Alles op rood

Lang geleden was ik een keer in het casino. Een beetje dom, ik geef het toe. Want ik dacht: ‘Ik leen 50.000 euro, zet alles op rood, en ka-ching, vijftig procent kans dat ik daarna leuke dingen kan gaan doen.’ Het werd zwart. Dat was balen. Voor iemand in mijn positie (mooie baan met vast contract, goed netwerk, koophuis, etc.) echter geen compleet drama. Ik verhuurde mijn zolderkamer aan een student. Ging in de avonduren een beetje bijklussen als zpp’er. In het weekend vond ik vrijwilligerswerk, tegen een bescheiden vrijwilligersvergoeding. Ik haalde mijn boodschappen uit de lagere rekken en bij een goedkopere supermarkt. En ik ging Marktplaats op, verkocht mijn oude gitaren en Magic-kaarten. Mijn lego was dermate ‘van vroeger’ dat het goed geld opleverde. Ook kon ik terecht bij familie en vrienden, die me geld wilden lenen of zelfs geven. Overigens nadat ze me uitgebreid inwreven dat ik een domme sukkel was, maar dat terzijde. Ondertussen in de bijstand… Maar stel, ik had in de bijstand gezeten, en had een dergelijke financiële tegenslag gehad. Als ik dan een kamer had verhuurd aan een student, was het ingehouden op mijn uitkering. Als het me zou lukken een klein baantje te vinden of een aantal uur als zelfstandige aan de slag te gaan, zou het worden ingehouden op mijn uitkering. Dat vrijwilligersbaantje, dat zou ik niet mogen doen zonder expliciete toestemming van de gemeente, want het zou ten koste kunnen gaan van de tijd die ik ook kon besteden aan het zoeken naar werk. Fraudeur De boodschappen zou ik sowieso al bij de goedkoopste supermarkt gedaan hebben, want de bijstand is geen vetpot. Spullen verkopen op Marktplaats, u raadt het al: korting op de uitkering. En als ik die regel onverhoopt niet zou kennen en het zou doen zonder het op te geven? Dan werd ik met een beetje pech gezien als fraudeur, moest ik een deel van mijn uitkering terugbetalen en kreeg ik een boete. Nog meer schuld en ellende! Idem voor eventuele hulp van familie en vrienden – al wordt de overheid daar misschien wat makkelijker in, na de recente mediarel over de mevrouw wiens boodschappen door haar moeder werden betaald. Onmogelijk Mocht u er aan twijfelen: nee, natuurlijk was ik niet zo stom om daadwerkelijk 50.000 euro op rood te zetten (ik zou het natuurlijk op zwart hebben gezet, duh). Maar ik hoop dat ik het verschil heb kunnen aantonen tussen wanneer je onverwachts in de problemen komt vanuit een situatie waarin je het goed voor elkaar hebt, versus wanneer je in een uitkeringssituatie zit. De dingen die je als werkende mens kunt doen om te dealen met financiële ellende, zijn systematisch uitgesloten voor bijstandsgerechtigden. Dichtgetimmerd De Participatiewet is behoorlijk dichtgetimmerd, en dient alleen om een inkomen aan te vullen tot het absolute minimum, totdat de ontvanger weer aan het werk is. Dat maakt het vanuit de bijstand vrijwel onmogelijk je inkomen tijdelijk te verhogen. Zo ontneemt de overheid mensen in de bijstand de kans om op eigen kracht te ontsnappen aan schulden. En omdat mensen in de bijstand ook nog eens weinig buffer mogen hebben, is de kans dat ze in de problemen komen des te groter.   Dit stuk verscheen in een iets andere versie eerder bij Sociaal Bestek, tijdschrift voor participatie, inkomen en zorg.

Door: Foto: John Wardell (cc)
Quote du Jour

Quote du Jour | De Participatiewet

, door

QUOTE - Het sociaal minimum in Nederland moet linksom of rechtsom omhoog. En het systeem van uitkeringen, toeslagen en aanvullende regelingen waarin mensen met lage inkomens nogal eens verdwalen, is hard aan een drastische vereenvoudiging toe. Dat vindt de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).

