Wat zou Jezus met de banken doen?

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022
, ,

In evangelische kringen wil men in ingewikkelde situaties nog wel eens vragen “Wat zou Jezus nu doen?” Als het gaat om onze bankiers, weten we het antwoord met enige zekerheid:

Hij ging de tempel binnen en begon iedereen die daar iets kocht of verkocht weg te jagen; hij gooide de tafels van de geldwisselaars en de stoelen van de duivenverkopers omver, en hij liet niet toe dat iemand voorwerpen over het tempelplein droeg. Hij hield de omstanders voor: ‘Staat er niet geschreven: “Mijn huis moet voor alle volken een huis van gebed zijn”? Maar jullie hebben er een rovershol van gemaakt!’ (Marcus 11.15-18)

De grote vraag is natuurlijk hoe belangrijk deze passage is voor een hedendaagse christelijke gelovige. Er zijn twee problemen. In de eerste plaats documenteert de Bijbel een ruim een millennium durend proces van religieuze vernieuwing. Daardoor zit de Bijbel vol tegenspraken (vergelijk deze en deze passage), en dat maakt het voor gelovigen lastig om er één boodschap uit te halen. In de tweede plaats is zelfs het jongste deel een kleine negentien eeuwen oud. Heilig of niet, de Bijbel is een boek uit een heel andere tijd.

In het geval van de bankiers is het eerste probleem oplosbaar en weten we vrij zeker wat een gelovige jood als Jezus zou hebben gedacht. Vanaf het oudste deel, het boek Spreuken, via de ‘kleine’ profeten en Jesaja, tot het jongste deel, het Evangelie van Johannes, zijn er legio passages die rijkdom veroordelen: de parabel van de arme Lazarus is een voorbeeld. Er is in de Bijbel consistent sprake van een veroordeling van excessieve rijkdom en zorg voor de armen.

Het heil dat in de Bijbel wordt aangekondigd is niet een hemel waarin iedereen gelijk is. Niks “alle Menschen werden Brüder”. De rijken zullen worden bestraft om het enkele feit dat ze nu rijk zijn, terwijl de armen zullen worden beloond voor hun armoede. Voor zover we kunnen nagaan, waren dit soort ideeën vrij gangbaar bij de arme mensen in alle voorindustriële samenlevingen.

Of dat na zoveel eeuwen nog altijd een zinvolle boodschap is, is ons tweede probleem.We hebben inmiddels ontdekt dat het nemen van winst, waarmee de auteurs van de Bijbel en de christelijke denkers van de Oudheid en Middeleeuwen grote moeite hadden, kan leiden tot economische groei, waarvan uiteindelijk iedereen profiteert.

Ik zou niet weten hoe christenen moeten omgaan met de spanning tussen enerzijds het bijbelse ressentiment tegen de rijken en het hedendaagse kapitalisme. Wel weet ik dat binnen het christelijke kamp mannen als Willem Aantjes en Jacques de Milliano, die beide hardhandig het CDA zijn uitgewerkt, een bijbelser standpunt innamen dan de Kamerleden die samenwerken met de VVD. Je kunt, om Matteüs te citeren, niet én God én de Mammon dienen.

Reacties (30)

#1 Anoniem

Hoezo het gaat over ‘bankiers’ in een kerk, en dat is ook waar Jezus tegen ageert in die passage, dat lijkt me alleen maar te betekenen dat je geen geldzaken moet doen in een kerk, anders lees je alleen maar wat je wilt lezen.

  • Volgende discussie
#1.1 su - Reactie op #1

Again I tell you, it is easier for a camel to go through the eye of a needle than for a rich man to enter the kingdom of God.

#1.2 Anoniem - Reactie op #1.1

Ja kun je wel met een andere quote aankomen maar met déze quote begint het artikel terwijl hij niets met het onderwerp te maken heeft.

  • Volgende reactie op #1.1
#1.3 su - Reactie op #1.2

Als hij ze eerlijke handelaren vond die hun zaken slechts in de verkeerde etablissement uitvoerde zou hij ze niet een roversnest noemen, toch?

#1.4 Sjiek - Reactie op #1.1

Sprak Hij Engels dan?

  • Vorige reactie op #1.1
#2 Inkwith Barubador

Volgens mij moet er gewoon worden opgehouden met doen alsof je alles uit dat stokoude boek 1 op 1 naar nu kan vertalen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 JSK

We hebben inmiddels ontdekt dat het nemen van winst, waarmee de auteurs van de Bijbel en de christelijke denkers van de Oudheid en Middeleeuwen grote moeite hadden, kan leiden tot economische groei, waarvan uiteindelijk iedereen profiteert.

Dat is een beetje een versimpeling: denkers in de Klassieke Oudheid en de Middeleeuwen waren niet tegen winst en rente maar voor redelijke winst en rente. Ze snapten best dat mensen gecompenseerd moesten worden voor tijd en risico.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 G. Firmin

Jezus had genoeg aan wijn
Dat hoefde echt geen grande-cru te zijn

Allemachies, zag ik daar nou een kameel door het oog van de naald kruipen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Jan Kruidhof

Wat 002 zegt. Ik vind het niet interessant om links en rechts teksten uit de bijbel plukken om die vervolgens onder de neus van CDA’ers te schuiven. Je kunt de bijbel op honderd manieren interpreteren, laten we niet bijdehand gaan doen.

Bovendien wordt deze tekst onterecht aangehaald: Jezus ontstak in woede omdat er gehandeld werd op het tempelplein, op de stoep van het ‘huis van God, zijn vader’. Jezus waarschuwde er inderdaad voor dat je niet alleen materiële rijkdom moet nastreven, maar dat is niet waarom hij in dit fragment boos wordt. Handelen is op zich prima en winst maken ook, maar vlak voor de ingang van de tempel een kraam opzetten was niet echt respectvol.

(Overigens ben ik noch christelijk, noch aanhanger van een kabinetspartij.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 piet de nuttige idioot

Ik zie al die teksten over de zegeningen van de armoede meer als zoethoudertjes, nadat de pastoor die troostende teksten aan z’n gemeente had verkondigd ging ie fijn een sigaar en een bel cognac genieten op het kasteel van de baron. Waar ze zich gezamenlijk vrolijk maakten over het tegenwerken van de revolutie.
Ik denk dat het in de tijden dat die boeken werden samengesteld niet veel anders was.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Tommie K

God houdt van speculanten zie bijvoorbeeld Mattheüs 25:14-30
Verder vind ik dat je het CDA zeker mag aanspreken op die C en op de bijbel (dat doen ze zelf ook als het goed uitkomt)
Rentmeesterschap! lauwe schapen!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Prof. dr. ir. Jezus

Ik wérd genoemd en ik bén gevraagd..

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 HPax

Handel en kooplui gaan over dingen en worden daarom veracht; dat is de opvatting in KLASSIEKE samenlevingen*. Daarin worden de relaties tussen de mensen meer gewaardeerd dan de betrekkingen tussen de mensen en de dingen. In MODERNE samenlevingen wordt deze waardering omgekeerd.
Met deze inversie ontluikt een nieuw idee over wat rijkdom is. In traditionele samenlevingen wordt de rijkdom in de vorm van grondbezit nauwkeurig onderscheiden van de rijkdommen die bestaan uit roerende zaken; grond is één ding, geld iets anders. De grondrechten overlappen elkaar’:

Ook Karl Marx heeft de traditionele ongeïnteresseerdheid voor het louter en schaamteloze najagen van onverschillig welk soort van rijkdom onderkend. Hij schreef: ‘De rijkdom lijkt geen doel op zichzelf, behalve bij een paar handelsvolken in de schuilhoeken van de oude wereld.’
Aan deze handelsnaties kunnen wij Holland toevoegen. Weliswaar verschijnt het als handeldrijvende natie heel wat later dan de ‘klassieke’ op het wereldtoneel, maar dat altijd nog in een omgeving die langer zou blijven vasthouden aan een manier van denken georiënteerd op onverhandelbaar land, en met dédain voor zaken doen.

Het optreden van Jezus tegen de geldwisselaars in de Tempel van Jerusalem is dus cultureel-traditoneel als correct te beoordelen, maar modern-zakelijk niet meer goed te begrijpen. Joden uit de diaspora gingen toentertijd periodiek naar hun Tempel om er te offeren. Ze moesten daarvoor dieren kopen, maar kwamen met verschillende munt aanzetten, al naar gelang de landstreek en stad waar ze vandaan kwamen. De rol van de geldwisselaars was bij vereffening van de waarde van die munten onmisbaar.

Het Christendom heeft altijd wat ambivalent tegenover de handel gestaan, maar die met zijn eis van ‘justum pretium’ niet geheel losgelaten. In traditioneel India bestonden er geen bezwaren en belemmeringen tegen handel en het opeenhopen van schatten – geen antichrematisme (kapitalisme) daar – maar werd hij ook niet door mitigerende waarden begeleid. Handel en roof waren vaak niet van elkaar te onderscheiden. Maar denk aan onze roofridders. Dat kon toen.

Respect voor geld en handelaars, eerlijke handel, dingen boven mensen prefereren, is modern (19e eeuws) en niet rechtstreeks op het Christendom terug te voeren. Het is iets nieuws. Een culturele mutatie. Wij moeten in de regel van onze bankiers (geldwisselaars) houden, of dat leren te doen. Ze hebben ons veel goeds gebracht. Onmiskenbaar. Ze zijn onmisbaar; ze als functie en klasse haten, is primitief, dom, achterlijk.

*Homerus, Bijbel, Cindua Mato (Minangkabause Kroniek), Indische literatuur enz. enz.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9.1 Harm - Reactie op #9

Ik ben zo dol op ze, dat ik ze tot ambtenaren zou promoveren.

  • Volgende reactie op #9
#9.2 L.Brusselman - Reactie op #9

Geweldig stuk,kan zo de Elsevier in.

  • Vorige reactie op #9
#10 Joop

In de westerse maatschappij is er sinds lang een verschil tussen bezit en eigendom. Want met eigendom kan je een onderpand verlenen, en daar kan rente op geheven worden. Dat is mede de reden waarom het westen economische grootmacht werd, maar langzaam wordt dat minder. Een voorbeeld is de Chinese stad Shanghai waar binnen tien jaar de woningen van 100% huur naar 90% koop zijn gegaan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Harm

“Geef de here wat des heren is en de keizer wat des keizers is.”

Jezus was dud duidelijk voorstander van een seculiere staat.
Alleen zijn nu de geldwisselaars aan de macht.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Reinaert

De vraag moet zijn, wat doen onze moraalridders met de banken en de rijken?
Het antwoord is heel simpel.
Overeind houden over de ruggen van Henk en Ingrid, zodat rijk de vingers blijft likken.
Tijd voor andere moraalridders dus.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Gladiool

Jezus zat er vreselijk naast. Handel hoort per definitie in de kerk thuis, want Geld is God. En jezus was dan natuurlijk ook een kommunist, want hij brak het brood en verdeelde het over zijn leerlingen. If there is no such thing as a free lunch, than there is always the possibillity of a free evening meal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Sjiek

Jezus had het erover dat hij vond dat in de bank geen kerkdiensten gehouden mogen worden. Met andere woorden: verhef het kapitalisme niet tot geloof.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14.1 L.Brusselman - Reactie op #14

Marx en Engels’ Com.Manifest avant la lettre

#14.2 Sjiek - Reactie op #14.1

Misschien zit er wel ergens een kerkgenootschap in een voormalig bankgebouw. Dat zou grappig zijn. Daar zou het in het artikel over moeten gaan.

#15 HPax

1 De reacties op mijn ‘comment’ vielen me (weer) niet mee. Onbenullig.
Het meest jammere ervan vind ik dat de idee van ‘eerlijke handel’ – vroeger / elders een contradictio in terminis – als een vrij recente Westers culturele mutatie niet is opgepikt.
Dat het daarom gaat – een mutatie – is belangrijk om te weten. Het bespaart je nutteloos historisch onderzoek.

2 Lezen we enige regels uit Krugman’s LOON NAAR WERKEN, 1998. In dit essay oefent de Amerikaanse econoom critiek uit op D.H. Fischer’s boek ‘The Great Wave’. ‘Daarin blikt Fischer eeuwen en soms millennia terug, op zoek naar feiten over prijsstijgingen en inflatie, om in al dat materiaal een wetmatigheid te schouwen. Zonder alles af te kammen heeft Krugman nogal wat bezwaren tegen Fischer’s ideeën. Wat hij diens fundamentele misrekening vindt, is dat Fischer’s ‘these impliciet in wezen de ontkenning [is] dat de Industriële Revolutie enige fundamentele veranderingen teweeg bracht in de manier waarop de wereld werkt. In feite vond er aan het begin 18e eeuw een grondige verandering plaats van niet alleen het economische leven, maar van de hele menselijke samenleving, een omwenteling fundamenteler dan enig andere sinds de opkomst van de civilisatie zelf. Dat wil niet zeggen dat wij niets kunnen leren van eerdere eeuwen; het betekent wel dat we heel voorzichtig moeten zijn in het trekken van parallellen’. Wat wij bij de econoom Krugman opmerken, is een zienswijze op een omvangrijke verandering – kortheidshalve: de Industriële Revolutie – die niet als een historisch bepaalde evolutie te begrijpen is, maar uitsluitend als een a-historische mutatie.’

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15.1 L.Brusselman - Reactie op #15

Een verhandeling waar ik het onderwerp; de verwerking door christenen van de tegenstelling Jezus versus kapitalisme niet in terugvind
Het is een show-off zoals we gewend zijn van de meester der pedanterie

#15.2 Share - Reactie op #15.1

Wat Brusselman zegt. De vraagstelling is toch niet zo moeilijk, HPax?

#16 Ernest

Zo kijkt de christelijke kerk er zelf tegen aan:“Evaluatie beleid duurzaam beleggen.”
“De assetmix zoals deze is gerealiseerd in de periode 2007 tot 2009 is in lijn met de nota ‘Duurzaamheid en Beleggingen van de Protestantse Kerk in Nederland'”
“Voor de dienstenorganisatie en voor de Stichting de Zending werd besloten de assetallocatie ongewijzigd vast te stellen op 50% aandelen en 50% obligaties met een duurzame invulling. Voor de stichting Kerk en Wereld besloot de kleine synode de assetallocatie ongewijzigd te laten (50% aandelen, 50% obligaties) en deze stichting dringend op te roepen het aandelenstuk in de beleggingsportefeuille duurzaam in te richten.”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 jan

deze huidige crisis is juist door christus georchestreerd, om de weg vrij te maken voor de Mahdi-anti christ en om ons te laten voelen dat we het niet alleen af kunnen

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17.1 L.Brusselman - Reactie op #17

Joh…
http://www.666soon.com/is_the_mahdi_connected_to_the_an.htm
genoeg gekken in de wereld die dit geloven

#18 salvatore

Er zit een scene in “jesus christ superstar” waar jezus heel kwaad wordt .
” my tempel shpould be a place of peace and you have made it…… get out, get out!”

Wat er volgens mij over ging; ” zijn volgelingen” de tempels en,bezinningsruimten;tot gokhallen, speculatie markten,en handelsplaatsen transformeerden,waarvoor niet bedoeld.
Soort gelijken uitlatingen,van jezus,zoals in de bijbel beschreven,komen daarmee overeen.
Tijdsloos,en betreft ook onze geprivatiseerde, winstbejag, van zorgverzkeraars,banken, en anderen,maatschappelijke publiekelijk betaalde,basis behoeften.
Welke tot handelswaar,en speculatie vertier worden,gereduceerd.

Zijn laatste woorden daarover; (voor zover bekend) ” get out, get out!” zijn bij mij blijven hangen…
En wegen voor mij zwaarder dan; ” to big/powerfull, to fail” .

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Yevgeny Podorkin

“Verzamel voor jezelf geen schatten op aarde: mot en roest vreten ze weg en dieven breken in om ze te stelen. Verzamel schatten in de hemel, daar vreten mot noch roest ze weg, daar breken geen dieven in om ze te stelen. Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn”. (Mattheüs 16:19-21)

Maar iedereen die wel eens met een gristelijke boekhouder van doen heeft gehad weet vast wel wat ik bedoel. Benepen vrek.

En toen at ie daar ook nog een lekker stukkie droog brood bij.

Zo!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie