Schuld aan de crisis: jazz voor schaduwbankiers

Dit is alweer aflevering 6 van de collegecyclus ,,Wie heeft de crisis veroorzaakt?’’ van econoom Ewald Engelen. In de vorige aflevering schetste hij in grote lijnen de geschiedenis van het bankiersvak, deze keer gaan we wat dieper in op de details: wat verkopen de banken eigenlijk en waarmee verdienen ze zoveel geld? Waarom is het zo vreselijk misgegaan? Het is deze keer misschien wat technisch, maar daarom volgens mij nog niet saai, er zit zelfs jazz in. En, hé, het is een college, we willen wat leren. Ik vermijd het jargon niet, maar leg het wel uit. De crisis waar we het vandaag over hebben is nog steeds gaande en we beginnen daarom even met de actualiteit van de eurocrisis. Het was weer een mooie dag vandaag [donderdagavond 3 november] voor crisiswatchers. De grote vraag is of de Grieken nu wel of geen referendum gaan houden over de financiering van hun schulden. Op dit moment kan niemand dat zeggen. [De volgende dag zal Papandreou het voorstel voor een referendum weer intrekken, Michel]. Papandreou wordt zwaar onder druk gezet door Merkel en Sarkozy, die dreigen de eerder toegezegde gelden niet uit te betalen. Als dat gebeurt kunnen de Grieken begin december hun ambtenaren niet meer betalen. Het is op dit moment volstrekt onduidelijk hoe dit verder zal gaan.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 11-03-2022

Personeelsbestand banken dunt al jaren uit

, door

Het personeelsbestand van de vier grote Nederlandse banken is in de periode eind 2008 tot juli 2011 in totaal meer dan 14 procent verkleind. Vooral bij ING, ABN Amro en SNS werken op dit moment een stuk minder mensen dan eind 2008 het geval was.

ING heeft de grootste afname, daar was enkele maanden geleden bijna 20 procent minder mensen in dienst dan eind 2008. Van de bijna 125.000 mensen zijn er nu nog bijna 100.000 in dienst. Dit zijn lang niet allemaal ontslagen, de daling komt voornamelijk voort uit de verkoop van onderdelen van  het bedrijf. De aankondiging van vandaag dat er 2.700 banen verdwijnen, betreft wel het schrappen van banen.

Bij ABN Amro verdwenen sinds eind 2008 3.700 banen, ruim 12 procent van het totale aantal banen van 30.200 eind 2008. Het verdwijnen van de banen is een gevolg van de kreditetcrisis van 2008. Na het splitsen van de bank in 2008 werd besloten tussen 2009 en 2012 in totaal 4.500 banen te laten verdwijnen.

Bij SNS is 24 procent van de banen verdwenen, dit zijn  797 banen op een totaal werknemersbestand van 3.212. Deze grote afname is toe te schrijven aan een strategiewijziging die in 2006 al is ingezet en afbouw van de vastgoedactiviteiten van de bank, aldus woordvoerder van SNS Roland Kroes.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Het nieuwe bankieren: doing Gods work?

, door

Deze weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van econoom Ewald Engelen. Het is nu wel duidelijk dat we de hoofdschuldigen van de crisis moeten zoeken onder de bankiers. Daarom onderwerpt Ewald Engelen de bankiers in deze en de volgende afleveringen aan een onderzoek. Vandaag schetst hij in grote lijnen de ontwikkeling van de bankwereld.

De actualiteit van de Europese schuldcrisis

Woensdagnacht [26-27 oktober] is een nieuw akkoord gesloten over de Griekse schulden. De actuele crisis in Europa is bijzonder relevant voor dit college, want ook hierbij spelen banken een grote rol. Hoewel de aandelenmarkten positief hebben gereageerd, wil dat nog niet zeggen dat het een goed akkoord is. Tekenend is bijvoorbeeld dat op de obligatiemarkten de rente voor Italiaanse obligaties niet is veranderd.

Dit pakket zal de euro niet redden, maar het staat wel mooi: de Griekse schulden worden met 50% afgewaardeerd, maar een groot deel van die schulden blijft buiten schot:  de reductie is van toepassing op ongeveer 200 miljard van de totaal 350 miljard uitstaande schulden. De 50% is dus puur cosmetisch. Weer wordt niet gedaan wat nodig is om de Griekse economie te kunnen laten groeien. Hiervoor zijn structurele hervormingen nodig en moet een fors deel van de schulden (50 of 60%) worden afgeschreven. Maar dat gebeurt niet. De maatregelen die nu worden genomen zijn volstrekt onvoldoende.  Griekenland zal voorlopig dus niet uit het nieuws verdwijnen, zeker niet als de Grieken beseffen wat er is gebeurd. De stakingen en demonstraties gaan gewoon door.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Met ons gaat het prima! Of toch niet?

, door

Met de banken gaat het weer prima, lijkt het nu de Q3-cijfers binnenkomen.

Citigroup: winststijging van 68 procent afgelopen kwartaal. Citigroup koopt een vervolging af voor 285 miljoen dollar. De bank stelde voor ruim een miljard dollar een stinkend schuldenpakket samen, verkocht die door en speculeerde vervolgens op de verliesgevendheid ervan.

Morgan Stanley: verzevenvoudigd zijn winst.

Bank of America boekt kwartaalwinst van 5,9 miljard dollar (mede door de verkoop van aandelen in een Chinese bank).

Maar er is ook treurig nieuws:

Goldman Sachs leidt een verlies van 33 procent ten opzichte van Q2.

JPMorgan verliest 4 procent ten opzichte van Q2.

In werkelijkheid gaat het niet zo goed met de banken. En dat zou komen door overijverige wetgevers en toezichthouders. Zo mogen banken niet meer in extreem risicovolle producten handelen.

Maar klappen vallen ook bij de consumentenbanken. In de VS is het normaal dat bankklanten voor heel veel diensten een extra toeslag moeten betalen. Het gebruik van je pinpas kost bij Bank of America bijvoorbeeld vijf dollar per maand – ook al gebruik je ‘m niet. Pinnen bij een andere bank kost minimaal $2,50. Als een cheque uitschrijft die niet voldoende gedekt is, dan kost je dat minstens dertig dollar. Een melkkoe waar toezichthouders terecht een einde aan proberen te maken.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Wat zou Jezus met de banken doen?

, door

In evangelische kringen wil men in ingewikkelde situaties nog wel eens vragen “Wat zou Jezus nu doen?” Als het gaat om onze bankiers, weten we het antwoord met enige zekerheid:

Hij ging de tempel binnen en begon iedereen die daar iets kocht of verkocht weg te jagen; hij gooide de tafels van de geldwisselaars en de stoelen van de duivenverkopers omver, en hij liet niet toe dat iemand voorwerpen over het tempelplein droeg. Hij hield de omstanders voor: ‘Staat er niet geschreven: “Mijn huis moet voor alle volken een huis van gebed zijn”? Maar jullie hebben er een rovershol van gemaakt!’ (Marcus 11.15-18)

De grote vraag is natuurlijk hoe belangrijk deze passage is voor een hedendaagse christelijke gelovige. Er zijn twee problemen. In de eerste plaats documenteert de Bijbel een ruim een millennium durend proces van religieuze vernieuwing. Daardoor zit de Bijbel vol tegenspraken (vergelijk deze en deze passage), en dat maakt het voor gelovigen lastig om er één boodschap uit te halen. In de tweede plaats is zelfs het jongste deel een kleine negentien eeuwen oud. Heilig of niet, de Bijbel is een boek uit een heel andere tijd.

In het geval van de bankiers is het eerste probleem oplosbaar en weten we vrij zeker wat een gelovige jood als Jezus zou hebben gedacht. Vanaf het oudste deel, het boek Spreuken, via de ‘kleine’ profeten en Jesaja, tot het jongste deel, het Evangelie van Johannes, zijn er legio passages die rijkdom veroordelen: de parabel van de arme Lazarus is een voorbeeld. Er is in de Bijbel consistent sprake van een veroordeling van excessieve rijkdom en zorg voor de armen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Bonussen, testosteron en de crisis

, door

Wel schuld aan de crisis, weinig vertrouwen in de huidige oplossingen. Dat is heel kort gezegd de mening van 111 financiële professionals in Nederland, aldus een enquete van hoogleraar Irene van Staveren van het Insitute of Social Studies van de Erasmus Universiteit. Zij sprak gisteravond op de tweede bijeenkomst van het Sustainable Finance Lab in Utrecht, dat in het teken stond van de ‘dienstbaarheid van de financiële sector’, of anders gezegd: in hoeverre heeft de bedrijfscultuur bij deze instellingen bijgedragen aan de crisis?

De financiële professionals zien zelf dat intern het nodige mis is.

Van de ondervraagden vindt:

  • 87 procent dat een te sterke gerichtheid op de aandeelhouderswaarde een belangrijke oorzaak was van de crisis.
  • 89 procent dat de Rabobank er relatief goed vanaf is gekomen door de coöperatieve structuur.
  • 90 procent dat bonnussen niet meer aan korte termijn doelen moeten worden gekoppeld
  • 25 procent dat men achteraf meer verantwoordelijk had moeten handelen.

Wie hier een voorzichtig mea culpa in ziet, moet oppassen.

Uit hetzelfde onderzoek blijkt namelijk dat:

  • de bonnussen van 2007 sterk gecorreleerd zijn aan die van 2009.
  • de bonnussen van 2009 minder relatie hebben met concrete targets, dus dat er een groter element van willekeur in is geslopen.
  • 85 procent sceptisch is over nationale regelgeving.
  • 92 procent zich keert tegen een bankenbelasting.
  • 86 procent niets ziet in coöperatieve banken.
  • 64 procent zich keert tegen opsplitsing van zaken- en retailbanken.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 18-03-2022

De hogepriesters en hun valse beloftes van financiële innovatie

, door

De komende weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van Ewald Engelen, hoogleraar Financiële Geografie aan de Universiteit van Amsterdam. Dit is het derde college waarin hij uitlegt hoe groot de rol is van de verhalen die werden verteld over financieel beleid

Het weer is omgeslagen, geen mooi terrasjesweer vandaag maar guur weer. Vorige week vergeleek Ewald Engelen de situatie in Nederland nog met augustus 1914, een mooie zomer waarin de mensen niet in de gaten hadden dat hun perfecte wereld binnen een paar maanden in duigen zou vallen. Deze keer maakt hij een andere historische vergelijking die ik minder geslaagd vind: de val van Stalingrad in februari 1942, om aan te geven dat het nu grimmiger gaat worden.

Ik vind een andere metafoor beter – in het college vergelijkt hij het gedrag van bankiers een paar keer met cartooneske situatie: Een paar antiquairs zitten op een eiland (u weet wel, zo’n bult zand in de oceaan met één palmboom). Het enige dat zij de hele dag doen is elkaar steeds weer het enige stuk antiek op het eiland, een antiek biedermeier tafeltje, verkopen voor een steeds hogere prijs. Dit schetst de gang van zaken op de internationale financiële markten voordat het misging (*).

Foto: copyright ok. Gecheckt 18-03-2022

Hyper-escalatie: van een lokaal probleem naar een mondiale crisis

, door

De komende weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van Ewald Engelen, hoogleraar Financiële Geografie aan de Universiteit van Amsterdam. Dit is het tweede college waarin hij uitlegt hoe ogenschijnlijk onbelangrijke en lokale gebeurtenissen hebben kunnen leiden tot de crisis.

Toen ik afgelopen donderdagavond naar de Amsterdam Business School liep viel het me al op. Door het voor oktober ongebruikelijk mooie weer was het druk op de Amsterdamse terrasjes. Iedereen geniet van de laatste mooie nazomerdagen. Anders dan in veel andere Europese landen is van de crisis in Nederland nog niet zo veel merken. Het blijkt dat ik niet de enige ben die soort gedachten heeft: Ewald Engelen begint met constatering dat het college goed bezocht wordt, ondanks de verlokking van de terrasjes. Het doet hem denken aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. In de zomer van 1914, die bijzonder mooi was, waren de mensen zich niet bewust van het naderend onheil.

Ik ben gekomen om te luisteren naar het tweede college van Ewald Engelen over de vraag hoe het heeft kunnen gebeuren dat problemen op de huizenmarkt in Amerika hebben kunnen leiden tot een mondiale crisis. Engelen trekt nóg een vergelijking met de Eerste Wereldoorlog: net zoals die oorlog is begonnen met een klein incident zo is ook deze crisis begonnen met iets simpels als het dalen van de huizenprijs. In dit college zal hij uitleggen hoe het mogelijk is dat ogenschijnlijk onbelangrijke en lokale gebeurtenissen op de huizenmarkt in de Sun Belt en Rust Belt van de Verenigde Staten hebben kunnen leiden tot een mondiale crisis die nog steeds gaande is.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 18-03-2022

Schuld aan de crisis (1): ramptoerisme

, door

De komende weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van Ewald Engelen, hij is hoogleraar Financiële Geografie aan de Universiteit van Amsterdam.

Wanneer de crisis exact is begonnen, is moeilijk vast te stellen. Was het de overname van  de handelsbank Bear Stearns in februari 2008 of was het faillissement van die andere handelsbank, Lehman Brothers, september van dat jaar? Of was het misschien wel niet één gebeurtenis maar een hele serie gebeurtenissen? Een ding is zeker:  het is een groot en complex fenomeen en niemand heeft het overzicht van wat er aan de hand is. Niemand weet wat er precies is gebeurd en iedereen heeft zijn eigen verklaring. Ook weten we nog niet hoe het gaat aflopen want nog dagelijks zijn er nieuwe ontwikkelingen. Wij zijn toeschouwers van een crisis die zich nog steeds verder ontwikkelt. Wij zijn getuigen van een crisis zoals die van de jaren 30.

Ik was donderdag 22 september aanwezig bij het eerste college van Ewald Engelen waarin hij probeert de economische crisis uit te leggen. Ik ken hem van zijn columns in de Groene Amsterdammer. Donderdagavond bleek dat hij niet alleen een goed columnist is maar ook een begenadigd spreker. Hij volgt de gebeurtenissen niet alleen als wetenschapper maar ook als journalist en, zo bekende hij, ook een beetje als ramptoerist, want het is spannend:  niemand weet nog hoe dit gaat aflopen. Hopelijk niet op dezelfde manier als de vorige grote economische crisis, maar het is wel iets waar we terdege mee rekening moeten houden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het regent miljarden rond Griekenland

, door

DATA - In Europa smijten regeringsleiders momenteel met miljarden. Honderden miljarden aan leningen, miljarden die Nederland hieraan bijdraagt en miljarden die banken kwijtraken mocht Griekenland failliet gaan. Wij zijn het overzicht en perspectief in de miljardenregen een beetje kwijtgeraakt. Tijd voor wat inzicht. Om welke bedragen gaat het in Griekenland? Waar komen ze vandaan? En hoe verhouden die bedragen zich tot elkaar en andere bedragen? Onderaan vind je een overzicht.

Leningen

In mei 2010 besloten de regeringsleiders van de eurolanden Griekenland te redden. Voor 110 miljard zouden ze het land uit de penarie halen. 30 miljard daarvan betaalde het Internationaal Monetair Fonds (IMF), 80 miljard betaalden de eurolanden. Nederland droeg 4,7 miljard bij.

Dit Nederlandse aandeel is gebaseerd op de zogenaamde kapitaalverdeelsleutel die de Europese Centrale Bank (ECB) hanteert. Op basis hiervan wordt het aandeel van elke lidstaat in de ECB berekend. De berekening is als volgt: de som van 50% van het aandeel van de lidstaat in kwestie in de bevolking van de Europese Unie en 50% van zijn aandeel in het bruto binnenlands product (bbp), alles wat in de Europese Unie wordt verdiend. Deze verdeelsleutel geldt voor alle landen in de Europese Unie. Om op het percentage te komen dat Nederland voor deze lening betaalt moet je de niet-eurolanden en natuurlijk Griekenland zelf er af halen. Onze bijdrage is op deze manier gesteld op 5,9 procent.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende