De ene Godwin is de andere niet

Wie een goed schrijver wil worden, dient veel te lezen, zo verneem ik op Twitter. Aangezien ik het geduld ontbeer om romans ook daadwerkelijk uit te lezen en een zekere voorliefde koester voor de polemiek, heb ik me een drietal bundels met opstellen en schotschriften van W.F. Hermans aangeschaft. Sindsdien lach ik me regelmatig een kriek. Het was in het jaar 1968 geloof ik, dat deze Rudi Dutschke een praatje mocht houden voor studenten aan de Universiteit van Amsterdam. Die werd gedeeltelijk uitgezonden op de TeeVee. Zo kreeg ik het ook te zien en te horen. Ik overdrijf niet als ik meen te mogen stellen dat de spreker een onuitwisbare indruk op mij maakte! Die stekende zwarte oogjes à la Goebbels! Dat van bloeddorst verwrongen gezicht! Die zwarte lok op zijn voorhoofd! Die hysterisch overstaande stem! Wel allemachtig! Sinds Adolf Hitler uit de filmjournaals was verdwenen, had ik een zo meeslepend bezig zijn op een spreekgestoelte niet meer mogen aanschouwen! Der Gott der Eisen wachsen liess, zij geprezen! riep ik uit.

Door: Foto: Still uit Der Baader Meinhof Komplex (2008) copyright ok. Gecheckt 25-10-2022

Closing Time | Wende Snijders

, door

Wende Snijders is wat mij betreft één van de beste zangeressen van Nederland. Haar performance is altijd vlekkeloos zuiver, ze heeft een groot bereik, zingt in minstens drie talen, bespeelt instrumenten, schrijft haar eigen muziek maar maakt ook een feest van bijvoorbeeld liedjes van Toon Hermans. Ik zal haar zeker nog wel eens opvoeren in Closing Time want ze heeft zoveel mooie dingen gemaakt.

Maar dit nummer staat me na aan het hart. De tekst is geschreven door Joost Zwagerman die haar verzocht het op muziek te zetten. Pas na zijn zelfmoord – die mij ook erg aangreep en waarover ik samen met mijn vriend een nummer heb geschreven – herinnerde ze zich dat hij haar ooit een e-mail had gestuurd die ze ongeopend had gelaten (?). Het bleek een gedicht te bevatten dat ze direct op muziek heeft gezet. Dit is het briljante resultaat.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gekleurd werk van Zwagerman

, door

Een vriend van me is helemaal weg van Zwagerman. Onlangs kocht hij een eerste druk van Gimmick! die hij moest en zou hebben. Toen ik vroeg waarom hij zo’n bewonderaar van Joost Zwagerman (1963) is, was zijn reactie: ‘vanwege de levendige schrijfstijl en pakkende beschrijvingen’. Zwagermans nieuwste essaybundel, Alles Is Gekleurd (2011), voldoet vanaf de eerste bladzijde aan die omschrijving. Alles is gekleurd is een verzameling van essays over de 20e-eeuwse Europese en Amerikaanse kunst. De ondertitel ‘omzwervingen in de kunst’ dekt perfect de lading van de gehele bundel: Zwagerman behandelt verscheidene ‘hoge’ kunstvormen, zoals de schilderkunst en de literatuur. Maar daarnaast bespreekt hij ook de mode en zelfs porno als vorm van kunst. Deepthroat als kunstwerk. Wie had dat ooit gedacht?

In het Warhola

De sectie schilderkunst neemt het grootste deel van de bundel in beslag – ongeveer een derde van de omvang. Aan de hand van veelal individuele kunstenaars als Mark Rothko en Jackson Pollock begeleidt Zwagerman de lezer door de verschillende kunstrichtingen en stromingen. Een gehele sectie is gewijd aan de excentrieke Andy Warhol, genaamd ‘In het Warhola’. Zwagerman vertelt over Warhols werkplaats The Factory, zijn obsessie voor verzamelen en hoe de kunstenaar ernaar verlangde een robot te (kunnen) zijn. De hoofdstukken in ‘In het Warhola’ zijn voornamelijk geschiedkundig van aard. Het gros van de overige essays is veelal naar aanleiding van een tentoonstelling geschreven. In een enkel essay worden daarom vaak meerdere kunstenaars of werken tegelijk – of naast elkaar – behandeld. Doordat zowel de thematiek als de in de voorstelling verwerkte kunststukken aan bod komen, voorkomt hij (onnodige) langdradigheid over een enkel onderwerp. Ironisch is het dat Zwagerman zich niet beperkt tot alleen de hoge (schilder)kunst, maar de wereldberoemde Bob Ross slechts in een bijzin noemt. Jammer.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Oplossingen voor Wilders-stemmers

, door

GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Hieronder een artikel van Kaj Leers, dat eerder op zijn eigen site verscheen.

Stempas (foto: Flickr/screenpunk)Joost Zwagerman zorgt met zijn artikel ‘Links helpt Wilders door PVV-kiezers te kleineren’ voor beroering bij vast niet alleen de linkse partijen, maar ook het CDA. Alle partijen die de afgelopen jaren kiezers verloren aan Geert Wilders – de PvdA, de SP, het CDA – breken zich het hoofd over hoe ze die kiezers kunnen terughalen. Er zijn politici die Zwagerman’s visie delen, maar de discussie stokt zodra het over de oplossingen gaat die de Wilders-kiezers willen zien.

Eberhard van der Laan, tegenwoordig burgemeester van Amsterdam en voormalig minister van Integratie en Wijken, is PvdA’er en één van zijn ambities is het terughalen van oud-PvdA-kiezers bij Geert Wilders. Dat is niets nieuws, hij heeft dit vaak herhaald tegen iedereen die het maar horen wil. “Die mensen, dat zijn ónze mensen!”, foetert hij te pas en te onpas. Ook een Tweede Kamerlid als Jacques Monasch steekt niet onder stoelen of banken dat zijn PvdA veel kiezers in de steek gelaten heeft. En dan juist mensen als in Sterrewijk in Utrecht, zoals een diepgaand onderzoek van Forum uitwijst.

Jan Marijnissen, nog steeds voorzitter van de SP, heeft zich regelmatig uitgelaten over die groep kiezers. Wat hen beweegt. Ook hij vindt dat die kiezers eigenlijk op de SP zouden moeten stemmen.

Het CDA lijkt met een soort experiment bezig: een deel van die partij denkt naar de PVV overgelopen kiezers terug te kunnen halen door zich dicht tegen Wilders aan te nestelen. In de beste CDA-tradities probeert de partij zich als een kameleon aan te passen, in de hoop dat de kiezers de kopie boven het origineel verkiezen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Emanciperen door te incrimineren

, door

[qvdd]

De scheldpartij van Ramdas illustreert onbedoeld de identiteitscrisis op links. Het – onjuiste en achterhaalde – zelfbeeld is: vooruitstrevend en emanciperend. Maar de luidkeels beleden weerzin ten aanzien van ‘white trash’ toont dat die emancipatie zich dan kennelijk moet voltrekken door middel van gescheld op de te verheffen bevolkingsgroep.

Emanciperen door te incrimineren: dát kan de bedoeling niet zijn. Mede door dat kleineren en incrimineren van de grote noden onder kleine luyden ontstond het nieuwe land binnen een land: Wildersland.

Joost Zwagerman argumenteert dat links Nederland Wilders helpt door zijn kiezers te kleineren.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Anil Ramdas en Menno ter Braak: De intellectueel vs de verachtelijke massa

, door

Deze bijdrage aan het open podium is van Atze de VriezeGeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag Atze de Vrieze met een artikel over de overeenkomsten tussen Anil Ramdas en Menno ter Braak. Atze is muziekjournalist bij VPRO 3voor12.

Menno ter Braak

De intellectueel heeft het zwaar. De weldenkende expert, die nadenkt voor hij iets zegt. Hij heeft vaker gelijk dan anderen, maar niemand luistert naar hem. De man met de feilloze, verfijnde smaak, de man die nooit anderen zal uitsluiten op basis van ras of seksuele voorkeur. Dat is wat publicist Anil Ramdas ons duidelijk probeert te maken in twee vlammende stukken (hier en hier). De schuldige: rechts. Of beter: de PVV. Ramdas zet met een paar pennenstreken 1,5 miljoen Wilders-aanhangers neer als white trash, mensen zonder principes en zonder moraal.

Die stukken zijn met weergaloze polemiek bestreden door Joost Zwagerman. Ouderwets, op een Hermansiaanse manier, merkte iemand op. Niet in een literair tijdschrift, maar gewoon in de comments op internet. Als Zwagerman Hermans is, dan is Ramdas hier Menno ter Braak, een van de leidende literatoren en intellectuelen van de jaren dertig. Een man wiens schrijfsels mij mateloos irriteerden toen ik ze las. Ter Braak was de snob der snobs, het type intellectueel dat ik zwoer nooit te worden. Maar met terugwerkende kracht moet ik hem meer credit geven. Ter Braak kon er niets aan doen. Hij rekende af met een tijdsbeeld.

Voor Ter Braak was het doodnormaal dat er een intellectuele elite was, een klein groepje hoog opgeleiden dat vanzelfsprekend autoriteit was. Maar gaandeweg veranderde dat, met dank aan de industriële revolutie. Ter Braak zegt daarover in Politicus Zonder Partij (1937): “Vroeger gaf het mij een aangenaam gevoel bij een voetbalmatch of een bioscoopvoorstelling als intellectueel onder een ‘massa’ aanwezig te zijn; door die ‘massa’ tegenover mij te weten (hetgeen ongeveer, zij het dan ook niet precies, wil zeggen: door die ‘massa’ te verachten) gaf ik mijn intellectualiteit een voordelige achtergrond van plebejischedomheid, die mij in mijn trots niet weinig versterkte. Ik was zozeer intellectueel, dat het mij mogelijk was mij buiten en zelfs boven de ‘massa’ te stellen en haar aanwezigheid uitsluitend te interpreteren te mijnen gunste.”

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

In een PVV-regime had een Ehsan Jami amper bestaansrecht

, door

kleinholland-0593Eenvoudig is het niet voor de zelfverklaard progressieve Nederlander – waartoe ik mezelf gemakshalve reken – om zich staande te houden in de verhitte discussie over de islam. Jarenlang kwam vanuit de linkerflank kritiek op godsdienst in al zijn facetten. Onze ouders lachten maar wat graag om de blasfemische grollen van Wim T. Schippers’ dronken dominees in de jaren zeventig. Reves Ezelproces? Hulde! Kamerdebatten over de vraag of de slang wel of niet gesproken had werden afgedaan als ridicuul.

Maar anno 2009 voelt de linksliberaal zich geneigd het voor de moslimzondebok op te nemen, juist omdat alle discussies ongenuanceerd door elkaar lopen. Conclusie: links (ook ik maak me daar ‘schuldig’ aan!) doet aan ‘hyperemancipatie’ van de moslims, Wilders doet het tegenovergestelde. Terwijl Nederland als liberaal en vrij land de grenzen wagenwijd open zou moeten stellen voor vrijdenkers in den vreemde. Journalistes die zweepslagen krijgen in Soedan, Iraniërs die vluchten voor het bewind, homoseksuele Egyptische balletdansers die angst hebben om omgebracht te worden.

‘Houd de deuren open voor intellectuelen.’ Het is makkelijker gezegd dan gedaan. Waar trek je een grens? En doe je niet aan een griezelige selectie door pak ‘m beet de schrijvers, de acteurs en de journalisten te wenken en de loodgieters te weren? Een heikel punt. Maar hier moet je grofweg de conclusie trekken dat een loodgieter zijn werk kan uitvoeren zonder hete adem van de staat. De intellectueel wordt in de gaten gehouden, gevolgd en in het ergste geval vervolgd. Zij zijn in het beste geval afhankelijk van het werk van Amnesty International en mogelijke grillen van politieke lobby’s. Eigenlijk zouden zij erop moeten kunnen vertrouwen dat Nederland en West-Europa in zijn geheel bij uitstek een gebied is waar men welkom is en waar het politieke klimaat van het land van herkomst te bekritiseren valt, en mogelijk zelfs te beïnvloeden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Knallen of vallen: Nederlandse literatuur heeft geen alternatief

, door

zwaagJoost Zwagerman schrijft het boekenweekgeschenk 2010. Het thema van de boekenweek in 2010 is ‘Het kind, de jeugd, de jongere’. De auteur mag de jeugdigheid bezingen van het CPNB. Volgende week is er overigens een speciale viering van Zwagermans generatieroman Gimmick! in Paradiso, met gastoptreden van Katja Schuurman. De afterparty wordt verzorgd door Joost van Bellen en de presentatie ligt in handen van Matthijs van Nieuwkerk. De werkelijkheid is dat Zwagerman zijn agenda weer mag vullen om in de polder de peroxidekapsels, bodywarmers en pittige brilletjes te aanschouwen. Literatuur en jeugdigheid is immers een zondige combinatie in dit land.

Tot op zekere hoogte kan ik me scharen achter Jeroen Brouwers’ pamflet Sysiphus’ Bakens dat onlangs verscheen, al zou ik mezelf niet in de positie brengen om zelfs de politiek (Brouwers over Plasterk: ‘Een ijdele flapdrol, die zich opblaast als een feestcondoom’) verantwoordelijk te stellen voor de literaire armoede. Het ligt niet alleen aan de markt en haar lezers. De schrijvers zelf zijn laf. En zelden jeugdig, overigens.

Misschien is jeugdigheid niet het juiste woord en moet ik mijn heil zoeken bij de termen frisheid, experiment, verrassing. Het heeft immers niets te maken met leeftijd om een lans te breken voor een ander geluid in de letteren. Het mooiste voorbeeld hiervan is de 79-jarige Britse schrijver J.G. Ballard (het begint zo’n beetje mijn stokpaardje te worden). Ballard schreef in de jaren 90 over de keerzijde van technologische superparken aan de Franse zuidkust in Super-Cannes, en bijna twintig jaar eerder maakte hij de onnavolgbare ‘roman’ The Atrocity Exhibition (1969), een wrede collage van dictaten en flarden over Hiroshima, de moord op Kennedy en andere uitwassen van de moderne tijd (Zoals het verhaal Why I want to fuck Ronald Reagan). De zuiderburen hebben de verrassende toon van Paul Mennes, die bovendien niet onverdienstelijk voor het theater schrijft; Ook heeft België Peter Verhelst die met Zwerm (2005) een modern epos schreef vol regeringsgeheimen en conspiracy. Spanje heeft de boze Ray Loriga. De Duitsers hebben popliteratoren als Christian Kracht en de Fransen hebben als toppunt de dwarse Michel Houellebecq wiens houding en voorkomen je misschien kan haten, maar aan eigenzinnigheid ontbreekt het hem niet.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende