De Spaanse premier Pedro Sanchez had gehoopt deze week op z'n minst voor even verlost te zijn van alle spanningen die de Catalaanse separatisten het land al jaren bezorgen. Hij had buiten de Spaanse rechters gerekend. Vlak voordat het Spaanse parlement de moeizaam tot stand gekomen en zeer omstreden amnestiewet zou gaan aannemen kondigden twee rechters aan dat hun zaken tegen de seperatisten hoe dan ook gewoon doorgaan. Junts, de partij van Carlos Puigdemont, besloot daarop tegen de wet te stemmen, die toen alsnog werd verworpen. Een parlementaire commissie moet nu proberen een oplossing te vinden.
Voor premier Sanchez van de socialistische PSOE betekent de tegenstem van Junts een grote nederlaag. Zijn regering hing op steun van de Catalaanse separatisten. De amnestiewet, waartegen in Spanje massaal is gedemonstreerd onder aanvoering van de conservatieve Partido Popular (PP), was bedoeld als wisselgeld voor steun van de Catalanen aan een nieuwe regering-Sanchez. Na de verkiezingen van deze zomer was de PP weliswaar de grootste geworden, maar de partij slaagde er niet in een regering te vormen. In november kreeg Sanchez wel de benodigde meerderheid voor een tweede termijn dankzij de steun van de Catalaanse seperatisten die amnestie werd beloofd. Tegenstanders hekelden de hypocrisie van Sanchez die zich in het verleden ook tegen amnestie had uitgesproken. Zijn draai zou uitsluitend ingegeven zijn door zijn opportunisme om hoe dan ook aan de macht te kunnen blijven. Opiniepeilingen lieten zien dat 70% van de Spanjaarden tegen amnestie waren. Zelfs Sanchez' eigen aanhang was in meerderheid tegen de wet.
'Russische inmenging'
Dat Puigdemont's partij de amnestiewet nu alsnog torpedeerde heeft alles te maken met de opstelling van de Spaanse rechterlijke macht. Twee rechters lieten twee dagen voor de stemming weten dat vervolging van de separatisten nog steeds niet is uitgesloten, bericht de NRC. Zo verlengde rechter Joaquín Aguirre, die onderzoek doet naar Russische inmenging in het Catalaanse onafhankelijkheidsproces, zijn onderzoek met nog eens zes maanden. Het verhaal gaat dat Puigdemont contact zou hebben gehad met een Rus, die geld en militaire hulp hebben aangeboden. Als Catalonië dan onafhankelijk zou zijn geworden, wilde Rusland in ruil dat de regio een cryptoparadijs zou worden. Ook mocht Catalonië geen kritiek meer leveren op Moskou. Justitie kon de Rus tot nu toe niet vinden, maar een anonieme melding zou de officier van Justitie nu nieuwe aanknopingspunten hebben gegeven, aldus Aguirre. In een tweede zaak zet rechter García-Castellon volgens de laatste berichten zijn onderzoek voort naar relaties tussen Puigdemont en de radicale actiegroep Tsunami Democràtic. In het parlement verklaarde de woordvoerder van Junts na deze berichten dat de wet een goede eerste stap is maar toch nog onvoldoende bescherming biedt voor degenen die tot nu toe in aanmerking kwamen voor vervolging.
Premier Sanchez vermoedt boze opzet. Hij vindt de recente besluiten van de twee rechters geen toeval en denkt dat de PP er achter zit in een poging om zijn regering te laten struikelen. De onafhankelijkheid van de rechtspraak is al langer in het geding. PSOE en PP slagen er niet in een oplossing te vinden voor een definitief bestuur van de Spaanse Raad voor de Rechtspraak die over de gehele organisatie systeem gaat. EU-Commissaris Didier Reynders is te hulp geroepen voor een bemiddelingspoging om de onderhandelingen tussen de partijen daarover vlot te trekken. Dat is er sinds deze week niet makkelijker op geworden.
Een nieuw referendum?
Secretaris-generaal Turrull van Junts waarschuwde Sanchez dat de partij de steun aan de regering zou kunnen intrekken. De overeenkomst die in november is gesloten over de amnestie houdt volgens hem in dat geen van de separatisten nog vervolging zou hoeven te vrezen. Na de verontrustende berichten van de twee rechters had Junts nog een laatste poging gedaan om de wet op enkele punten te wijzigen, maar de PSOE kon daarmee niet akkoord gaan. Dat gaat nu ook niet meer gebeuren volgens de minister van Justitie Félix Bolaños. De Spaanse grondwet is de rode lijn, zei hij, en sommige voorstellen van Junts waren daarmee niet in overeenstemming.
Pere Aragonès, de Catalaanse regeringsleider riep alle partijen op verantwoordelijkheid te nemen voor een spoedig akkoord over de amnestiewet. Aragonès is de voorman van de ERC, de linkse seperatistische partij die Sanchez steunt en deze week wel voor de amnestiewet stemde, Hij hoopt nog steeds dat Sanchez ooit akkoord al gaan met een nieuw referendum over de onafhankelijkheid van Catalonië. Het ziet er voorlopig niet naar uit dat de centrale regering op korte termijn akkoord mee zal gaan. Voor het laatste, door de centrale regering verboden, referendum op 1 oktober 2017 kwam 42% ondanks het gewelddadig optreden van de Spaanse politie naar de stembus. Op basis van de uitslag van 90% vóór onafhankelijkheid riep de separatistische regering eind oktober de onafhankelijke republiek uit. Madrid ontbond de regering en Puigdemont c.s. vluchtten naar het buitenland. Sindsdien is de stemming in Catalonië over de onafhankelijkheid sterk verdeeld. Een opiniepeiling wees vorig jaar uit dat de voorstanders van volledige onafhankelijkheid licht in de minderheid zijn. Een meerderheid is wel voor meer autonomie van de regio.
