Verkiezingen in Corona-tijd: nog veel huiswerk voor de spoedwet

van Prof.Mr. Aalt Willem Heringa. Afgelopen maanden hebben we gezien hoe her en der in de wereld verkiezingen geraakt zijn door het Corona-virus. Verkiezingen zijn uitgesteld en later weer ingehaald en gehouden, maar dan wel met tal van veiligheidsmaatregelen. En inderdaad is het nuttig en cruciaal om na te denken over hoe verkiezingen in Corona-tijd te houden en daarvoor de nodige voorzieningen te treffen. Uitgangspunt is dat het veel beter is om verkiezingen te houden dan deze te moeten uitstellen. Tenslotte is democratie onlosmakelijk verbonden met regelmatige verkiezingen en wisselingen van de wacht. Maar dan hebben staten wel de plicht om die veilig en toegankelijk en met alle waarborgen te organiseren, en dat betekent in Corona-tijden mogelijk iets anders dan in het oude normaal.

Foto: GPA Photo Archive (cc)

De tirannie van verdienste

RECENSIE - De meritocratie moest een correctie zijn op de privileges van een rijke, aristocratische elite. Nu bedreigt een nieuwe, hoog opgeleide elite de democratische verhoudingen.

Eind jaren vijftig publiceerde de Britse socioloog Michael Young een boek onder de titel The rise of the Meritocracy. Hij reageerde op de onderwijspolitiek van de Britse Labourpartij die de klassenmaatschappij wilde doorbreken met een sociale ordening op basis van talent. Young schreef een dystopie over de gevolgen die dit streven zou hebben in jaren dertig van de 21e eeuw. Zijn verhaal loopt uit op een opstand van de onderklasse van ongediplomeerden tegen de hoog opgeleide elite. De waarschuwing, die in zijn als satire begrepen boek besloten lag, werd niet gehoord.

Met New Labour herhaalde Tony Blair rond de eeuwwisseling de boodschap uit de jaren vijftig: ‘Wij geloven dat mensen in staat moeten zijn om op te klimmen op grond van hun talenten en niet op basis van hun afkomst of privileges.’ In The Guardian reageerde de inmiddels 85-jarige Young met ontsteltenis. Het leek er op of zijn voorspelling ging uitkomen. ‘Ik verwachtte dat de armen en de achtergestelden de pineut zouden worden, en dat blijkt ook zo te zijn. (…) Het is nogal zwaar om in een samenleving die zozeer hecht aan de verdienste te worden weggezet als iemand die het daaraan ontbreekt. Nog nooit eerder werd een onderklasse in moreel opzicht zo radicaal moreel uitgekleed.’

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: drosen7900 (cc)

Private macht in het digitale domein

OPINIE - Een pleidooi voor meer democratie bij de toepassing van internettechnologie.

De macht van grote internetbedrijven als Google, Twitter en Facebook staat al langer ter discussie. Ik heb er eerder over geschreven onder titels als Google als rechtbank, Moet het internet gereguleerd worden en zoja hoe?, Facebook aan banden? en  Politici en het vrije verkeer van informatie. De kritiek op de sociale media die deze bedrijven exploiteren betreft onder meer de handel in persoonsgegevens, het onbelemmerd toelaten van aanstootgevende, discriminerende of haatzaaiende content en hun rol bij de polarisatie van het publieke debat. Oud-Europarlementslid voor D66 Marietje Schaake schreef afgelopen zaterdag in de NRC een artikel waarin een meer fundamenteel oordeel wordt gegeven over sociale-mediabedrijven. Want alle discussies over het onheil dat deze bedrijven kunnen aanrichten ‘maskeren een veel groter probleem: de grote reikwijdte van private macht in het digitale domein. Daar, veelal onzichtbaar, is de democratie fundamenteel in het geding.’

Monopolies

Over de ‘democratiserende’ werking van de internettechnologie deden internetgoeroes in de jaren negentig van de vorige eeuw de fraaiste beloftes. Mensen als Sergey Brin, een van de oprichters van Google, beloofden een emanciperende en liberaliserende werking van het internet, schrijft Schaake, ‘door het openbreken van monopolies op macht en informatie. Inmiddels zijn een handvol technologiereuzen zelf monopolisten geworden.’ Democratische regeringen hebben al die tijd vastgehouden aan een laissez-faire beleid tegenover het nieuwe, op internettechnologie gebaseerde bedrijfsleven. Zo weinig mogelijk regelgeving en primair vertrouwen op de klassieke wetten van de vrije ondernemingsgewijze productie. Nu worden ze geconfronteerd met machtige, puur op winst gerichte systemen die, ‘gevoed door ontransparante datasets en door machine-learningprocessen, de democratie en het publieke belang hebben uitgehold.’

Foto: copyright ok. Gecheckt 17-03-2022

Tsjechische momenten voor democratie

De Tsjechische premier Andrej Babiš ligt nog steeds onder vuur vanwege vermoedens van belangenverstrengeling. De burgerbeweging ‘Miljoen momenten voor Democratie’ roept de Tsjechen op in actie te komen en hun democratische plicht te doen.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo bezoekt deze week een aantal Oost-Europese landen. Hij begon in Praag waar hij de Senaat toesprak. Met verwijzing naar de recente gebeurtenissen in Wit-Rusland drong hij er bij de jonge democratische landen in Centraal en Oost-Europa op aan ‘de moeilijk bevochten vrijheden te omarmen en dreigende gevaren van de kant van Rusland en China af te wenden.’ ‘We zijn de autoritaire regimes nog niet kwijt’, zei de rechterhand van Donald Trump. Oost-Europa redden uit de klauwen van de Chinese economie is Pompeo’s bijdrage aan de verkiezingscampagne van zijn baas. Hij juichte het voorgenomen bezoek van een Tsjechische delegatie aan Taiwan van harte toe.

In Pompeo’s heropvoering van het oude sprookje over de VS die wereldwijd de democratie beschermt was geen plaats voor de vermelding van autoritaire tendensen in de landen die hij wil behoeden voor de groeiende economische  invloed van China in Europa. Over Hongarije en Polen repte Pompeo niet. Het gaat hem bij het aanprijzen van vrijheden -in goed Amerikaanse traditie- minder om burgerlijke vrijheidsrechten dan om economische macht. En daar zijn de regeringsleiders in de jonge Centraal- en Oost-Europese democratieën wel gevoelig voor.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: European People's Party (cc)

Bulgarije: strandbezoek leidt tot massale demonstraties

ELDERS - Een nieuwe golf van demonstraties tegen onrecht en corruptie. Politieke kopstukken vechten elkaar de tent uit.

Een video van Hristo Ivanov, leider van de oppositiepartij ‘Da Bulgaria‘ was voor democratische en liberale Bulgaren aanleiding voor dagenlange massale demonstraties waarin het aftreden van de regering Borissov werd geëist. Ivanov voer met een bootje naar het Zwarte Zee strand bij het huis van Ahmed Dogan, een invloedrijke, controversiële politicus, voormalig leider van de Turkse minderheidspartij, goed bevriend met premier Bojko Borissov en met zakenman en mediatycoon Delyan Peevski. Nadat Ivanov op dit legaal openbare strand een Bulgaarse vlag had geplant werd hij in de kraag gegrepen door agenten van de Bulgaarse veiligheidsdienst NSO. Ivanov filmde alles en dat werd de druppel voor vele toch al langer ontevreden Bulgaren om in actie te komen. Dat een machtige elite de veiligheidsdienst gebruikt om het eigen bezit te beschermen (ook Peevski profiteert van de NSO) tekent volgens de demonstranten de corrupte staat waarin het land zich bevindt.

President Rumen Radev, die als lid van de socialistische oppositie nogal eens botst met de conservatieve premier Borissov, nam onmiddellijk afstand van de inzet van de veiligheidsdienst. Dat bracht een van zijn persoonlijke vijanden, de openbaar aanklager Ivan Geshev er toe de politie opdracht te geven het bureau van de president te doorzoeken. De ambtelijk secretaris en een adviseur werden aangehouden en beschuldigd van onder meer valselijke beïnvloeding. Radev was eerder ook al eens door de politie afgeluisterd.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Polarisatie zet democratie VS onder hoogspanning

ANALYSE - van Tom van der Meer. Eerder verschenen op Stuk Rood Vlees.

In de Verenigde Staten worden democratische normen steeds verder ondermijnd. Verkiezingen zijn minder onpartijdig dan voorheen. Gerrymandering, het trekken van electorale grenzen om de electorale rivalen te benadelen, is steeds harder doorgevoerd. In verschillende staten zijn electorale wetten aangenomen die het stemrecht inperken, waardoor specifieke groepen als zwarte kiezers verder worden uitgesloten.

Ook wordt getornd aan de normen van de Trias Politica en machtenscheiding, die worden overstegen door de tegenstelling tussen de twee partijen. Het meest zichtbaar werd dit in de benoemingsprocedure voor het Hooggerechtshof, toen de Republikeinse meerderheid in de Senaat weigerde de door de Democratische president Obama voorgestelde kandidaat te overwegen.

De Amerikaanse rechtsstaat kent al langer wezenlijke problemen met toegankelijkheid en gelijke behandeling.

Deze week braken – bepaald niet voor het eerst – protesten uit tegen de behandeling van de zwarte bevolking van de V.S. door de politie. In reactie wordt de toch al gemilitariseerde politie ingezet tegen vreedzame demonstranten en journalisten. Tegen de eigen bevolking dus. Zo werd de omgeving van het Witte Huis met harde hand en zonder aankondiging schoongeveegd opdat de president daar kon poseren voor fotografen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: calafellvalo (cc)

Terugkijken en vooruitkijken in crisistijd

ELDERS - Spanje neemt in Europa de koppositie van landen die getroffen zijn door het coronavirus over van Italië. Over de oorzaken en gevolgen van een epidemie.

Het aantal bevestigde gevallen in Spanje is vertienvoudigd sinds de noodtoestand op 14 maart werd afgekondigd, terwijl het dodental woensdag hoger lag dan dat van China, met 738 doden op één dag. Heeft het land de crisis te lang veronachtzaamd? De Spaanse correspondent van The Guardian denkt dat de regering in het begin veel te laks is geweest met maatregelen. Tot half maart gingen voetbalwedstrijden met publiek gewoon door. Een Europese voetbalmatch in Bergamo in februari zou een belangrijke bron zijn geweest van de snelle verspreiding van het virus, zowel in Italië als in Spanje. Op 8 maart waren er massa’s bijeen in sportstadia, conferentiecentra en op straat voor de viering van Internationale Vrouwendag. Drie dagen later reisden aanhangers van Atletico Madrid nog naar Liverpool om hun club daar in de verlenging te zien winnen van de Europese kampioen. Op 14 maart werd de noodtoestand uitgeroepen. Maar het gebrekkige Spaanse zorgsysteem heeft een grote uitbraak met inmiddels meer dan 4000 doden niet kunnen voorkomen.

Midden in de crisis lijkt een poging tot verklaring van de omvang van de epidemie tamelijk voorbarig. Er is nog zoveel onbekend, horen we elke dag weer van de experts. Effecten van maatregelen zijn moeilijk te voorspellen. Verklaringen voor verschillen tussen landen zijn moeilijk te geven omdat er overal anders wordt geteld en het onmogelijk is alle factoren in het beeld te betrekken. Alle specificaties over de spreiding van het virus verdienen een disclaimer.

Foto: Nanda Sluijsmans (cc)

Vernieuwing van de democratie vereist een bredere blik

OPINIE - Sinds de oprichting van D66 heeft een lange stoet aan commissies talloze voorstellen gedaan om de Nederlandse democratie te hervormen.Voor het merendeel zonder resultaat.

Aan de rand van het mediageweld over het coronavirus verschenen deze week ook nog een paar artikelen met voorstellen voor vernieuwing van de democratie. De NRC publiceert drie opiniestukken met drie verschillende voorstellen voor democratische vernieuwing. Oud-burgemeester Paul Scholten pleit voor versterking van de positie van de (gekozen) premier en het beperken van het aantal fracties tot zes. Burgemeesterskandidaat Bert Blase, referendum-propagandist Niesco Dubbelboer, Joost Eerdmans van Leefbaar Rotterdam pleiten voor meer directe democratie. En twee JOVD’ers vinden dat de democratie verrijkt wordt met een minderheidskabinet dat gedwongen wordt te werken met wisselende meerderheden. Kunnen de oppositiepartijen ook eens een punt maken.

In Trouw pleit Eveline Scheres voor het ‘burgeramendement’, oorspronkelijk een initiatief van Tweede Kamerlid Joost Sneller (D66). Het idee is om burgers bij een voldoende aantal medestanders de gelegenheid te geven ook een amendement op een wet in te laten dienen. Scheres hoopt met deze mogelijkheid voor burgers om rechtstreeks in te grijpen in het wetgevingsproces de kloof tussen burger en politiek wat kleiner gemaakt kan worden. Zo zou er toch nog iets gered kunnen worden van de intenties van de commissie Remkes, de meest recente poging tot democratische vernieuwing. Remkes publiceerde in december 2018 zijn rapport met voorstellen die een einde zouden moeten maken aan de ‘bestaande politieke onvrede bij een deel van de bevolking’ die leidt tot ‘afhaken en afkeer van de democratie’. Ook na de recentelijke behandeling van het rapport in de Eerste Kamer is geen van de voorstellen tot nu toe in wetgeving omgezet.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Herr Toph (cc)

How to Lose a Country

In de boekhandel zag ik een boek met deze titel en dat leek een goede aanvulling op het onlangs door mij besproken How Democracies Die. Het is geschreven door de Turkse journalist Ece Temelkuran, die – gezien haar herkomst – zeker één geval van zeer dichtbij zal hebben meegemaakt. De inhoudsopgave wist me tot aankoop over te halen.

Waar How Democracies Die ingaat op het gehele proces dat leidt tot het verval van een democratie, diept Temelkuran één facet dieper uit, namelijk dat van het verval van de ‘omgangsvormen’ in een democratie. Daarbij kijkt ze niet alleen naar dat verschijnsel onder politici, maar ook en vooral onder het kiesgerechtigde gepeupel.

Ik kies dat woord met opzet, want waar How Democracies Die een wat afstandelijke, academische analyse is, is How to Lose a Country een veel persoonlijker en emotioneler boek. Ondanks dat lijdt het werk beslist niet aan een tekort aan heldere analyse en het biedt dan ook een uitstekende verdieping bij het onderdeel over de teloorgang van de politieke mores uit How Democracies Die. Alleen haar hoofdstuk over het overnemen van justitiële en politieke instituten is een doublure met het andere boek.

Op mij maakte Temelkurans schrijfstijl grote indruk. Ze schrijft niet alleen heel persoonlijk, maar gebruikt ook veel uitdrukkingen en metaforen. Ik weet niet of dat aan haar afkomst te wijten is, maar het is een bijzonder prettige bijdrage aan het genre. Verspreid over het boek komt een opvallend groot aantal gruwelijk rake observaties voor:

Foto: Roel Wijnants (cc)

Meeste partijloze burgemeesters sinds 2016

2016: Nederland telt sinds deze week acht partijloze burgemeesters. Het zullen er nog veel meer worden (Trouw, 7 december 2016).
Journalist Hans Marijnissen heeft gelijk  gekregen.

2017: Een topjaar is 2017 voor de onafhankelijke burgemeester: nooit eerder werden in één jaar vijf partijloze kandidaten benoemd. Van de 388 Nederlandse burgemeesters zijn er nu 18 partijloos (Volkskrant, 18 november 2017).

2018: De Wikipedia-lijst van burgemeesters in 2018 telt 14 partijloze burgemeesters. In november van dat jaar nam de burgemeester van Assen afscheid van de VVD en werd de 15e partijloze burgemeester.

2019: De Oosterhoutse Gemeentebelangen-wethouder Marian Witte is de zeventiende onafhankelijke bestuurder die zo’n positie (burgermeesterschap) gaat bekleden in Geertruidenberg (BNdeStem, 19 juni 2019).

Sargasso zou Sargassso niet zijn als we niet uitzochten hoeveel partijloze burgemeesters er nu zijn.  De stand per 25 februari 2020: In 23 van de 355 gemeenten zit een partijloze burgemeester het college van B&W voor.

CDA verslaat VVD

Een dikke 6% van het totaal dus, waar leden van landelijke partijen nog steeds in meerderheid zijn en er slechts één burgemeester “lokaal” genoemd kan worden. In Noardeast-Fryslân werd 6 januari jl. Johannes Kramer als burgemeester geïnstalleerd. Hij is lid van de FNP (Fryske Nasjonale Partij).

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende