Pragmatisch extremisme?

Na de aanslagen in Frankrijk, domineert de radicalisering van westerse moslims wederom het publieke debat. Sociale wetenschappers debatteren verwoed over de oorzaken van radicalisering en de effectieve bestrijding ervan. Onwaarschijnlijk of niet, ook economen houden zich bezig met de verspreiding van extreme politieke of religieuze denkbeelden. Of in economenjargon: hoe elastisch is de vraag naar (extremistische) ideologie? Al in de zeventiende eeuw opperde de Franse filosoof en wiskundige Blaise Pascal een kosten-baten afweging als basis voor geloof in God. Hij argumenteerde dat de lage praktische kosten (af en toe een uurtje naar de kerk) niet opwegen tegen de mogelijke opbrengsten (een oneindig lang verblijf in de hemel). Deze logica is de inspiratie voor twee recente experimenten, die extremistische denkbeelden op de proef stellen door de kosten ervan te variëren.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Ook in het wild rennen muizen graag in een loopwiel

, door

Veelal wordt aangenomen dat het rennen van muizen in loopwielen, in gevangenschap aangeleerd gedrag is. In laboratorium settings worden dergelijke loopwielen gebruik om het activiteitsniveau van muizen te stimuleren.

Neuropsysiologen Johanna Meijer en Yuri Robbers (Universiteit Leiden) hebben echter ontdekt dat dieren (hoofdzakelijk muizen) in het wild net zo goed graag in een loopwiel rennen als in een laboratorium.

If wheel running is indeed caused by captive housing, wild mice are not expected to use a running wheel in nature. This however, to our knowledge, has never been tested. Here, we show that when running wheels are placed in nature, they are frequently used by wild mice, also when no extrinsic reward is provided. Bout lengths of running wheel behaviour in the wild match those for captive mice. This finding falsifies one criterion for stereotypic behaviour, and suggests that running wheel activity is an elective behaviour.

Het onderzoek is gepubliceerd in Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: kodia (cc)

Tweaks tegen armoede: evidence-based symptomen bestrijden

, door

Het boek ‘Schaarste’ van Sendhil Mullainathan en Eldar Sharif biedt beleidsmakers handvatten om op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten armoede te bestrijden. In Amsterdam lijkt men deze inzichten echter enkel voor symptoombestrijding in te zetten.

Beleidsmakers worden er vaker van beschuldigd: ze bestrijden symptomen in plaats van de onderliggende oorzaken aan te pakken. Arme mensen op hun beurt worden ervan beschuldigd altijd de verkeerde keuzes te maken. Wat hebben deze beschuldigingen gemeen? Ze komen samen in het plan van de gemeente Amsterdam om de zorgpremies van uitkeringsontvangers met schulden direct aan de zorgverzekeraar te betalen.

Volgens het NOS journaal is het aantal mensen met een betalingsachterstand toegenomen: één op de zes mensen heeft moeite de rekeningen te betalen. De Amsterdamse sociale dienst signaleert dat aanmaningen, deurwaarders en straffen niet helpen: ‘We zien dat deze mensen een andere benadering nodig hebben.’ Bovendien blijkt uit onderzoek ‘dat mensen die diep in de schulden zitten, vaak niet de juiste keuzes maken.’

Nadja Jungman, lector Schulden en incasso aan de Hogeschool Utrecht, lichtte in de uitzending toe:

Er is steeds meer onderzoek dat uitwijst dat als mensen in een situatie van schaarste terechtkomen, en dat gebeurt bij mensen met te weinig geld, dat dan eigenlijk alle aandacht uitgaat naar het overleven in het hier en nu, en dan lukt het mensen gewoon niet goed meer om het echte probleem op te lossen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Regelgedrag

, door

GC heeft ruimte voor gastloggers. P.J. Cokema neemt die ruimte elke maand. Wij geven hem die ruimte nu alweer voor de 17e keer.

Waarschuwing zonder toezicht (Foto: Flickr/Jackie Kever)

De kredietcrisis leidde hier en daar tot de verzuchting dat bankiers hun gedrag eens moeten veranderen. Dat zou dan afgedwongen kunnen worden door strengere regels. Een opvatting die wel vaker door de samenleving rond waait. Nou, reken maar nergens op. “Structurele mentaliteitsverandering als gevolg van regelgeving blijkt lastig te realiseren.” Tot die conclusie komen Nyenrode Business Universiteit en organisatieadviesbureau Seeder DeBoer na een ondervraging van zeventien Nederlandse banken. De bankiers bekenden dat de regels nauwelijks invloed op hun handelen hebben gehad. En de regels hebben zeker de kredietcrisis niet voorkomen. Zolang “rol en macht van de aandeelhouder niet veranderen, zal maximalisatie van de winst dominanter blijven dan regelgeving en sanctionering.”

Onwil? Recalcitrante eigenwijsheid? Of zijn de regels wel in orde, maar ontbreekt het aan adequaat toezicht? Zonder voldoende toezicht heb je niks aan regeltjes, geloven diegenen die weinig vertrouwen hebben in de zelfregulering van mensen en bedrijven (wat is het verschil eigenlijk tussen die twee?).

Het is precies als in het verkeer. Mensen passen hun snelheid pas aan, als het toezicht daadwerkelijk functioneert en er na elke trap op het gaspedaal een fikse boete in de bus flikkert. Dat is ook onderzocht en “uit een evaluatie van geïntensiveerd politietoezicht (…) bleek dat snelheidsovertredingen daalde van 30% naar 15% op 80 km/uur wegen en van 15% naar 8% op 100 km/uur wegen over een periode van 5 jaar,” lezen we op de website van de RIVM. Opmerkelijk ander feitje: “De voorrangsregeling van het langzame verkeer heeft niet geleid tot een gunstig effect op de verkeersveiligheid.” Een jaar na invoering was er zelfs sprake van 5% meer ongevallen tussen gemotoriseerd en langzaam verkeer. Verrek! Zou die regelgeving zo’n slecht resultaat gehad hebben, omdat men vergeten is een toezichthoudende diender op elk kruispunt te zetten?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Maakt geld gemeen?

, door

ONDERZOEK - Sociaal psycholoog Paul Piff doet onderzoek naar hoe mensen zich gedragen als ze zich rijk voelen. In een experiment met het spel Monopoly, kregen ‘rijke’ spelers 2x zo veel geld aan het begin, kregen 2x zo vel salaris bij het passeren van ‘start’ en mochten ze met twee dobbelstenen gooien in plaats van één.

Gevraagd naar hun ervaringen na afloop verklaarden de ‘rijke’ spelers hun succes vooral op basis van het eigen beslissingen. Daarbij vergaten ze dat ze in een sterk bevoorrechte positie aan het spel begonnen. Andere experimenten laten vergelijkbaar gedrag zien.

Het gedrag van bankiers die vinden dat ze niks verkeerds hebben gedaan, de afgunst ten opzichte van ontvangers van (bijstands)uitkeringen en de bereidheid om minder bedeelden te helpen kunnen met deze onderzoeksuitkomsten goed worden verklaard. Armoede is niet alleen een economisch, maar ook een sociaal probleem.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Quote du Jour

Quote du Jour | Oversprong

, door

“Ik zag eens een chimpansee een kwartier lang naar een bijzonder mooie zonsondergang staren, de veranderende kleuren bekijkend, [en vervolgens] naar het bos terugkeren zonder een papaya mee te nemen voor het avondeten.”

Gisteren werd bekend dat

Vorige