GC heeft ruimte voor gastloggers. P.J. Cokema neemt die ruimte elke maand. Wij geven hem die ruimte nu alweer voor de 17e keer.
De kredietcrisis leidde hier en daar tot de verzuchting dat bankiers hun gedrag eens moeten veranderen. Dat zou dan afgedwongen kunnen worden door strengere regels. Een opvatting die wel vaker door de samenleving rond waait. Nou, reken maar nergens op. “Structurele mentaliteitsverandering als gevolg van regelgeving blijkt lastig te realiseren.” Tot die conclusie komen Nyenrode Business Universiteit en organisatieadviesbureau Seeder DeBoer na een ondervraging van zeventien Nederlandse banken. De bankiers bekenden dat de regels nauwelijks invloed op hun handelen hebben gehad. En de regels hebben zeker de kredietcrisis niet voorkomen. Zolang “rol en macht van de aandeelhouder niet veranderen, zal maximalisatie van de winst dominanter blijven dan regelgeving en sanctionering.”
Onwil? Recalcitrante eigenwijsheid? Of zijn de regels wel in orde, maar ontbreekt het aan adequaat toezicht? Zonder voldoende toezicht heb je niks aan regeltjes, geloven diegenen die weinig vertrouwen hebben in de zelfregulering van mensen en bedrijven (wat is het verschil eigenlijk tussen die twee?).
Het is precies als in het verkeer. Mensen passen hun snelheid pas aan, als het toezicht daadwerkelijk functioneert en er na elke trap op het gaspedaal een fikse boete in de bus flikkert. Dat is ook onderzocht en “uit een evaluatie van geïntensiveerd politietoezicht (…) bleek dat snelheidsovertredingen daalde van 30% naar 15% op 80 km/uur wegen en van 15% naar 8% op 100 km/uur wegen over een periode van 5 jaar,” lezen we op de website van de RIVM. Opmerkelijk ander feitje: “De voorrangsregeling van het langzame verkeer heeft niet geleid tot een gunstig effect op de verkeersveiligheid.” Een jaar na invoering was er zelfs sprake van 5% meer ongevallen tussen gemotoriseerd en langzaam verkeer. Verrek! Zou die regelgeving zo’n slecht resultaat gehad hebben, omdat men vergeten is een toezichthoudende diender op elk kruispunt te zetten?
Nu hebben we ondertussen een booming business van bureaus die gedragscodes en regelgeving opstellen en implementeren in bedrijven en toezichthoudende autoriteiten. Aan slechts tien geboden en een enkele dominee en veldwachter, die naleving in de smiezen hielden, hebben we al bij lange na niet meer genoeg. Regelgedrag zit diep ingebakken. Zelf mensen die voor totale vrijheid zeggen te zijn, bedenken regels waarmee die grote vrijheid het beste zou kunnen worden gepraktiseerd. Kan gedragsverandering wel tot stand komen door regelgeving? Het kabinet denkt van wel en pakt dat soms heel erg listig aan. Het stimuleert bijvoorbeeld initiatieven waar burgers met elkaar in dialoog gaan om zelf regeltjes op te stellen die in hun buurt moeten gelden. Vervolgens wordt er verwacht dat de burgers zelf toezicht op de naleving houden. De betutteling wordt als het ware geliberaliseerd.
De hamvraag is: als iedereen zelf de regeltjes opstelt, krijgen we dan echt betere bankiers en brave burgers?
Reacties (6)
Zo lang “maximalisatie van de winst” als heilig wordt onderwezen op scholen, zal er aan de houding van de bankiers en de rest van de samenleving niets veranderen. Die maximalisatie van de winst speelt zich immers binnen die schoolse wetenschap alleen af op het microniveau van het individu of het individuele bedrijf en houdt nooit rekening met de maatschappij als geheel. Winstmaximalisatie voor jezelf of je eigen bedrijf is nu eenmaal niet altijd gelijk aan het maximale nut voor een maatschappij.
Voor een bedrijf is het bijvoorbeeld helemaal niet opportuun om met milieuregels rekening te houden, want die kosten alleen maar geld. Voor de maatschappij zou het beter zijn, als alle mensen en bedrijven daar wel rekening mee hielden.
Op de weg is het niet anders. Degenen, die menen een beetje voordeel te kunnen halen uit te hard rijden en geen rekening houden met anderen, zullen te hard blijven rijden en dat er dan door hen meer files komen en meer ongelukken gebeuren imteresseert hen gewoon geen ene moer. Als ze hun eigen persoonlijke (tijd)winst maar denken te maximaliseren. Daarom is het zo belangrijk, dat ze bij het invoegen altijd nog net dat ene extra autootje via het verdrijvingsvlak achter zich moeten laten. Dat geeft ze weer twee tiende seconde tijdwinst.
Pedro, je legt uit waarom het nu zo werk en men zich van regeltjes, door anderen opgesteld, weinig aantrekt.
De hamvraag was: hoe zou het werken als men zelf die regeltjes opstelt?
Zou men dan een regel verzinnen om bij plankgas altijd voorrang te hebben?
Zijspoor: Ik meen te herinneren dat om een nieuwe crisis te voorkomen het belangrijk was geen al te grote banken te hebben? Zei Bos geloof ik?
@2: de regeltjes, waar ik het over had, zijn door onze vertegenwoordigers gezamenlijk afgesproken regels. Ik verzet me tegen de voorstelling, dat die regels door anderen op zijn gesteld. Het zijn de afspraken, die we als samenleving met elkaar hebben gemaakt.
Maar jij bedoelt dus, dat iedereen op iedere moment zijn eigen regeltjes mag maken? Dat is mijn ideaaltypische anarchistische samenleving. De mensheid is daar voorlopig nog niet rijp voor, omdat er nog veel te veel asociale mensen rond lopen, die bij het opstellen van hun eigen regels geen rekening met anderen houden.
Ja dus.
“Zou men dan een regel verzinnen om bij plankgas altijd voorrang te hebben? “
In landen waar men wat minder regeltjes heeft, is dat vaak de eigen bedachte regel. Het zal je niet verbazen dat in die landen veel auto-ongelukken gebeuren.
@4 Nee, ik bedel niet dat me op ieder moiment de regeltjes mag maken. Dat werkt naturlijk niet en is ook niet te kwalificeren als een regel. Regeltjes en regelgeving moet enige duurzaamheid hebben. Anders zijn het geen regels maar opwellingen.
Om bij het plankgas-voorbeel;d te blijven: wat zou er gebeuren als je tegen de plankgassers zegt: okee, de regels werken niet, maak zelfs maar betere?
@5: Juist, dus vraag je aan de snelheidsduivels zelf of ze regels ter voorkoming van slachtoffers kunnen opstellen.
Blijkbaar is mijn stukje en de hamvraag te rommelig gesteld. Dus nog even op een rij:
– het stuk stelt nergens dat er geen regels moeten zijn en gaat over regelgeving/gedragsverandering.
– met het voorbeeld van de buurtregels voor ogen (laatste deel), stel ik de vraag of die aanpak op andere terreinen kan werken.