Geschiedenis Archives - Pagina 6 van 79

Closing Time | Pinkpop de Eerste

9 juni 2019 , 16:00 , door P.J. Cokema

Het 50-jarige Pinkpop dendert over de Limburgse heuvels. Natuurlijk zijn er volop lijstjes met hoogtepunten uit de 50 jaren, maar nergens een opname van de eerste act op het eerste Pinkpop van 1970.

Het moet de Haagse band Livin’ Blues zijn geweest, die in 1970/1971 een hit had met Wang Dang Doodle. Helaas geen Pinkpop-opname, we doen het met dit:

Na een half uur Livin’ Blues traden de George Baker Selection, Opus, Live, de Golden Earring, Mr. Albert Show, Bismarck, Keef Hartley’s Big Band en De Dream op. Om 18.30 uur moest het afgelopen zijn.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Vrede van Utrecht (cc)

Slavenhandel – business a usual

5 mei 2019 , 11:00 , door Marcel Hulspas

RECENSIE - ‘O, Gij christenen in naam! Zou niet een Afrikaan u kunnen vragen, hebt gij dit geleerd van uw God die tegen u zegt: Doe aan alle mensen zoals u wilt dat u behandeld wordt? Is het niet erg genoeg dat wij losgerukt worden van ons land en onze vrienden om te zwoegen voor uw weelde en winstbejag? Moeten de liefste vrienden en verwanten nu ook nog van elkaar worden gescheiden? (…) Waarom moeten ouders hun kinderen verliezen, broeders hun zusters of echtgenoten hun vrouwen?’

Aldus het droeve lot van de slaven wanneer, ze na weken of maanden opgesloten te zijn geweest op zee, onder de meest smerige omstandigheden, verhandeld worden op de slavenmarkt. De oproep komt van Olaudah Equiano, een van de zeer weinige zwarte slaven die hun ervaringen op schrift hebben gesteld. Hij was toen al een vrij man en verbonden aan de Engelse Society for the Abolition of the Slave Trade, een door hoogstaande christelijke idealen gedreven organisatie. Vandaar dat hij in zijn memoires een hartstochtelijk beroep op zijn christelijke, burgerlijke lezers om een einde te maken aan de gruwel van de slavernij, die gezinnen uiteenjaagt. Maar, zo schrijft Piet Emmer droogjes, uit deze passage blijkt dat het activisme zijn herinneringen heeft gekleurd (p.186): ‘De Europeanen in de West waren helemaal niet in staat om de familiebanden onder de slaven te verbreken. Dat was meestal al gebeurd in Afrika vóórdat de slaven daar aan de Europese handelaren waren verkocht.’ Daar komt bij dat er aanwijzingen zijn dat Equinao persoonlijk nooit de gruwelijke oversteek plus slavenmarkt heeft meegemaakt, maar als slaaf in de West is geboren. Desondanks gaan historici ervan uit dat zijn ‘herinneringen’ betrouwbaar zijn, namelijk gebaseerd op zijn vele gesprekken met andere slaven. Ook Piet Emmer denkt dat. Bij gebrek aan beter, waarschijnlijk.

Foto: Willem (cc)

Staatshoofd of popster?

1 mei 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Aanhangers van het dezer dagen weer zo bejubelde Nederlandse koningshuis zijn er misschien wel niet blij mee, maar het verbod op majesteitsschennis is eindelijk verleden tijd. Vorig jaar was er al een meerderheid voor in de Tweede Kamer, een jaar later is nu ook de Eerste Kamer akkoord gegaan met de initiatiefwet van Kees Verhoeven (D66) om de artikelen 118 en 119 uit het Wetboek van Strafrecht te verwijderen. CDA, ChristenUnie en SGP stemden tegen. Na het verlies van het verbod op ‘smalende godslastering’ moeten de christelijke politici opnieuw buigen voor een meerderheid die eindelijk afrekent met totaal verouderde bepalingen die de vrijheid van meningsuiting in de weg zaten. En dit keer was er geen opportunistische VVD die hen te hulp kwam.

Verhoevens voorstellen voor de wetswijzigingen werden ook door de regering bij monde van minister Grapperhaus van Justitie als ‘modernisering’ ondersteund. Maar niet nadat men zich er van verzekerd had dat de mogelijkheid voor het bestraffen van belediging van het koningshuis langs andere weg toch nog in stand blijft. Belediging van het koningshuis is nu gelijkgetrokken met de verzwaarde strafbaarheid van de belediging van een ‘ambtenaar in functie’. Om de koning niet in verlegenheid te brengen is bepaald dat het in zijn geval niet nodig is dat hij zelf een klacht indient. Tegelijk met het schrappen van de majesteitsschennis is ook het verbod op de belediging van een bevriend staatshoofd als apart strafwetartikel uit de wet gehaald.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Closing Time | Grijze dag

11 december 2018 , 21:00 , door P.J. Cokema

We komen bij de zesde en dus laatste stap in de derde ronde covers kringloop. De vijfde eindigde met Madness’ cover van Jose Feliciano’s ‘Regen’. Madness (u kent ze beter van ‘One step beyond’ en ‘Nightboat to Caïro’) heeft meer eigen werk dan covers op hun repertoire staan. Aan de regenbui kunnen we hun ‘Grey Day’ wel toevoegen. Hoewel dat minder op het weer slaat….

“Grijs’ deed me denken aan ‘vaag’. Dan is de link naar de cover van Nouvelle Vague snel gelegd.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De honger die ons vormde

17 april 2019 , 15:34 , door Marcel Hulspas

RECENSIE - © Prometheus uitgeverij boekomslag, De hongerwinter, Ingrid de Zwarte ‘Nooit in zijn geschiedenis heeft Holland zo erg als in de laatste maanden voor mei 1945 rekening moeten houden met de ondergang van zijn bevolking en de verwoesting van zijn beschaving.’

Aldus de historicus Ernst Kossmann in zijn De Lage Landen 1780-1980. Ingrid de Zwarte citeert zijn woorden in de conclusie van haar boek De Hongerwinter, als voorbeeld van de ‘krachtige mythes’ die rond de Hongerwinter zijn ontstaan.

De Hongerwinter is het verhaal van de wrede Duitse bezetter die al ons voedsel naar de Heimat versleepte. Van gaarkeukens, tulpenbollen en hongertochten naar het oosten, van uitgemergelde kinderen – maar toen waren daar ineens de Geallieerde bommenwerpers die het ‘Zweeds wittenbrood’ deden regenen. En daarmee was het leed geleden. Een verhaal van goed versus fout. Van haat versus dankbaarheid. Dat verhaal werd een van de stichtingsmythes van het nieuwe Nederland. Een mooi verhaal én een mythe, zo maakt het boek van De Zwarte duidelijk.

Onverwacht kwam de hongerwinter niet. Dat wil zeggen, al ruim vóór het uitbreken van de oorlog waren ambtenaren betrokken bij de landbouw en veeteelt doordrongen van het besef dat een eventuele oorlog het voedselproductiesysteem en de bijbehorende ketens zwaar onder druk zou zetten. Het toenmalige schrikbeeld was het ‘aardappeloproer’ in 1917; dat lag nog vers in het geheugen. Toen de Duitsers in mei 1940 onze grenzen overschreden, troffen ze dan ook een goed functionerend ambtelijk apparaat aan, centraal geleid vanuit Den Haag, met als grootste uitvoerder het Centraal Distributiekantoor in Zwolle. Dit systeem heeft tot in de herfst van 1944 goed gefunctioneerd. Bezet Nederland kreeg prima te eten. Maar vanaf september liep alles in het honderd.

Foto: Rosa Luxemburg-Stiftung (cc)

Marx per Whatsapp

16 januari 2019 , 08:00 , door Jona Lendering

COLUMN - De ideeën van de negentiende eeuw zijn nog bij ons: de democratie bijvoorbeeld en de nationale staat zoals geschapen door de politici naar wie de straten zijn vernoemd in uw plaatselijke staatsliedenbuurt. Of de moderne wetenschap met helden als Maxwell, Mendel, Mendeleev alsmede Koch, Cantor en de Curies. We groeien met de negentiende eeuw op, leven er nog in en denken dat het niet anders kan. Sommige ideeën hangen we op aan een persoon, zoals de evolutieleer van Charles Darwin, de psychoanalyse van Sigmund Freud en het complex aan ideeën van Karl Marx.

Marx was enerzijds socioloog en econoom en anderzijds politicus. Als politicus is hij – of misschien beter: zijn erfgoed – voldoende omstreden om een eerlijke blik op zijn rol als wetenschapper lastig te maken. En let’s face it: hij had het nogal bij het verkeerde eind, want hij meende het einde van het kapitalisme te beschrijven terwijl hij in feite stond aan het begin.

Geen wonder dat schoolkinderen, als ze over Marx moeten schrijven, nogal eens radeloos zijn (“naar mijn mening was die man helemaal niet zo slim”). Eén moeder vroeg me om haar zoon van veertien of vijftien, op wie ik erg ben gesteld, eens te helpen. En zo kwam het dat ik vorige week een treinreis heb benut om per Whatsapp een cursus marxisme te versturen. Kortom: hier zijn Marx en zijn historische context, gereduceerd tot vierendertig appjes.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Richard (cc)

Het proactieve Driekoningen-stukje

5 januari 2019 , 08:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Morgen is het 6 januari ofwel Driekoningen ofwel Epifanie ofwel een van die momenten waarop kwakhistorici hun kans grijpen om even wat onzin in de krant te krijgen. Het jaar is nog jong, de krant van vandaag heeft ruimte, de nieuwsredacties zijn nog niet helemaal scherp en oudheidkundigen bijten, anders dan klimaatwetenschappers en artsen, zelden terug als er onzin wordt gedebiteerd. Tijd dus voor weer een proactief stukje – ik las laatst dat er al een vakterm voor zulke voorwaartse verdediging was: prebunking – zodat u weet wat u vandaag niet hoeft te geloven.

Er waren drie koningen

Tweemaal niet waar. Het verhaal over het bezoek van de wijzen uit het oosten is alleen te lezen in het evangelie van Matteüs – en wel hier – en vermeldt (a) geen koningen en (b) geen aantallen. Een onbepaald aantal magoi verschijnt ten tonele, dat is alles. Het aantal van drie is afgeleid van het drietal geschenken (goud, wierook en mirre) maar in de oosterse kerken kunnen het er twaalf zijn.

De namen Caspar, Balthasar en Melchior zijn later verzonnen, al zijn ze al te lezen in de laatantieke Sant’ Apollinare in Ravenna. Zie boven. Merk op dat ze geen koninklijke attributen hebben. De koninklijke status zou een toevoeging zijn uit de Middeleeuwen, gebaseerd op Psalm 72.11:

Foto: Graeme Pow (cc)

Geschiedenis schrijven

27 december 2018 , 08:00 , door P.J. Cokema

Het is derde kerstdag en wie dit jaar nog geschiedenis wil schrijven, moet opschieten. De laatste dagen van het jaar zitten er bijna op. Geen nood: in 2019 kan uw idee voorgoed op een prominente plaats in de historische analen worden gezet.

Het gekke is dat de laatste dag van dit jaar, volgens mijn agenda-app, in week 1 van het nieuwe jaar valt. En dat wordt een grijze dag, zo te zien. Dit jaar gaat nog sneller voorbij dan ik dacht. Ik zie tenminste nergens staan dat week 52 acht dagen telt.

December wordt door nogal wat mensen als druk ervaren, hetgeen versterkt zou worden door al die feestdagen.

Al die feestdagen? Het is maar goed dat niet iedereen voor elke religieuze gedenkdag en nationale feest-of herdenkingsdag vrij krijgt. Zou iedereen ook alle internationale en nationale themadagen vrij nemen, dan ligt gans de wereld het hele jaar op zijn gat.

December is niet eens de allerdrukste maand. Als we alleen kijken naar de religieuze feestdagen, de VN-dagen en de bekendste nationale dagen, dan is maart net iets drukker dan mei en december. Gegroepeerd naar kwartaal, dan is het 1e kwartaal het drukst (zo’n 49 dagen). Daarna wordt het steeds rustiger, tot 36 dagen in het laatste kwartaal.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Juha van 't Zelfde (cc)

Hoe wij herinneren

25 december 2018 , 12:15 , door Studium Generale Universiteit Utrecht

VERSLAG - Het is de maand van de lijstjes en overzichten. Wat moeten we volgens wetenschappers meenemen uit 2018? Met jonge wetenschappers van de Utrecht Young Academy (UYA) blikken we terug op het afgelopen jaar.

De droogte die maandenlang duurde en waarvan de gevolgen nog steeds spelen. Over de klimaatzaak die Urgenda won, over het verhoor van Kavanaugh voor zijn benoeming aan het Supreme Court en over de Brexit. Uit de rol die deze gebeurtenissen in de samenleving spelen en waarom we die meenemen, stijgt een overkoepelende vraag: wat is de betekenis van herinneren? Is hoe we herinneren belangrijker dan wat we herinneren?

Literatuurwetenschapper en UYA-voorzitter dr. Susanne Knittel beet het spits af met een column. Monumenten, beelden maar ook films en tentoonstellingen helpen ons het verleden een rol te geven in het heden. Na de Tweede Wereldoorlog zag je dat er iets veranderde in wat we belangrijk vinden om te herdenken.

Daarvoor waren het vaak oorlogshelden die standbeelden kregen en waar straatnamen naar vernoemd werden. Denk aan J.P. Coen, Michiel de Ruyter of Abel Tasman (waarover nu discussie is ontstaan: zijn dit wel helden?) Na de oorlog kregen slachtoffers – van rampen en oorlogen – een belangrijkere rol. Zo vertelt de keuze welke personen of gebeurtenissen we een plaats geven, iets over de manier waarop we naar onze geschiedenis kijken.

Doneer!

Mededeling

Vorige Volgende