Het is vandaag zestien jaar geleden dat twee vliegtuigen de torens van het World Trade Centre in New York binnenvlogen. Dit was het begin van een bewogen tijdperk. De gebeurtenissen van die dag hadden verstrekkende geopolitieke gevolgen. Maar ook op individueel niveau was er sprake van psychologische impact. Wat deed u op dat moment? Het was dinsdagmiddag. Ik had mijn dochter van de basisschool gehaald. Het was een mooie nazomerdag. We fietsten naar huis en daar zat mijn vrouw naar CNN te kijken. Ongebruikelijk op dit tijdstip. Ze had op de radio gehoord dat er een vliegtuig in New York een wolkenkrabber was binnengevlogen. CNN bracht het meteen wereldwijd in de huiskamer. Vervolgens zagen we een tweede vliegtuig de andere toren binnenvliegen… Ho, wacht even! Dat schrijf ik nu, maar zag ik dat inderdaad – live – gebeuren? Of is dit een reconstructie achteraf? Ik kan het niet meer terughalen. Wat ik wel zeker weet: die middag moest ik naar de huisarts omdat ik een ontsteking aan mijn pols had. Op weg daarheen verbaasde het mij dat het leven op straat zo gewoon doorging.
Uit eindelijk vrijgegeven deel van rapport over de aanslagen van 9/11 in de VS blijkt dat Saoedi-Arabië inderdaad betrokkenheid had.
Dus viel de coalitie Irak en Afghanistan aan….
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
COLUMN - Mijn vrouw en ik waren enkele dagen in New York. Op zaterdagochtend liepen we vanaf 31st Street langs de westelijke oever naar de zuidpunt van Manhattan. Het gebied is een dode hoek tussen de vele toeristische bestemmingen op het eiland.
We passeerden een kooi met de omvang van een omgevallen kantoorkolos. Daarin oefenden golfers hun afslag door ballen in de richting van New Jersey te slaan.
Een stuk verderop stond weer een kooi, iets kleiner deze keer. Binnenin wachtten meisjes van een jaar of acht in rode tenues tot hun voetbalwedstrijd zou gaan beginnen. De ouders keken toe vanuit hun SUV’s die als een stilstaande file rondom kooi stonden opgesteld. Je mocht er eigenlijk niet parkeren en iedereen liet de motor draaien als alibi om daar stil te kunnen staan. Achter het glas zaten moeders en vaders die hun koffie dronken, de krant lazen of telefoneerden, en ondertussen met een schuine blik de meisjes in de kooi observeerden.
Tegen het middaguur kwamen we in de buurt van Ground Zero, waar het herdenkingsmonument voor 11 september wordt gebouwd. De toeristen zijn nagenoeg overal op Manhattan, maar hier hadden ze als een ware bezettingsmacht de straten overgenomen.
Om het monument te kunnen bezoeken, moest je eerst een kaartje halen bij het bezoekerscentrum een eind verderop. Er bevond zich een rij van een meter of vijftig voor de ingang. Geüniformeerde medewerkers stonden als kilometerpaaltjes langs het traject. In het centrum zelf bleek de rij nog langer. Iedereen schuifelde beleefd achter elkaar aan.
Met videobeelden en voorwerpen werd verteld over de levens van de mensen die waren omgekomen. De inzet van de tentoonstelling was duidelijk: het abstracte cijfer van drieduizend doden moest vervangen worden door drieduizend gezichten, drieduizend mensen met hun eigen verhaal.
Een verdedigbaar streven, maar het stond me toch een beetje tegen. Ze namen zoveel plaats in, de drieduizend individuen. Onwillekeurig moest ik denken aan de slachtoffers die nog zouden volgen en die elders opeengestapeld liggen in een handzaam getal. Ook tussen doden bestaat concurrentie.
Maar het meest fnuikende effect van de individualisering van de ramp was dat het mijn bedenking, elke bedenking, in een persoonlijke belediging veranderde. Een belediging van de brandweerman die me aanstaarde vanaf een levensgrote foto. Of van de receptioniste over wie zo liefdevol werd gesproken door haar nabestaanden op het videoscherm.
Toen we ons kaartje bemachtigd hadden, sloten we aan bij de menigte voor de toegangspoort van Ground Zero. Het bleek de eerste van een lange serie rijen te zijn voordat we het monument zelf bereikten. We schuifelden, we openden onze tassen, we liepen door scanners en poortjes, we stonden stil en we schuifelden verder, overal geëscorteerd door ernstig kijkende geüniformeerden. Ik dacht: eigenlijk is deze rij is het monument. Ik was alleen met mijn verveling en met mijn gedachten over wat zich verderop, achter de schutting, had afgespeeld. Bij een bedevaart gaat ook het niet om de bestemming.
COLUMN - 911 is alweer twaalf jaar geleden. Met welk wereldbeeld hebben we onze jongeren sindsdien opgezadeld?
Het is inmiddels bijna twaalf jaar geleden dat het World Trade Center in New York werd verwoest door de gruwelijke Al Qaeda-aanslag. Ik wil dat u daar even bij stil staat – niet bij de gebeurtenis zelf, maar bij het besef van hoe lang twaalf jaar precies is. Dat is belangrijk. Uit eigen ervaring weet ik hoe moeilijk het soms is om zich in te leven in een jongere generatie en het geheim daarvan is tijd.
Een voorbeeld. Een nu achttienjarige student is geboren in 1995. De student van nu was zes toen de vliegtuigen in het WTC crashten. Welk jaar was het dat u zes was? Voor mij 1975. Ik herinner me uit die tijd, en dat moet u ruim zien, Molukse kapingen (periode 1970-1978). In mijn lagere-schooltijd durfden wij nauwelijks door de Molukse wijk van Capelle aan den IJssel te fietsen. Je kunt wel zeggen dat ik opgegroeid ben met een lichte angst voor Molukkers.
Laten we eens aannemen dat onze student van achttien Petra heet. Haar hele bewuste leven lang heeft ze aangehoord dat moslims niet deugen, dat ze westerse meisjes zoals zij als hoeren beschouwen, dat ze ons haten, dat ze ons willen onderwerpen aan hun wetten, dat ze allemaal hierheen komen voor de uitkeringen, dat er eenMarokkanenprobleem is, dat het komt door hun achterlijke woestijngeloofen dat je ze nooit kunt vertrouwen. Je kunt wel zeggen dat Petra is opgegroeid met een behoorlijke angst voor moslims.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
COLUMN - De terreurdreiging in Nederland is omhoog gegaan, maar hoe merken we dat eigenlijk?
Ik merkte er eigenlijk niks van, maar toen ik in het zwembad baantjes aan het trekken was, is de terreurdreiging van beperkt naar substantieel gegaan. Ik moet nu opeens rekening houden met een aanslag, maar ik heb eigenlijk geen flauw idee hoe dat moet.
Op 11 september 2001 was ik slechts acht, maar ik kan me nog wel herinneren ‘waar ik was’. Het was woensdagmiddag, de vrije middag, en ik ging bij een vriendje spelen. Zijn moeder kwam ons ophalen op het schoolplein en ze was zichtbaar ontdaan. Toen mijn vriendje vroeg wat de reden was, vertelde ze over de vliegtuigen die het World Trade Center in New York waren binnengevlogen. Ik weet nog goed dat we elkaar op de achterbank van de auto aankeken en dachten: ‘nou en?’
Ik was op dat ogenblik ongetwijfeld te jong om de impact van die gebeurtenis te begrijpen, maar in de jaren daarop zou ik opgroeien in wat ik, heel clichématig, een samenleving van angst zou noemen. Elk zoekgeraakt rugzakje ging gepaard met evacuaties en bomb-squads. De Nederlandse burger moest worden voorgelicht dat niet elke buurtbewoner met gezichtsbeharing zomaar terroristisch zou worden. Terreur als constant aanwezige levensbedreiging. De angst polariseerde en leverde politiek leiders als Pim Fortuyn en Geert Wilders op. Een bijna buitensporige angst die ik, ondanks mijn scepsis, wel te verklaren vond.
Toen Sargasso tien jaar geleden het licht zag, was de wereld net ingrijpend veranderd. Het post-9/11-tijdperk was aangebroken en het startsein voor de ‘War on Terror’ werd gegeven door middel van de inval in Afghanistan. Zo bezien kan de geboorte van Sargasso bijna geen toeval zijn. De veranderde, politieke spelregels schreeuwden om commentaar en een kritisch weblog was daar een uiterst geschikt podium voor.
Hoewel er, niet in de laatste plaats op internet, enorm veel ophef ontstond over de agressieve nieuwe buitenlandpolitiek van met name de Verenigde Staten, die inmiddels de ‘Bush Doctrine gedoopt is, kun je twisten over het belang van die ene dag in september en de vraag of daadwerkelijk een nieuw tijdperk aangebroken was. Was de wereld echt veranderd na die aanslagen? Aan de ene kant niet. Wat dat betreft ben ik het wel eens met de (omstreden) nuancering die Maarten van Rossem aanbracht in de discussie. Het aantal terroristische aanslagen is nu niet bepaald significant toegenomen en de Derde Wereldoorlog is al helemaal niet uitgebroken. Nee, vermoedelijk zal de kredietcrisis een grotere impact op onze levens hebben.
Maar aan de andere kant, als talloze mensen, waaronder bepalende beleidsmakers, gaan handelen naar het idee dat de wereld veranderd is, dan heeft dat zonder meer het effect van een self-fulfilling prophecy. In praktische zin, met de globale War on Terror en de absolute heiligverklaring van veiligheid in alle soorten en maten, is er wel degelijk veel veranderd ten opzichte van de jaren negentig. Of het nu gaat om de voortdurende en immer toenemende schendingen van onze privacy – niets is meer privé – de vliegvelden die steeds meer op militaire forten lijken, de toegenomen angst voor alles wat vreemd of buitenlands is en het succes van populistische partijen die die angst weten te kapitaliseren; we zien dagelijks en overal om ons heen ontwikkelingen die in verband kunnen worden gebracht met de aanslagen op 11 september 2001.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
OPINIE – Op dit tijdstip 10 jaar geleden zat ik in de auto toen ik hoorde over een klein vliegtuigje dat per ongeluk tegen een van de WTC torens in New York was aangevlogen. In stappen werd snel duidelijk dat het om meer ging. Veel is er gebeurd sindsdien, weinig veranderd.
Je kan gerust zeggen dat ik mijn bloggersbestaan indirect te danken heb aan 9/11. Met name de oorlog in Irak zette me aan tot schrijven. Alle gebeurtenissen heb ik dan ook nauwlettend gevolgd. Maar veel wijzer heeft het me niet gemaakt.
Zowel de daad als de reactie leerde me dat we nog een lange weg hebben te gaan als wereld voordat we kunnen spreken van echte beschaving. Het laaghartig vermoorden van onschuldige burgers voor eigen doeleinden of als reactie en het om zeep helpen van democratische en rechtsstatelijke verworvenheden zogenaamd ter verdediging laten zien dat we nog niet ver af staan van de staatjes uit de middeleeuwen.
Na alles wat er in de laatste 10 jaar geschreven is, rest slechts treurnis en rouw. Hopelijk kunnen we nu echt gaan beginnen aan de problemen aanpakken in plaats van de symptomen te bestrijden met middelen die erger zijn dan de kwaal.
[qvdd]All right. You’ve covered your ass, now.
Dit was de reactie van President George W. Bush toen hem op 6 augustus, dus ruim een maand voor de aanslag van 11 september, een memo werd getoond met de titel “Bin Ladin Determined to Strike in US.”
De kranten staan vol met met verhalen over deze aanslag en terecht. Maar hoe tragisch de gebeurtenis ook is, het kan niet verklaren waarom de “vrije wereld” plotseling al haar vrijheden opschortte, een oorlog begon in een land dat niets met de aanslag te maken had, mensen zonder proces arresteerde en afvoerde naar een Goelag Archipel en overging tot marteling. De terreuraanslag was een goede aanleiding om die oorlog te beginnen en de vrijheden op te schorten.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
