Werklust: oorlogsgeneratie vs babyboom vs patatgeneratie

Hoe zit het met werken, arbeidsongeschiktheid  en dergelijke van verschillende generaties op dezelfde leeftijd? Dit stuk vergelijkt de oorlogsgeneratie (geboren 1936 t/m 1945) met die van de babyboom (1946 t/m 1955) en de babyboom met de patatgeneratie (1956 t/m 1965) in 2000 en 2010. De cijfers komen van het CBS en geven de binding met arbeidsmarkt weer van de beroepsbevolking. De cijfers hieronder zijn echter een percentage van de totale bevolkingsgroep. Allereerst de aantallen naar leeftijd.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Die verdraaide babyboom toch

Fel stuk op GeenStijl gisteren. Lees het eerst maar even hier.

***

Bent u er weer? Het gaat me niet om de concrete aanleiding (de affaire-Kinneging) en ook niet om Rutger Castricum, maar om de eigenlijke analyse. Wat mij daaraan opvalt, is dat ze nog zo sterk de sfeer uitstraalt van de jaren tachtig. De jongeren destijds analyseerden messcherp dat veel van de toenmalige bezuinigingsmaatregelen ten koste gingen van (a) jongeren en (b) de samenleving als geheel, en dat de generatie die de mond vol had gehad van idealen, haar eigen positie nooit ter discussie stelde. De babyboom was bezig met wat Rudi Dutschke de “Lange Mars door de Instituties” had genoemd, en was daarbij het hogere doel een beetje uit het oog verloren.

Het meest cynisch was, in mijn beleving, dat de babyboomers kortingen kregen op de aflossing van hun studieschulden, die werden gefinancierd door commerciële rente te rekenen aan de zittende studenten. De Utrechtse socioloog Becker rekende hen tot “de verloren generatie”, Doug Coupland schreef over Generation X, en een schitterend beeld van de ontgoocheling van die tijd is te vinden in Jan van Akens roman Het fluwelen labyrint.

GeenStijl beschouwt het optreden van Rutger Castricum als een goede manier om de hypocrisie van de babyboom te ontmaskeren. Dat roept twee vragen op. In de eerste plaats: wie moet daar dan nog van worden overtuigd? In elk geval niet de verloren generatie. In de tweede plaats: inmiddels verdedigt die verloren generatie hardnekkig en taai háár posities. We zouden een actuelere analyse verwachten, zo na een kwart eeuw.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tegen het Zwitserlevengevoel

Verstaan we de tekenen des tijds? Soms biedt een week televisiekijken veel moois. Ik bedoel niet de bordesscene van het nieuwe kabinet en al het wezenloze gekeuvel daar omheen. Maar het is wel mooie achtergrond, waartegen andere dingen zich scherp aftekenen. Ik heb het over Tegenlicht van 10 oktober, met de uitzending waarin Tony Judt optreedt en het tweegesprek van Blair en Bos, als Pauw en Witteman special (zie hieronder). Beide uitzendingen waren open, spannend en onbevredigend. Zij roepen vragen op die blijven rondzingen. Dat doet televisie maar weinig, dus als dat gebeurt mogen de zenders worden geprezen.

Tony Judt was een britse historicus, van joodse komaf, die in augustus overleed aan ALS. Hij gebruikte de laatste mogelijkheden van zijn lichaam, om ons deelgenoot te maken van het werk van zijn onaangetaste brein. Hij was specialist in de Europese geschiedenis, met zijn imposante ‘Postwar’ als monument. Zijn laatste college gaf hij vorig jaar in New York, vanuit een rolstoel, ‘a piece of tupperware’ onder zijn neus voor de beademing, met de belofte dat hij geen ‘distracting gestures’ zou maken. Hij noemde zich een klassieke “talking head”.

Die zelfspot  en zijn situatie zet zijn analyse in een scherp licht. Het probleem van onze politiek is een taalprobleem geworden, zegt hij. We weten niet meer hoe we over politiek moeten praten. Het economische begrippenarsenaal is imperialistisch geworden: alles moet efficiënt, productief en effectief zijn. Maar mag beleid ook nog eerlijk, rechtvaardig of fatsoenlijk zijn?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De middenklasse gaat het systeem fucken

“Fuck the rules. Fuck playing the game the banksters want you to play. Fuck being the good citizen. Fuck filling out every form, fuck paying every tax. Fuck the government, fuck the banks who own them. Fuck the free-loaders, living rent-free while we pay. Fuck the legal process, a game which only works if you’ve got the money to pay for the parasite lawyers. Fuck being a chump. Fuck being a stooge. Fuck trying to do the right thing—what good does that get you? What good is coming your way? Fuckit.”

Maak kennis met de Amerikaanse Henk en Ingrid die het gehad hebben met het systeem. Brave middenklasse die weigeren nog langer hun hypotheek te betalen. Gevaarlijke bravoure? Niet als ‘walking away from your mortgage’ sociaal geaccepteerd raakt en miljoenen andere middenklasse besluiten om dit voorbeeld te volgen, dan is het The End Of The World As We Know It… lees maar.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Babyboomers willen netjes dood

Infuus (bron: Flickr/Inferis)

Binnen een paar dagen heeft het burgerinitiatief ‘Uit vrije wil’ de 40.000 handtekeningen verzameld die nodig zijn om het parlement te dwingen het onderwerp in behandeling te nemen: hebben mensen die klaar zijn met leven, al mankeren ze verder niks, recht op hulp bij zelfdoding? Daar valt inhoudelijk veel over te zeggen, maar eerst iets over de toon. Zo zegt initiatiefneemster Yvonne van Baarle het:

Ik ben in actie gekomen omdat ik het als onrecht ervaar geen stervenshulp te kunnen krijgen als ik die nodig heb. Ik behoor tot een generatie die dit niet accepteert.

Die generatie – het zal niemand verbazen – is de generatie die haar hoogtepunt beleefde in de jaren zestig en zeventig. Als ze iets wil, dan vraagt ze dat niet beleefd, nee, dan eist ze dat op hoge toon op onder veel vertoon van morele verontwaardiging. Nu heeft ze haar levensavond bereikt en moet de rest van de wereld gaan rennen om te zorgen dat die helemaal volgens haar wens verloopt. De term ‘narcisme’ is wel eens minder terecht aan ‘babyboomers’ gekoppeld.

Dan de inhoud. Levensbeëindiging is een zware beslissing. Dat geldt uiteraard in de eerste plaats voor degene die het betreft. Maar het geldt evenzeer voor degene wiens hulp daarbij wordt ingeroepen, doorgaans een arts. Daarom zijn er regels voor. Die zijn er voor de zorgvuldigheid naar de patiënt toe, maar ook om artsen houvast te geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Sarkozy vreest nieuwe mei ’68

Sarkozy (Foto: Flickr/Cyril.Drouot)

Tot een paar jaar terug werd 1968 gezien als een soort wonderjaar. De babyboomers, die toen het maatschappelijk debat nog domineerden, zagen het als het jaar waarin zij collectief de wereld probeerden te veranderen. De verbeelding aan de macht, en dat soort slogans. En wee het gebeente van de niet-babyboomer die het waagde om de erfenis van ’68 ter discussie te stellen (bijvoorbeeld door de zeggen dat er uiteindelijk niet zoveel bereikt is).

Dit veranderde met de generatiemachtswissel van de laatste paar jaar. Het is nu plotseling hip om 1968 (en voor Nederland eigenlijk 1969) te zien als jaar van geweld, gezagsondermijning en krankzinnige linkse ideologie. Gezicht van die stroming is zonder twijfel Nicholas Sarkozy, die meermalen de aanval heef ingezet op het “immorele” erfgoed van 1968. Sarkzoy’s doel is om moraal, respect voor autoriteit en vaderland en arbeidsethos weer centraal in de Franse samenleving te krijgen, en een frontale aanval op alles wat linkse babyboomers ooit hebben gedaan en geroepen lijkt de beste manier om dat te bereiken.

Helaas voor Sarkozy zijn er tekenen dat de huidige generatie Europese jongeren een andere kant uit wil. De rellen in Griekenland van de “600-euro-generatie” (zo genoemd omdat 600 euro het maandsalaris is waar jongeren tot gedoemd lijken te zijn) staan niet op zichzelf. In landen als Spanje en Italie, en niet in het laatst in Frankrijk zelf, staan jongeren voor een behoorlijk uitzichtloze situatie. Niet voor niets heeft Sarkozy al gezegd een terugkeer van 1968 te vrezen. De economische crisis lijkt daarnaast de kans op grootschalige rellen alleen maar te vergroten.

Quote du Jour | Arm rekenen

“de pensioenen worden onbetaalbaar”

De belangrijkste conclusie van de commissie Toekomstbestendigheid Aanvullende Pensioenregelingen is helder. Het wordt steeds duidelijker dat het rollatormonster van de vergrijzing dat op ons afdendert niet op Marcelvandamesque wijze weg te retoreren is (“Ik heb zelf ook lang gedacht dat de vergrijzing een enorm financieel probleem zou veroorzaken. Maar als je erin duikt, blijkt dat gewoon niet waar te zijn.”)

Tot voor kort konden de pensioenen zich met stabiele inkomsten en grote beleggingswinsten rijk rekenen. De commissie heeft echter becijferd dat de premies met 50% omhoog zouden moeten om de huidige niveaus te garanderen. Maar omdat de rek daar wel uit is, verkiest de commissie een oplossing waarbij de pensioenen worden verlaagd. Zo gaat de gemiddelde werknemer in vaste dienst van eindloon naar middelloon naar laagloon. Moet je ook maar geen gemiddelde werknemer zijn. De (meesten die ik ken uit de) groeiende groep freelancers weet tenminste waar ze aan toe zijn: nulloon.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.