Stelletje zakkenvullers!

Troonrede gehoord? Wat een plannen, hé? Het kabinet doet he-le-maal niets aan de crisis. Niets, nada, noppes, niente. Terwijl, terwijl, terwijl ze natuurlijk van alles hadden moeten doen. Actie ondernemen! Mouwen opstropen! Aan de slag! In plaats daarvan doen ze niets, dat stelletje Haagse zakkenvullers! Gelukkig had de oppositie direct haar woordje klaar. Van links tot rechts werd de vloer aangeveegd met de halfzachte maatregelen van dit prutskabinet. Even rustig. Even rustig ademhalen en eerst maar even op het gemak een ‘reality check’. Heeft de oppositie eigenlijk wel een alternatief voor de huidige aanpak van de crisis? Zijn die alternatieven werkelijk zoveel beter? Of staan de beste stuurlui, ook ditmaal weer aan wal?

Voorspelbare kritiek

De stuurlui aan de wal weten het altijd beter. Dat geldt helemaal voor politici: de kritiek naar aanleiding van de Miljoenennota was daarom voorspelbaar. In essentie komt de kritiek hier op neer: het kabinet doet veel en veel te weinig. Dáár is de oppositie het over eens. Als we de problemen echter benoemen, dan verdwijnt de eensgezindheid van de oppositie als sneeuw voor de zon. Zo vindt de VVD de stijgende staatsschuld het grootste probleem en de SP de stijgende werkloosheid. Natuurlijk vinden alle andere partijen ook iets, maar als we puur naar economische beginselen kijken, dan zijn de VVD en de SP elkaars tegenpolen. We beginnen daarom met de kritiek van Mark Rutte van de VVD. Heeft hij een punt?

De VVD is, als een goede liberale partij betaamt, huiverig voor een te grote staatsschuld. Die angst voor Haagse potverteerders werd lang geleden mooi geïllustreerd door Wiegel. Hij sprak de legendarische woorden, terwijl hij naar Den Uyl wees: “Sinterklaas bestaat. En hij zit daar!” De VVD heeft dus traditioneel een hekel aan linkse ‘potverteerders’. Ook een hekel aan regeltjes, maximalisering van bonussen en andere maatregelen die bankiers, werkgevers en ondernemers in de weg staan. Onder leiding van een VVD-er was de huidige crisis dus niet voorkomen. Sterker nog: door bezuinigingen zouden we nu een hogere werkloosheid hebben. Nog een tandje sterker: we zouden minder Nederlandse banken en bedrijven hebben gered. Het mantra “staatsschuld terugbrengen, staatsschuld terugbrengen, staatsschuld terugbrengen” heeft haar waarde in tijden van voorspoed. In tijden van recessie is het de slechts denkbare oplossing. De enige motor die nu nog draait is de overheidsmotor, als die uitvalt, belanden we pas echt in een crisis.

Staatsschuld oplopen geen probleem

De SP vindt de oplopende staatsschuld geen enkel probleem. Nooit gevonden ook. Het gaat de partij erom dat de zwakkeren de rekening niet hoeven te betalen van de crisis. Een crisis die is veroorzaakt door hebzuchtige bankiers. Wellicht zit de SP er met deze bondige analyse van de oorzaak van het probleem niet ver naast. Maar de oplossing? Noodlijdende bedrijven voorzien van staatssteun? Meer deeltijd-WW en andere subsidies verstrekken? Het zorgt voor oneerlijke concurrentie, veel constructies zijn daarbij door Europa verboden én alle maatregelen zorgen voor een excessief stijgende staatsschuld. De SP en de VVD handelen beiden vast uit nobele motieven. Als we hun maatregelen zouden uitvoeren, belanden we echter van de regen in de drup.

De Miljoenennota laat zien dat het kabinet weinig concrete maatregel neemt tegen de crisis. Hoewel? Ze laten de staatssteun volgend jaar flink oplopen en zorgen er daardoor voor dat die belangrijke pijler van de economie blijft bestaan. Uiteraard nemen ze wel enkele maatregelen, een miljoentje hier en daar om de ergste pijnen te verzachten. Dat zijn maatregelen om aan de burger te showen dat ze ‘echt wel wat doen’. Niets meer en niets minder dan ‘window dressing’ noemen we dat. Is dat erg, dat ze zo weinig doen? Nee, helemaal niet. Het kabinet is niet de oorzaak van de crisis. Ze kunnen de crisis ook niet oplossen. Het enige wat ze wel kunnen doen is de staatsschuld niet onverantwoordelijk hoog laten oplopen. Of, minstens zo erg, nu onverantwoorde bezuinigingen opleggen. Dat doen ze dan ook niet. In die zin doet de regering het enige juiste: het bewandelt behoedzaam de gulden middenweg. Het smalle pad dat uiteindelijk naar de hemel leidt of, minder poëtisch gesteld, de weg naar economisch herstel inzet.

Harde realiteit

Onze behoefte aan actie heeft te maken met een menselijke eigenschap: een hekel aan onzekerheid. We willen weten waar we aan toe zijn. Helaas kan dat in economisch roerige tijden niet. Het CPB heeft geen flauw benul hoeveel werklozen we volgend jaar hebben. Toch presenteren de media en alle politici het als een vaststaand feit dat we volgend jaar 615.000 werklozen hebben. Op de kop af. De harde realiteit is, dat de situatie volgend jaar compleet anders kan zijn. Nederland handelsland is afhankelijk van grillige wereldeconomie. Zorgt de almaar stijgende beurskoersen nu eindelijk ook voor een opleving van de reële economie? Of is de kredietbubbel van de banken, nu een overheidsbubbel geworden, en moet de echte klap nog komen? Niemand die het weet. Daarom is het instellen van werkgroepen een puik plan. Die komen volgend jaar met plannen, die onacceptabel zullen blijken voor de oppositie, werkgevers én werknemers. De beslissing wordt dus doorgeschoven naar een volgend kabinet. Prima. Dankzij Vadertje Tijd weten zij dan hopelijk wél wat er gedaan moet worden.

Eigenlijk is er maar een kritiekpunt te geven op de plannen van het kabinet. De kritiek is de communicatie naar de burger toe. Waarom zegt men niet: ‘We kunnen weinig doen, we weten ook niet wat er gaat gebeuren en dus hopen we er maar het beste van.’ Een soort modern socialistisch laissez-faire beleid? Tja. Dan worden ze levend geroosterd. ‘Misschien heeft het kabinet wel terecht niet zo’n hoge pet op van de burgers van Nederland?’