Wat is eigenlijk een broeikasgas?

Als de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer stijgt, gaat de temperatuur omhoog. Maar hoe komt dat eigenlijk? En waarom hebben sommige gassen wel deze werking, en andere niet? Broeikasgassen zijn gassen die warmtestraling opnemen. Die warmte wordt vervolgens weer teruggestraald naar de omgeving. Oók terug naar de aarde, die daardoor een hogere temperatuur krijgt. Dit noemen we het broeikaseffect. Als de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer toeneemt, dan stijgt de temperatuur. Maar wat maakt een gas dan een broeikasgas? Verreweg het grootste deel van de lucht, stikstof en zuurstof, is niet alleen doorzichtig voor zichtbaar licht (blauw, geel en rood), maar ook voor warmtestraling (infrarood). Die straling gaat er dus net als zichtbaar licht dwars doorheen. Een aantal andere gassen laat warmtestraling niet zomaar door. Dat zijn broeikasgassen: gassen die een deel van de warmtestraling absorberen. Hoewel hun concentratie in de lucht relatief laag is, is hun effect op de temperatuur groot.

Door: Foto: Ian Britton (cc)
Foto: Global emission reduction trajectories associated with a 66% chance of avoiding more than 2°C warming by starting year. Solid black line shows historical emissions, while dashed black line shows emissions constant at 2016 levels. Data and chart design from Robbie Andrew at CICERO and the Global Carbon Project. Illustration: Carbon Brief copyright ok. Gecheckt 25-10-2022

De gerechtvaardigde zorgen van de klimaatstakers

, door

OPINIE - Afgelopen vrijdag hebben klimaatwetenschappers een brief gepubliceerd in Science waarin ze aangeven dat de zorgen van de klimaatstakers gerechtvaardigd zijn, evenals hun roep om snelle maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Bijna elk land heeft het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 ondertekend en geratificeerd. Waarmee ze zich hebben gecommitteerd aan het beperken van de wereldwijde temperatuurstijging tot  2°C boven pre-industrieel niveau en om zich in te spannen om de temperatuurstijging te beperken tot 1,5 °C. Wetenschappers hebben vorig jaar ook duidelijk laten zien dat een wereldwijde opwarming met 2°C in plaats van 1,5°C de impact van klimaatverandering fors zou vergroten en het risico vergroot dat sommige effecten onomkeerbaar worden. Doordat veel effecten van klimaatverandering wereldwijd niet gelijk verdeeld is zorgt een 2°C warmere wereld bovendien voor een stijging van de wereldwijde ongelijkheid.

Volgens de briefschrijvers zijn er al veel sociale, technische en natuurlijke oplossingen voorhanden. De jonge actievoerders vragen volgens de wetenschappers terecht dat deze ingezet worden om een duurzame samenleving te bereiken. Dat vergt wel doelgerichte en snelle actie. De tijd ontbreekt om te wachten tot de jongere generatie aan de macht is. Er rust een grote verantwoordelijkheid op politici om de benodigde randvoorwaarden en beleidsvoorstellen tijdig te implementeren.

Waan van de dag

Greta Thurnberg genomineerd voor Nobelprijs voor de Vrede

, door

Greta Thurnberg, de 16 jarige scholiere die vorig jaar de aanzet gaf tot de inmiddels wereldwijde beweging van klimaatstakers, is genomineerd voor de Nobelprijs voor de vrede. Op de vraag van New Scientist wat het over de toestand in de wereld zegt dat er scholieren nodig zijn om klimaatverandering weer bovenaan de agenda te krijgen in de media en politiek antwoord ze:

It’s very sad. I think everyone must realise that we have failed in many ways. But there is still time to fix it if we all try to do the impossible. It can and must be done.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Milieudefensie dagvaardt Shell over klimaatbeleid

, door

NIEUWS - Milieudefensie kondigde vorig jaar een klimaatzaak tegen Shell aan en stelde de volgende eisen aan Shell om dagvaarding te voorkomen:

  • Shell brengt zijn beleid en investeringen in lijn met de klimaatdoelen van Parijs;
  • Shell bouwt zijn olie- en gasproductie af en brengt zijn uitstoot terug naar nul in 2050;
  • Shell maakt afspraken met Milieudefensie over de invulling, tussendoelen en openbare verantwoording.

    • Shell kreeg 8 weken om tegemoet te komen aan de eisen van Milieudefensie, maar deed dat niet. Daarom overhandigt Milieudefensie vandaag de dagvaarding met als inzet dat Shell zijn plannen en strategie aanpast zodat die in lijn komen met het klimaatakkoord van Parijs uit 2015. Er wordt geen schadevergoeding geëist.

    Reactie Shell

    Shell stelt de klimaatafspraken te ondersteunen. Tegelijkertijd heeft het bedrijf sinds 2015 ook forse bedragen uitgegeven om klimaatbeleid te vertragen of voorkomen. Shell kondigde recent wel aan zijn lidmaatschap van de invloedrijke Amerikaanse lobbyclub AFPM heeft opgezegd. De AFPM is het niet eens met de klimaatdoelen die afgesproken zijn in Parijs, die Shell wel zegt te omarmen. Daarnaast heeft de AFPM zich de afgelopen jaren ingezet om de uitstootregels voor nieuwe auto’s in de Verenigde Staten te verruimen. Shell zegt die ruimere uitstootregels niet te steunen, maar zat nog wel in het bestuur van de American Fuel & Petrochemical Manufacturers (AFPM) die volgens Influence Map waarschijnlijk een belangrijke rol speelde bij de verruiming van de uitstootregels. Bij het aanpassen van de eisen aan methaanemissies in de VS is een zelfde beeld zichtbaar. Voor de schermen stelt Shell daar tegen te zijn, terwijl het bedrijf in 2017 en 2018 samen met het American Petroleum Institute (API) diverse ontmoetingen heeft gehad met de Amerikaanse overheid om de regels voor methaanemissies, die Obama heeft ingevoerd, te verzwakken.

    Foto: copyright ok. Gecheckt 28-09-2022

    De dubbele klimaatpet van olie- en gasbedrijven

    , door

    NIEUWS - Aan de ene kant investeren Europese olie- en gasbedrijven de laatste tijd steeds meer in duurzame energie en in overnames van clean tech bedrijven. Aan de andere kant spenderen ze veel geld om te lobbyen tegen klimaatbeleid. Een nieuw onderzoeksrapport van de Britse denk tank Influence Map schat dat de vijf grootste private olie- en gasbedrijven sinds de ondertekening van het klimaatakkoord van Parijs 1 miljard dollar hebben gespendeerd om klimaatbeleid te blokkeren.

    Lobby tegen klimaatbeleid

    InfluenceMap onderzocht de uitgaven van Shell, BP, Chevron, Total en ExxonMobil. Volgens Influence Map geven de bedrijven samen jaarlijks zo’n $200 miljoen uit om klimaatbeleid te vertragen of om energie- en klimaatbeleid bij te sturen. De uitgaven worden vooral in de VS gedaan. Tegelijkertijd geven de bedrijven zo’n $195 miljoen dollar uit aan reclamecampagnes om de suggestie te wekken dat ze een ambitieus klimaatbeleid voorstaan.

    Als voorbeeld noemt InfluenceMap de biobrandstof van algen campagne van Exxon. Volgens de advertentie campagne van Exxonmobil zijn algen een van de ‘grootste beloften voor de volgende generatie biobrandstoffen’ met significante klimaatvoordelen. Het doel van Exxon om 10.000 vaten bio-brandstof van algen per dag te maken behelst echter slechts 0,2% van de raffinagecapaciteit van het oliebedrijf.  Tegelijkertijd heeft het bedrijf aangekondigd fors te gaan investeren in olie- en gaswinning, zowel in de schaliegaswinning en in de Canadese teerzanden. Ook kwam het bedrijf niet opdagen op een hoorzitting van het Europees Parlement over het verspreiden van nepnieuws over klimaatverandering. In een brief, die in handen is van AFP, geeft ExxonMobil aan bang te zijn dat uitspraken op de hoorzitting gebruikt kunnen worden in Amerikaanse klimaatzaken tegen het bedrijf over het verspreiden van onjuiste informatie over klimaatwetenschap en over de risico’s die klimaatverandering voor het bedrijf oplevert. De Europese groenen hebben als reactie op het niet op komen dagen een motie ingediend om lobbyisten van ExxonMobil de toegang tot het Europees Parlement te ontzeggen, daarmee zou het bedrijf na Monsanto het tweede bedrijf worden dat dit privilege verliest.

    Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

    Mededeling

    Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

    Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

    De doorgerekende draai van Rutte III over verdeling klimaatkosten

    , door

    ANALYSE - Eerder deze week presenteerde het CPB en PBL hun doorrekening van het ontwerp klimaatakkoord. De conclusie van het PBL is dat de doelstelling om de CO2 uitstoot met 49% te reduceren waarschijnlijk niet wordt gehaald. Het CPB concludeerde dat met name de lage en de middeninkomens de lasten van het energie- en klimaatbeleid (inclusief het ontwerp klimaatakkoord) dragen. Het kabinet was er als de kippen bij om maatregelen aan te kondigen ter verzachting van de pijn, waarbij lasten van burgers naar bedrijven worden geschoven.

    Doorrekening PBL

    De conclusie van de doorrekening van PBL is dat de verwachte afname van de uitstoot van broeikasgassen in 2030 31 – 52 megaton CO2-equivalenten bedraagt. De opgave bedraag 48,7 megaton (49% ten opzichte van 1990). Dit valt net binnen de bandbreedte, maar wordt waarschijnlijk niet gehaald. Het ontwerpakkoord kan volgens het PBL leiden tot grote stappen in de energietransitie, maar er is nog veel werk aan de winkel: er moeten (politieke) keuzes gemaakt worden waarmee onzekerheden over het precieze effect van de voorgestelde maatregelen afnemen. De nationale kosten van deze voorstellen in 2030 vallen met 1,6 – 1,9 miljard euro nu lager uit dan geraamd op basis van het hoofdlijnenakkoord in 2018.

    Foto: Eden, Janine and Jim (cc)

    Zure regen waarderen

    , door

    COLUMN - Ik vind het mooi, die opleving van aandacht voor zure regen. Op Facebook, op Twitter en zelfs bij Nieuwsuur kwam het langs (looking at you, #FactFreeThierry). Zure regen is overal. En dat is goed.

    Even ons nationale geheugen opfrissen: wat is zure regen ook alweer? Het zal niet verbazen, de historie van ‘zure regen’ is lang. Al in de 17e eeuw was het fenomeen bekend en sinds de Industriële Revolutie (eind 18e eeuw) is het bekend dat de vervuiling uit de industrie zure regen veroorzaakt. Uiteraard was het pas veel later dat het probleem bij het grote publiek bekend werd: in de jaren 70 van vorige eeuw.

    Het probleem is eenvoudig: de uitstoot van zwaveldioxide, stikstofoxiden, ammoniak en andere vervuiling lost op in regenwolken, brengt de pH waarde van het regenwater omlaag en slaat zo als zure regen neer op onze aardbol. De gevolgen laten zich raden: ecosystemen raken verstoord, planten leggen het loodje, biodiversiteit gaat eraan en … kalkstenen gebouwen en bouwwerken van metaal raken aangetast en gaan sneller roesten.

    Vanwaar die aandacht dan?

    En waarom is zure regen dan ineens vol onder de aandacht? Ja, dat is eigenlijk eenvoudig: de wetenschapsontkennende politieke partijen noemen zure regen een ‘hoax’, onzin. Want je hoort er niets meer van.

    Waan van de dag

    Kans dat mens niet verantwoordelijk is voor klimaatverandering 1 op de 3,5 miljoen

    , door

    Internationale wetenschappers hebben de resultaten van een aantal gezaghebbende onderzoeken op het gebied van klimaatverandering in de afgelopen decennia naast elkaar gelegd. Uit deze onderzoeken blijkt dat de kans dat de aarde niet sneller opwarmt door toedoen van de mens 1 op de 3,5 miljoen is.

    Hiermee is een waarschijnlijkheid bereikt die een ‘gouden standaard’ wordt genoemd. Dit is een maat waarmee in de fysische wetenschappen een waarschijnlijkheid wordt aangeduid, melden de onderzoekers in een artikel in het blad Nature Climate Change. In 2012 werd voor het laatst zo’n ‘gouden standaard’ toegekend. Het ging toen om de vondst van het Higgs-deeltje, de ontdekking van het elementaire deeltje dat ervoor zorgt dat alle minieme deeltjes in het universum massa hebben.

    Waan van de dag

    Natuurkundetuchtrecht

    , door

    NIEUWS - In het komende nummer van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde wordt de vraag opgeworpen of de Nederlandse Natuurkundige Vereniging een natuurkundig tuchtcollege op zou moeten richten. Een systeem dat bestaat in de medische wetenschap. De conclusie van Gerard van der Steenhoven, hoofddirecteur van het KNMI en voormalig voorzitter van de NNV, is dat een natuurkundetuchtrecht onnodig is. Naar zijn mening zijn er genoeg mechanismen die zelfreinigend werken in de natuurkundige praktijk. Daar is geen tuchtcollege voor nodig. Een opvatting die niet door iedereen gedeeld wordt. Zo meldt Pol Knops op Twitter dat hij hier wel voorstander van is:

    Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

    Mededeling

    In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

    Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

    Mededeling

    De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

    In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

    Vorige Volgende