Stop eens met dode bomen knuffelen
, door
OPINIE - Onderbouwde kritiek op de hier eerder verschenen link-analyse van Geenstijl
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
Dag krant
, door
DATA - Het nakende einde van de krant is meermalen aangekondigd en tevens net zo hard onderuit gehaald. Op zoek naar de trend voor Nederland zijn media-onderzoeker Piet Bakker (UvA en HU) en Sargasso in de actuele en historische data gedoken. Daaruit komt een weinig rooskleurig beeld naar voren. De tijd dat bijna iedere Nederlander een krant las, ligt ver achter ons. De oplage daalt gestaag.
Als eerste hebben we de oplage van alle betaalde kranten, landelijk en regionaal, van Nederland vanaf 1946 tot en met 2011 op een rijtje gezet (klik voor groter).
De glorietijd van de betaalde krant ligt zo te zien tussen eind jaren zeventig en eind jaren negentig. Tussen 1980 en 1997 is de oplage vrijwel altijd boven de 4,5 miljoen. Daarna zet de daling in. Op dit moment zit het op hetzelfde niveau als begin jaren zestig. Verontrustend voor kranten is vooral dat de daling de laatste 15 onverbiddelijk doorzet met zo’n 3% per jaar gemiddeld. In 2011 en 2012 lijkt die daling zelfs groter te worden.
Vertekende cijfers
Maar dit overzicht geeft een enigszins vertekend beeld. Het gaat hier immers alleen om de absolute oplage. De Nederlandse bevolking is bijna verdubbeld sinds 1946.
We hebben daarom twee reeksen erbij gehaald. Ten eerste het aantal huishoudens. Dit omdat een krant in Nederland voor het grootste deel via de brievenbus op de mat valt. En ten tweede het aantal inwoners van Nederland van 15 jaar en ouder.
We delen nu de krantenoplage door die twee getallen. Dan krijg je twee lijnen die, uitgedrukt in procenten, de verspreiding per huishouden en per (volwassen) inwoner weergeeft.
Dat geeft een ander beeld. Afgezien van de bijzondere piek na de oorlog, liggen de hoogtijdagen van de krant tussen begin jaren zestig en eind jaren zeventig. Tot 1970 wordt in vrijwel elk huishouden een krant gelezen; vlak voor de eeuwwisseling is dit nog in 75% van de huishoudens. Maar eind jaren negentig zet de daling onverbiddelijk in. Zowel qua huishoudens als qua 15-plussers is de verspreiding nu ongeveer de helft van wat het op het hoogtepunt was. Voor de advertentie-inkomsten is een lage ‘dekking’ een probleem. De krant is veel minder massamedium dan vroeger.
De trend
De trend van de laatste 15 jaar is onmiskenbaar. Er zijn geen redenen om aan te nemen dat deze ontwikkeling plots zal veranderen. Qua oplage zijn er verschillende scenario’s denkbaar. Als de daling van 3% gewoon door blijft gaan, zakt de totale oplage in 2034 onder de 1.5 miljoen (minder dan 50% van wat het nu is). Voor veel kranten zal dat fataal zijn. De kosten voor bezorging, drukken en redactie moeten over minder lezers verdeeld worden, advertentie-inkomsten dalen ook. Dat zal tot prijsverhogingen leiden en wellicht tot een nog snellere uittocht.
Als er niet 3 maar 5% wordt verloren per jaar, of als de daling langzamerhand groter wordt (oplopend van 3% naar -7% in 2030) zakt de oplage in 2034 onder het miljoen.
Een verscherpte daling
Een andere manier om naar de trend te kijken is via de jaar-op-jaar mutaties. Hieronder de weergave voor zowel de absolute oplage als het aandeel binnen de groep 15+. De laatste 30 jaar is er, vrijwel zonder uitzondering, alleen maar sprake van daling.
De extreme uitschieters worden veroorzaakt door aanpassingen in de meetmethoden.
De factoren
Bij de veranderingen spelen een aantal factoren mee. Ten eerste is er de opkomst van televisie. De televisie was eind jaren zeventig voor vrijwel ieder huishouden beschikbaar. Maar wie naar de ontwikkeling van de huishoudens met een krant kijkt, zal zien dat de daling eigenlijk pas inzet als iedereen allang tv heeft. Het lijkt erop dat mensen niet de krant de deur uitdeden vanwege de tv, maar dat de generatie die opgegroeid is met het nieuwe medium geen krant meer nam toen ze zelfstandig gingen wonen.
Toen kwam er halverwege de jaren negentig nog internet bij. Aanvankelijk voor slechts een beperkt aantal mensen, maar na 2000 voor vrijwel iedereen beschikbaar. Naast dagelijks gratis nieuws waren daar ineens vele bronnen beschikbaar voor de actieve gebruiker. Ook hier geen abrupte vervanging maar wel een versnelde daling.
En tot slot is er nog de introductie van de gratis krant in 1999. We hebben voor deze laatste factor de cijfers ook even op een rij gezet. Het effect van het verdwijnen van De Pers een paar maanden geleden kunt u nog niet te zien. De opkomst (en het verdwijnen) van DAG wel.
Met alternatieven als tv, internet en gratis dagbladen is het niet zo gek dat opgroeiende generaties de krant niet langer als vanzelfsprekend zien. De generaties die zijn opgegroeid met de krant, lijken daarentegen relatief trouw aan het medium.
Landelijk versus regionaal
Als we de totale oplage van de betaalde kranten uitsplitsen naar de landelijke en regionale kranten is goed te zien waar de grootste klappen vallen. Maakten de regionale kranten in 1980 nog 60 procent van de oplage uit, inmiddels is dat gedaald tot 40 procent.
Het gaat hier overigens weer over de absolute oplage. Het relatief stabiele beeld bij de landelijke kranten moet gecorrigeerd worden voor de bevolkingsomvang. Daarnaast is het AD in 2005 gefuseerd met een zevental regionale kranten.
Tot slot
Oplages dalen maar niet voor alle titels op dezelfde manier. Sommige regionale titels (Friesland, Groningen, Limburg) verliezen meer dan anderen. Bij de landelijke kranten heeft het AD relatief veel verloren en is De Telegraaf de laatste jaren in de problemen gekomen. Volkskrant, NRC en next doen het daarentegen de laatste jaren relatief goed.
De cijfers gaan over papier. Digitaal maakt nog maar een klein deel (2% in 2012) van de oplage uit, maar vertoont wel een zeer grote groei. Als dit patroon zich doorzet ziet de toekomst er voor kranten al een stukje fleuriger uit. En als alle bezoekers van de websites van kranten ook nog voor de informatie gaan betalen is er geen vuiltje aan de lucht.
Gebruikte bronnen
CBS Statline database
CBS Statistiek jaarboeken (papier)
HOI
Cebuco
Diverse naslagwerken.
Onder Creative Commons licentie bieden we u hierbij ook de ruwe data aan:
Detailgegevens over de dagbladen 1937 tm 2011
Gegevens over kranten versus bevolkingsomvang en huishoudens
Foto Flickr cc Thomas Leuthard
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
Onafhankelijke journalistiek: een krant zonder regering
, door
In mijn vorige post over WikiLeaks heb ik verschillende aspecten van de ontwikkelingen rond deze organisatie op een rij gezet. De vraag of het goed is wat zij doet heb ik niet echt beantwoord. In het commentaar stelt collega blogger Martijn terecht dat we kritisch moeten zijn over WikiLeaks. Dus daarom nogmaals de vraag: Is het goed wat Wikileaks doet of niet?
Ik denk dat we het er wel over eens zijn dat WikiLeaks zoals het nu is georganiseerd niet ideaal is. Met name als het gaat om de review procedure: wat wordt wel en wat wordt niet gepubliceerd. Wat we wel kunnen constateren is dat de manier waarop WikiLeaks te werk gaat evolueert. Oorspronkelijk bedoeld als plaats om informatie te dumpen, door iedereen – vandaar ‘wiki’ – begint het steeds meer te lijken op een journalistieke organisatie. Ze zijn te klein om zelf de review te doen, maar laten het over aan de traditionele media (van de 250.000 cables zijn er nu iets meer dan 1000 gepubliceerd, op het moment dat ik dit schrijf exact 1311 stuks). De beschuldiging dat het om een dump van 250.000 documenten gaat is dus propaganda. Wat opvalt is dat deze kritiek ook vaak van journalisten komt. Zouden zij zich bedreigd voelen? Veel (Amerikaanse) journalisten hebben in periode tussen 9/11 en de inval in Irak mee gewerkt aan oorlogspropaganda of hun mond gehouden – zijn dit de ‘waakhonden’ van de macht?
Wat voor veel mensen vooral beangstigend zal zijn is dat WikiLeaks niet onder controle staan van een regering. Het zou eigenlijk niets mogen uitmaken: er is toch persvrijheid, en journalisten gaan beroepsmatig dagelijks met geheimen om. Sinds haar ontstaan zijn informatielekken onderdeel van het dagelijks brood van de journalistiek. Het feit dat er nu een organisatie bij is gekomen die de ontvangst en publicatie van deze informatie tot haar hoofddoel maakt zou niemand moeten verrassen of moeten beangstigen.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Belgische kiosk haalt kranten uit assortiment
, door
NIEUWS - In een gemiddelde kiosk haal je sigaretten, loten of een krant. Hoewel, die laatste dus eigenlijk niet meer. In België stopt dagbladhandel ’t Hoekske met de verkoop van kranten en tijdschriften. Het is wat.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
NRC doet abonnementscijfers fraaier lijken dan ze zijn
, door
JournalismLab zet meest relevante stukken op een rijtje. Uit een diepte-analyse van de aard van de verschillende abonnementen, blijkt dat mensen het NRC wel willen lezen, maar niet willen betalen.
Conclusie: elke drie minuten verliest het NRC een volwaardig abonnee.
Waarom Van Thillo Wegener wil hebben
, door
ANALYSE - Z24 geeft vier redenen waarom de Persgroep een bod heeft gedaan op Wegener.
Quote du Jour | Krant: duur of goedkoop?
, door
“Je kunt als bedrijf wel vinden dat kranten goedkoop zijn, maar uit onderzoeken blijkt dat lezers krantenabonnementen duur vinden. De vraag is hoever je de prijzen kan opdrijven voordat klanten weglopen.”
(Woordvoerder Wegener)
Het is curieus dat insiders in de krantenbusiness zo van mening kunnen verschillen over zoiets fundamenteels als de prijs van hun product. Bovenstaande quote komt van het Nederlandse krantenconcern Wegener, en was een reactie op de uitspraak van de topman van de concurrent, Christian van Thillo van de Persgroep (o.a. de Volkskrant) dat kranten nog altijd spotgoedkoop zijn. Nu heeft de Persgroep net een verdubbeling van de nettowinst naar 64 miljoen euro getoond. Dus daar hoor je niemand over. Maar het zit er niet in dat de advertentieomzet nog ouderwets gaat stijgen in deze internettijden. De prijs van de grondstof papier zal naar verwachting ook gaan stijgen. Dus voorspelt (lees: wil) Van Thillo dat de prijzen van kranten de komende jaren gaan stijgen. Bij Wegener geloven ze daar dus niet in. En waarschijnlijk terecht. Maar als je niet meer geld voor een papieren krant kunt gaan vragen dan is het niet denkbeeldig dat er voor het eind van het decennium een landelijke papieren krant gaat omvallen. Is dat erg? Of zitten we nu zo ruim in het aanbod van nieuws, achtergrond en opinie dat het verdwijnen van zo’n papieren krant niets uitmaakt?
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
Foto des Tages | Na Alphen a/d Rijn
, door
De krantenkoppen van maandagochtend [via], nadat een suïcidale jongeman met een automatisch wapen willekeurig mensen neerschoot in een winkelcentrum in Alphen a/d Rijn. Klik voor (iets) groter, zoek de verschillen, de open deuren staan klaar.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.