Goh. Voor de lezer van deze site zal het geen totale verrassing zijn, zullen we maar zeggen. Ook niet voor mensen die zelf hebben geleefd van de bijstand, of mensen kennen die dat hebben gedaan, of mensen die in algemene zin de actualiteiten volgen. Want:

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Lonnon Foster (cc)

7000 euro

, door

COLUMN - Ik ken een mevrouw die via de Wajong in de bijstand terecht gekomen is. Dat is – zoals ze bij ons thuis zeggen – bepaald geen vetpot. Haar ouders wonen in het oosten des lands en als haar vader aanbiedt om haar treinkaartje te betalen zodat ze eens wat vaker langs kan komen, weigert ze dat. Of ze accepteert het en geeft dat braaf aan bij het DWI (voorheen de Sociale Dienst), mét uitdraai van OV-chipkaart.nl. Het DWI doet daar steevast niet moeilijk over, maar dat vermag niet te verminderen hoe consciëntieus ze het aanpakt.

Soms voelen we de behoefte haar een beetje bij te voederen, sociaal zowel als metabolisch. Ook dat weigert ze meestal, want als ze bij anderen kan eten, dan is dat steun in natura en ja, het DWI. Die doen daar niet moeilijk over, want in ons dorp is daar een maximaal bedrag voor vastgesteld en daar komt ze niet aan. Lang niet. Toch houdt ze eraan vast dat ook etentjes steun zijn.

Giften – ook al is het voor haar verjaardag – is precies hetzelfde verhaal en ook hierover – zij heeft dat gecheckt bij het DWI – doet men niet moeilijk. Toch blijft ze zich erop beroepen dat ze netjes met andermans belastinggeld om moet gaan.

Foto: Tim Green (cc)

De overheid, de bijstand en de banaliteit van het kwaad

, door

COLUMN - Of het nu om de zorgtoeslagenaffaire of de keihard falende participatiewet gaat, de klucht die ‘overheid helpt mensen de vernieling in’ heet keeps on giving.

Ook de afgelopen weken stapelden de verhalen zich op. Mensen die naar de klote worden geholpen omdat ze voor een paar tientjes per week boodschappen krijgen van een familielid, terwijl hetzelfde krijgen via de voedselbank wél mag. Mensen waarvan de ex de gezamenlijke kinderen wat zakgeld geeft, dat teruggevorderd wordt omdat het extra inkomen zou zijn. En wat we horen is waarschijnlijk het topje van de ijsberg. Het is makkelijk om dit af te doen als excessen, maar dat zijn het niet. Het is geen overijverige ambtenaar die de regeltjes wat te streng interpreteerde. Nee, het is het beleid. Het zijn de regels. Er zijn zelfs systemen ontwikkeld die dit soort ‘fraude’ moeten ontdekken en afstraffen. Het ís onze overheid.

Een overheid die er het afgelopen decennium onder het mom van ‘werken moet lonen’ voor koos om niet het werken lonend te maken, maar ons sociale stelsel af te breken zodat de bedragen waar je van moet rondkomen ‘niet meer van deze tijd zijn’. Een overheid die een wirwar van regeltjes optuigde die alleen nog maar met een universitaire graad zijn te ontwarren zodat velen niet eens krijgen waar ze recht op hebben. Een overheid die als je een misstap maakt dat per definitie fraude noemt en zo veel geld terugvordert dat je direct de schuldsanering in moet, ware het niet dat je daar als fraudeur niet voor in aanmerking komt en het dus letterlijk game over is.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: klokwerk (cc)

De oorlog tegen armoede is in dit land een oorlog tegen de armen

, door

OPINIE - Het hele sociale systeem van Nederland is keihard en contraproductief, en moet nodig veranderen om de menselijkheid weer terug te krijgen. Wat nodig is, is een systeem waarin iedereen de kosten voor levensonderhoud simpelweg gegarandeerd zijn. Maar ondanks dat de politiek door de toeslagenaffaire langzaam wakker lijkt te worden, is deze omslag nog niet te verwachten.

In het licht van de toeslagenaffaire krijgt in de Nederlandse media nu het volgende bericht eindelijk aandacht: een vrouw in de bijstand wordt een terugvordering en boete opgelegd van potentieel €10.000 euro omdat haar moeder eens in de week boodschappen voor beide deed, en de vrouw dit niet opgegeven had. De gemeente is door de rechtbank in het gelijk gesteld: volgens de participatiewet (een ‘pareltje’ uit de doos van Asscher en Kleinsma), is de vrouw laakbaar.

De politiek lijkt nu door de toeslagenaffaire wakker geschrokken te zijn, en reageert geschokt op het incident. Deze algemene verbazing hierover verbaast mij echter. Dit is niets nieuws, en zoals Joost onder bovenstaande link op deze site al zei, helaas geen uitzondering.

Berichten van de ombudsman en hulporganisaties over de keiharde werking van boetes en terugvorderingen in het systeem van de toeslagen en bijstand zijn niet nieuw. Keer op keer weer worden levens van mensen die het niet breed hebben door de overheid verwoest, door hen een niet terug te betalen schuld op te leggen.

Foto: Marco Verch Professional Photographer and Speaker (cc)

Experimenten met een ‘basisinkomenachtige’ bijstand

, door

ANALYSE - Dit artikel verscheen eerder en is geschreven op verzoek van het Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks. In alle onbescheidenheid is de schrijver van mening dat het interessant is voor veel meer partijen.

Zes gemeenten in Nederland hebben toestemming van het Rijk gekregen om een meerjarig experiment te houden met een ‘alternatieve vorm van bijstand’, voor een beperkte groep deelnemers. In sommige gemeenten was de eerste insteek een lokaal basisinkomen. Inmiddels zijn de experimenten afgerond en de resultaten bekend. Kunnen we er iets van leren, en zo ja: wat dan?

De experimenten kwamen grotendeels voort uit onvrede over de Participatiewet. In algemene zin was de kritiek dat de wet teveel gebaseerd was op wantrouwen: veel nadruk op verplichtingen, strenge controles, hoge boetes en een sterke daarmee samenhangende bureaucratie.

In tientallen gemeenten was er interesse om te experimenteren met een Participatiewet die meer uitgaat van vertrouwen. De aanname was dat dat beter zou werken en zou leiden tot meer uitstroom uit de bijstand naar werk, en bovendien positieve effecten zou hebben op onder andere welzijn, gezondheid en participatie van bijstandsgerechtigden.

Socialere bijstand

De gemeenten die uiteindelijk hebben geëxperimenteerd met de bijstand zijn Deventer, Groningen, Nijmegen, Tilburg, Utrecht en Wageningen. [1]
Het Rijk gaf toestemming om op enkele punten af te wijken van de wet. Deelnemers mochten meer geld houden van eventuele bijverdiensten naast de uitkering. [2] Ook mochten deelnemers een ontheffing krijgen van de arbeidsplicht. Bij die laatste zat wél de verplichting dat een gemeente dan ook moest experimenteren met een groep die meer intensieve dienstverlening kreeg – we zijn immers een land van het politiek compromis.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Andrew Skudder (cc)

Iets raars in ons sociale stelsel

, door

COLUMN - Als het over ‘de bijstand’* gaat, dan wordt dat vaak gekoppeld aan ‘werk’. Mensen moeten zo snel mogelijk die bijstand uit, want de bedoeling is dat iedereen werkt. Het is een tijdelijk vangnet, kunnen sommigen niet laten steeds weer te benadrukken. Er zijn er zelfs die bijstandsgerechtigden ‘labbekakken’ noemen, of die stellen dat bijstandsgerechtigden hun vakantiegeld moet worden ontnomen, ‘want ze hebben altijd vakantie’.

Luie donders

Deze beelden, van luie donders die eigenlijk zouden moeten werken maar dat niet doen, sluiten aan bij de Engelse term ‘undeserving poor’. Ik ken geen Nederlands equivalent, maar het idee is denk ik wel duidelijk: je hebt armen die er niets aan kunnen doen dat ze arm zijn (de ‘deserving poor’), en de anderen, die luie.

Ondanks dat we deze termen niet kennen in Nederland, lijkt niet alleen de wat populistische retoriek, maar ook het landelijke bijstandsbeleid gericht op die ‘undeserving poor’, die geen zin hebben om te werken en al goedkoop bier drinkend op de bank blijven hangen. Het idee is dat als de uitkering maar laag genoeg is deze mensen vanzelf wel gaan werken. Het gaat uit van een groep die kan werken, en waarbij niet-willers een spreekwoordelijke schop onder hun achterwerk moeten krijgen.

Waan van de dag

Ongekend onrecht by design

, door

De laatste dagen is er ophef ontstaan over een vrouw die een deel van haar uitkering over drie jaar moest terugbetalen omdat ze een keer in de week boodschappen kreeg van haar moeder. Dat leverde haar volgens de overheid over drie jaar 7000 euro op, en omdat ze daarmee de inlichtingenplicht schond moet ze het bedrag plus mogelijk 50% boete terugbetalen.

De vrouw ging naar de rechter, die de gemeente echter in het gelijk stelde. Niet omdat het rechtvaardig was, maar omdat de regels nou eenmaal zo zijn. En dat brengt ons bij het punt: dit is geen exces. Dit is hoe de politiek de bijstand al jarenlang vorm geeft. Dit is ongekend onrecht by design. Er zijn zelfs systemen ontwikkeld die dit soort ‘fraude’ automatisch opsporen.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende