Een bijdrage van Tomas Valsek, director of foreign policy and defence at the Centre for European Reform. How do you do more with less? The EU defence ministers agreed last week that the way to limit the impact of the economic crisis on their defence budgets lies in more co-operation. In a joint statement, they called for more military 'pooling and sharing': joint development and procurement of weapons, and partial integration of European militaries. EU member-states have trialled such ideas before but with limited success. Deep co-operation remains highly sensitive: governments are reluctant to build joint units because this may require them to share decisions on how and when to use them. The ministers' conclusions are correspondingly cautious: they call for a “structured” and “long-term” approach while offering few specific guidelines. It need not be this way: past pooling and sharing attempts offer plenty of lessons on what makes military collaboration successful.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
“We denken niet alleen veel, we vrezen ook veel”, zei minister van Defensie Hillen bij de opening van het seminar NATO Maintenance and Supply Agency. Van dat ‘vrezen’ wil hij af en hij gaf zijn toehoorders de opdracht de knop om te zetten. Geen gezeur meer over ‘dat onze nationale defensie-industrie er dan misschien niet meer aan te pas komt’ en geen geklaag over ‘uitholling van het werk bij Defensie’.
Want Hillen verwacht juist het tegenovergestelde. Jawel, er zullen functies verdwijnen. Maar “de functies die overblijven, zullen uitdagender worden”.
In zijn toespraak gaf hij een aantal lichtende voorbeelden van kostenbesparing door internationale logistieke samenwerking. Zo kostte de legering van onze manschappen op Kandahar Air Field slechts 29 euro per militair. Dat was inclusief gas, water en licht. Zonder internationale samenwerking had dat 60 euro per militair gekost. Voor de Nederlandse logistieke ondersteuning van onze EU-Battlegroup betalen wij momenteel zelf niets, juichte Hillen.
En: “Zo hebben we vrij recent een ‘halve’ C-17 transportvliegtuig gekocht (…) Dat is dus gunstig voor je militaire operatie”.
Zo goedkoop kan het dus, zegt Hillen. Kortom: als Defensie een half transportvliegtuig kan ‘kopen’, kan een halve straaljager toch ook?
Dit is de tweede gastbijdrage van Martin Broek. Zijn eerste bijdrage kreeg een staartje (zie na dit stuk).
De militairen zijn te loyaal en laten zich nauwelijks horen. Het is een kreet die de afgelopen weken in de gesprekken over bezuinigingen regelmatig te horen was. Maar dat valt mee: woordvoerders van de bonden worden gehoord; en kranten als Algemeen Dagblad en Telegraaf dienen als spreekbuis om de kwaadheid via chocolade letters op de voorpagina’s naar buiten te brengen. Bovendien hebben ze een batterij deskundigen die ingezet worden om tegen het afglijden van Nederland te waarschuwen. Dan is er nog minister van Defensie Hillen. Hij gaf zelf het slechte voorbeeld door zijn eigen bezuinigingen te honen. Hij werd hierbij afgelopen zondag door Kamerlid Knops van het CDA in het programma Buitenhof geholpen. Het CDA blijft staan voor een krachtig leger.
Dat wordt er mee uitgestraald.
Toch moet je twijfelen aan de steun van de nationale elite voor de troepen zelf. Steun voor krijgsmacht vertaald zich niet automatisch naar steun voor de militairen. In de brief van Hillen gaat een pagina over een belangrijke verandering in de structuur van Defensie.
“Niet-strategische onderhoudsactiviteiten worden zoveel mogelijk uitbesteed,” schrijft hij (p.9). Dat heeft voordelen. Defensie betaalt voor wat geleverd wordt en hoeft niet de pensioenen en wachtgelden neer te tellen. Bovendien einde klus, einde werk. Dat heet flexibilisering van de arbeid. Het neoliberalisme dringt steeds verder het leger binnen. Daarmee is het krijgsmacht niet alleen de harde hand achter dit economische model, maar is de ziel van de leger er ook slachtoffer van.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Militairen marcheren naar Neerlands Tahrirplein
Zo’n 5000 militairen verlaten de kazernes en marcheren naar het Haagse Malieveld. In uniform! Dat is bijzonder, want militairen mogen niet demonstreren, laat staan in uniform.
Minister van Defensie Hillen zal de manschappen toespreken. Dat is dapper. Als de militairen hem het spreken onmogelijk maken (gebeurt wel vaker als een minister of staatssecretaris demonstranten toespreekt), is er dan sprake van een militaire staatsgreep? Tenslotte verhinderen de militairen dan een minister bij het uitoefenen van zijn functie.
Dat CDA, VVD en PVV er voor zorgen dat het Nederlandse leger mee moet doen aan de bezuinigingen kan niemand verbazen. De VVD heeft de plannen van beide partners moeten slikken. Het CDA stelde voor de verkiezingen een structurele bezuiniging van 500 miljoen. De PVV ging voor 1,1 miljard aan structurele bezuinigingen en ruim honderd miljoen aan incidentele. De VVD voor de nul. Het is ergens tussen de drie komen te liggen met bezuinigingen ter waarde van 650 miljoen euro.
In de pers wordt veelal lekker makkelijk een miljard aan bezuinigingen genoemd, maar een groot deel daarvan is bedoeld om de wanorde binnen Defensie op te ruimen. De kas moet weer kloppend gemaakt worden. De voorraadkasten zijn leeg en moeten aangevuld worden. Defensie is een uitgeleefd huis. De puinhoop was geen geheim, maar een Kamermeerderheid wilde jarenlang niet al te drastisch ingrijpen. Dat het oplappen van een woning – waarde 8 miljard euro – kosten met zich meebrengt kan niemand echt verbazen. Het is eerder opmerkelijk dat Defensie er zo lang mee wegkwam. De 175 miljoen euro die dit kost kan je moeilijk zien als bezuiniging. Het is de premie die betaald moet worden voor wanorde.
Ook zijn er nog twee nieuwe loketten geopend: een voor cyber oorlog en het andere voor onbemande vliegtuigen. Wat cyber oorlog betreft houdt Nederland het het niet bij verdediging tegen aanvallen, maar Defensie gaat zelf ook een cyber warrior worden. Het leger wordt uitgebreid met mensen die de IT-technologie van anderen aan kunnen vallen. Ook voor dat nieuwe wapenwedloopje, inclusief onbemande MALE vliegtuigjes, is een potje gereserveerd van 150 miljoen euro. Logisch dat dat geld elders weggehaald wordt, anders klopt de begroting niet meer en de tijd lijkt voorbij dat daar dan wel weer een mouw aan wordt gepast.
Toen de bemanning terug was en de evacué ook thuis, werd de Lynx op het Libische strand vooral kluchtig, iets voor Youp van ’t Hek. De Kamer buigt zich over alle blunders, maar of die nu zo interessant zijn?
Zorgelijk is wel de verhoudingen tussen de bestuurders en hun ambtelijke dienaren. Wat is er mis met de kwaliteit van de voorbereiding en de besluitvorming, als dit allemaal kan? Rutte gaf onmiddellijk aan dat hij op de hoogte was van de operatie en dat siert hem. Maar des te klemmender is de vraag: waarom is er niet beter politiek getoetst?
Elke dag krijgt een minister voorstellen voorgelegd. Die zijn soms gebaseerd op een uitdrukkelijke wens vanuit de politieke leiding, maar vaak ook op eigen initiatief vanuit de ambtelijke organisatie. Een beleidsmedewerker schrijft een verhaal, met kosten, uitvoerders, operationele risico’s en voordelen, juridische grondslagen. Als de taakverdeling dat vraagt, wordt afgestemd en gecoordineerd met andere departementen. Dat gaat gepaard met parafen uit het Haagse systeem; uiteindelijk wordt een voorstel, met een paraaf van minstens een secretaris generaal aan een minister of de ministerraad aangeboden.
De socioloog heeft daarvoor twee begrippenparen: “boven” en “onder”, almede “doel” en “middel”. De verdeling boven-onder karakteriseert de verhouding tussen bestuurder en ambtelijke organisatie: de politieke bestuurder is de baas en deambtelijke organisatie volgt en steunt.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.