De versnipperde mens
Het probleem neemt al tijden een stukje van mijn brein in, de vraag wat internet aan ons als mens verandert. Tuurlijk, we waarderen parate kennis wat minder, want we hebben Google. Uiteraard definiëren we contact niet meer geheel lichamelijk want we hebben e-mail. Maar dat is wat oppervlakkig. Hoe ziet de conclusie van het toekomstig sociologieboekje eruit in het hoofdstukje ‘internet en de mens’?
Dergelijke vragen te stellen is, met mijn doctoraal in de filosofie, een beroepsdeformatie, maar het is ook een acuut probleem. De vraag plopt namelijk genadeloos omhoog als je je bijvoorbeeld afvraagt hoe sites als Maroc.nl en Maghreb.nl zich verhouden tot de integratie, zoals ik wil doen voor een broodartikel.
Onder het motto de internetgebruiker, dat ben je zelf, ben ik wat meer gefocused gaan letten op mijn eigen surfgedrag en dat van de anderen in mijn omgeving. En daaruit komt een nauwelijks verrassend maar toch verstrekkend patroon uit naar voren: we worden meer en meer de optelsom van onze eigenschappen. We spreken niet meer over een versnippering van onze maatschappij (een term die ik steeds vaker in de media mag beluisteren) maar over de versnipperde mens.
Het beeld ligt voor de hand: als ik wat van schaken af wil weten, bezoek ik Schaakbond.nl waar de onvolprezen Luuk Koelman de schaakberichtgeving verzorgt. Discussies op mijn standaardpagina voor de binnenvaartschipper, Vaart.nl, gaan niet al te vaak over iets anders dan de binnenvaart. Zoals Villamedia.nl geheel aan de journalistiek gewijd is. Voor de komst van internet zouden mijn passies voor schaken, binnenvaart en journalistiek slechts moeilijk kunnen worden vervuld. Het ontmoeten van lotgenoten was beperkt tot een schaakclub, een journalistenbond en een praatje in de haven. Nu kan ik op elk gewenst moment een deel van mezelf zijn. Gechargeerd: was ik vroeger een geheel persoon, nu ben ik mijn eigenschappen en juist die eigenschappen die ik gemeen heb met anderen, waar die zich ook bevinden. Dat geldt met name voor die internetters met interesses die vroeger nooit iemand ontmoetten met dezelfde vreemde tijdsbesteding: het sparen van Jugendstil asbakken of het in het schuurtje bedrijven van het Satanisme is er door Marktplaats en Satanisme.nl een stuk gemakkelijk op geworden.
Door de onfortuynlijke dood van Louis Sévèke werd ik weer eens uitgebreid met het fenomeen geconfronteerd: kraken. Meestal verloopt die kennismaking hier in Nijmegen voor mij op prettige wijze: krakers zijn meestal aardige mensen, organiseren interessante evenementen – en feesten! – en soms zorgen ze bij een uitzetting voor het nodige
Over tientallen jaren zullen ze erover praten, als ware het een vreemd sociologisch experiment: de anonimiteit op internet. Bij weblogs, in online kranten, in forums en chatboxen kun je woorden laten vloeien zonder dat iemand weet wie je bent. Een beetje techneut blijft zelfs de opsporingsinstanties mijlenver voor. Iedere psycholoog kan je uitleggen wat het gevolg is: alle reacties worden uitvergroot omdat je nu eenmaal het gezicht van de ander niet ziet en je de blikken van de anderen niet op je gericht voelt. Hoewel ik al jaren probeer te strijden voor de vrijheid van meningsuiting (onder andere via de