierig, omdat de wereld om ons heen zo complex is geworden. Het verstand is te sturen, de emotie lijkt ongrijpbaar. Daarom denken we graag dat we op grond van redelijke overwegingen handelen, maar niks is minder waar. Ratio en emotie zijn innig vervlochten. Uit experimenten blijkt dat als je mensen een opdracht geeft, ze denken dat ze de vragen heel rationeel beantwoorden, maar het deel van de hersens dat tijdens de beantwoording van de vragen geactiveerd is, blijkt het emotionele deel te zijn (Camerer, Loewenstein en Prelec, 2005). Tegelijkertijd is het zo dat die emoties ons juist kunnen helpen om een rationele beslissing te nemen (Damasio, Tranel en Damasio, 1991). Dat wil zeggen, emoties stellen ons in staat onderscheid te maken tussen dat wat belangrijk is en dat wat minder belangrijk is.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Quote du Jour

Quote du Jour | Waarom koken, eten komt toch uit een muur?

, door

‘Anders bepaalt een kleine groep welke kunst gesubsidieerd moet worden. Kunst is voor de maatschappij. Als de maatschappij niet bereid is ernaartoe te gaan, is er iets fundamenteel verkeerd.’ [bron]

Er was ooit een tijd dat je voor een helpende hand wat betreft een kunstproject, steeds bij een liberaal terecht kon. De gristen zag meer heil in de parochie, en de socialist in de fabrieksrefter. Ook de loge, toch veel door blauwen bevolkt,  hielp met graagte dat wat een mens minder kan missen dan pakweg dit speelgoed van de he-le-maal vrij-e markt echt wel hoor! In deze tijden staat een liberaal voor lager dan een geblondgedoogde boekhouder. Met groot ongedogen ratelt deze hansworst het ene cafécliché over kunst uit zijn nek in zijn eerste interview. Hij wil doen geloven dat ‘een echte omslag’ betekent dat er méér mensen tickets betalen. Op basis van deze uitspraak zou een beschaafd land hem meteen uit zijn functie ontzetten. Of omdat meneer, voormalig boekhouder overigens, ook directeur van projectmanagementbureau Improvex is. Die houden nogal van ticketverkoop.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waarom Links?

, door

Wouter Leenders stelde mij op twitter een vrij simpele vraag: Of ik wel eens wat had geschreven over liberalisme en economie. En dan specifiek over de vraag waarom de overheid wel mag interveniëren in de economische sfeer en niet in de culturele sfeer.

De vraag is of mijn epistemische liberalisme, dat uitgaat van de centrale stelling dat we niet weten wat het beste individuele levensplan is te verenigen is met linkse sociaal-economische politiek. De overheid kan mensen misschien niet opleggen hoe ze moeten leven, de overheid moet wel interveniëren om de vrijheid van mensen te beschermen: we rechtvaardigen de interventie van de politie door te stellen dat we zo inbreuken op individuele vrijheid kunnen voorkomen. Maar kunnen we ook economische interventie zo rechtvaardigen?

Er zijn denk ik drie lijnen van argumentatie waardoor we individuele vrijheid en economische interventie kunnen verenigen. Ik laat me uiteindelijk inspireren door drie filosofen: de ideeen van John Rawls, over gerechtvaardigde ongelijkheid,de ideeen van Dworkin, over gelijke uitgangsposities en verdiende en onverdiende ongelijkheden, en die ideeen van Van Parijs over ‘echte’ vrijheid:

Ten eerste om individuele negatieve vrijheid te beschermen. Er is een grote machtsongelijkheid tussen werkgevers en werknemer (en tussen producenten en consumenten): in een ‘vrije markt’ kunnen werkgevers werknemers uitbuiten. Omdat bedrijven veel machtiger zijn dan individuele werknemers en omdat werknemers voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van die bedrijven kunnen bedrijven in een ‘vrije markt’ werknemers dwingen om vrijheden in te leveren, te werken onder gevaarlijke omstandigheden of lonen te accepteren die lager zijn dan het bestaansminimum. De overheid moet ingrijpen om ervoor te zorgen dat de rechten van werknemers en consumenten, – de zwakkere partijen – worden beschermd. Denk aan het minimumloon, het recht op collectieve onderhandeling door werknemers, wetten over arbeidsomstandigheden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Naar een Arthur-Lehning-stichting?

, door

Over “Op zoek naar vrijheid” van Femke Halsema

Wie zoekt niet naar vrijheid? In mijn prille studentenbestaan in 1965 constateerde Lucas van der Land in het eerste nummer van Acta Politica dat het begrip vrijheid te veel betekenissen krijgt, niet alleen in actuele discussies, maar in de gehele ideeëngeschiedenis. Verwarrend is dat de voorliefde voor vrijheid vroeger tot meer overzicht leidde dan nu.

Vrijwel alle revoluties zijn uit naam van de vrijheid uitgevochten, er is een VVD, er is een PVV, ook in de PvdA zijn vrijheid en gelijkheid kernbegrippen in het politieke denken. De Franse Revolutie ging om vrijheid, gelijkheid en broederschap. Daar zijn wij erfgenamen van. De Amerikaanse revolutie had een veel minder sociaal gekleurd vrijheidsbegrip, dat vooral gericht was op ruimte voor je zelf, voor ondernemerschap en markt. De Franse revolutie had een socialer inhoud.

Liberalen vinden dat zij het alleenrecht hebben op vrijheid. Maar de politieke overeenkomsten tussen bijvoorbeeld Halsema en Wilders, allebei wel voor de vrijheid, zijn toch maar klein. En hebben Rutte en Halsema het over dezelfde dingen, als zij over vrijheid spreken? Bij haar vertrek zei Marc Rutte in Femke Halsema een moderne, liberale politica te zien. Ik vroeg mij hier terloops af waar dat hemzelf plaatst. Ziet hij zichzelf als een ouderwetse liberaal? Een conservatieve liberaal? Misschien zelfs een libertaire liberaal? Daarover moest ik nadenken.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het kwijnende liberalisme

, door

Na de obligate lijstjes en overzichten, de verkiezingen tot politicus, man, vrouw van het jaar, bijft de vraag: ‘wat is er met ons aan de hand, waar staan we?’ Het vertrek van Femke Halsema zal in elk geval een grijzer parlement opleveren. (“Een moderne liberale, zei Rutte over haar.)

In het voorjaar viel de vorige regering, na ruzie over Irak en een daardoor getriggerd ongeval over de missie in Afghanistan. De PVV was toen tegen. Maar nu maakt het gedogen verschil, want dezer dagen kwam het pleidooi voor een pre-emptive strike op Iran. Maar misschien dacht men dat Allah ons de brug over zou helpen? Dodelijke dwaasheid van een gedoogpartner…

Er kwam een nieuwe regering, door onhandigheid van links, een fout van Lubbers en de fixatie van de VVD en het CDA op het vermijden van een smadelijk verlies. De keuze voor een rechtse koers was een breuk met coalitietradities. Niet Cohen, maar Klink bouwde het finale bruggetje waar men over heen strompelde. De retoriek van de nieuwe regering was op niveau, met een overtuigend ratelende Rutte, die zich omringd heeft met routine.

Maar is die regering Rutte nu ook de belofte, die de rechterzijde ziet? Krijgen we orde op zaken? Je kunt heel flink zes miljard aan het afslanken van het ambtelijk apparaat inboeken, maar dat is nog nooit gerealiseerd. De economen zien het ook niet gebeuren. Er wordt meteen stevig ingegrepen, zegt de brave Rutte dan. Nou, ja…

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het verband tussen suiker en politiek

, door

Het onderscheid tussen links en rechts is ouderwets. Tenminste, dat is wat ik regelmatig hoor. Maar is dat wel zo? Politieke partijen zijn in het algemeen rechtser geworden, lijken meer op elkaar en er verschijnt wel eens een nieuwe speler in de politieke arena. Maar waarom zou het onderscheid tussen links en rechts nu niet meer toe doen? Vergelijk de politiek eens met suiker. Honderd jaar terug hadden we twee smaken: bruine en witte suiker. Daarna kwamen er steeds meer smaken, zoetjes en zoetstoffen en nu hebben we er een heleboel, die allemaal verrassend veel op elkaar lijken. De authentieke smaken bestaan nog wel, alleen produceert niemand die ouderwetse suiker meer. Die smaken vinden we tegenwoordig te overheersend. Te radicaal. Te puur.

Al zijn partijen verrechtst, zijn de verschillen tussen partijen kleiner geworden en komt er wel eens een partijtje bij, de begrippen links en rechts behouden hun bestaansrecht. Zelfs het feit dat er een rechtse beweging is, met een populistisch links standpuntje, doet daar niets aan af. Iedereen heeft wel een idee waar links of rechts ongeveer voor staat. Maar wat is nu de crux? Het cruciale verschil tussen links en rechts is voor mij het achterliggende mensbeeld. In welke mate heeft de mens een eigen vrije wil? In welke mate is iemand zelf verantwoordelijk, en in welke mate moet de overheid verantwoording nemen? Hoe voorkom je criminaliteit? Ligt de nadruk op preventie of juist op harde straffen? Wat is een rechtvaardig belastingstelsel? Rechts gelooft meer in de vrije wil dan links. En aangezien wetenschappers ook verschillend denken over de vrije wil, blijft politiek voorlopig vooral een kwestie van geloven. Geloven in het eigen gelijk en het ongelijk van de ander.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Crisis: links en rechts

, door

De Groene Amsterdammer van 01-12-06 heeft een titelstuk: “Het falliet der liberalen”. De punch-line van Hubert Smeets luidt: “De VVD als liberale partij verkeert in surseance”.  Het herlezen kan helpen de verwarring van vandaag te bezweren met de analyses van gisteren. Smeets schrijft het nog geen vier jaar geleden, maar ik zie die surseance niet: de VVD heeft weliswaar een bescheiden omvang en moet zich aanzienlijke sturing laten welgevallen van een nationalistisch liberale afscheding op rechts, maar het is de grootste partij en leverancier van de minister-president. Dat is sinds Cort van der Linden niet meer zo geweest.

Voor de helderheid: Smeets meldt in het zelfde stuk dat de PvdA haar verankering in de samenleving aan het kwijtraken is. “Als er over vier jaar een liberale en een sociaaldemocratische stroming is, met verankerde macht, dan is dat een hele prestatie.”

Erg helderziend is dat ook niet: VVD 31 zetels, PvdA 30 zetels. Is dat “verankerde macht”? De VVD moet gesteund worden door het nationalistisch liberalisme van de PVV; dat had niemand gedacht toen de astrante Limburger Wilders voor zichzelf begon.

De VVD heeft een broze machtspositie, die door een broze constructie wordt geschraagd, maar we moeten nog afwachten waar de politieke winst neerdaalt. De crisis van de sociaal-democratie is al van een oudere datum. De PvdA deed het even goed met de nieuwe lijsttrekker Cohen, maar heeft dat krediet inmiddels al bijna geheel weer verspeeld in de peilingen. En een heldenrol heeft de partij in de formatie niet gespeeld. Daar helpen alle verbindende kwaliteiten van Cohen niet tegen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tegenzinnen | Achteraf

, door

Het kabinet zit. Rutte spreekt de regeringsverklaring uit en daarmee is de formatie waar velen zich zo aan stoorden afgerond. Maar waarom was die irritatie er eigenlijk? En had dat wel iets met Wilders te maken?

Dat die verontwaardiging de samenwerking met Wilders betrof is duidelijk, maar wat daar zo erg aan was veranderde in de loop van de formatie. Aanvankelijk ging het vooral over het serieus nemen van zo’n samenwerking. Want dat je het onderzoekt, ok, maar dat je dat dan ook echt doet, dat ging eigenlijk te ver. Regeren met de PVV, die al die dingen maar zei, dat mocht je toch niet willen!

Toen de formatie vervolgens echt onderzocht werd, richtte de verontwaardiging zich langzaam op iets anders. Want als je de PVV serieus neemt, hoe serieus neem je dan jezelf?

Het CDA maakt zichzelf wijs dat de toetssteen van haar eigenheid ergens in het geweten besloten ligt. Maar dat geweten was slechts bij een derde van de congresgangers aanwezig en vormde dus geen beletsel. De partij besloot tot samenwerking en dat geweten hangt er met zo’n drie zeteltjes nu nog een beetje bij.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende