Strijd tegen platformisering is zaak van ons allen

De vakbonden FNV en CNV voeren al jaren actie tegen de platformisering van werk. Universitair hoofddocent Sociaal Recht Anja Eleveld en onderzoeker Erik Wesselius vinden dat de overheid meer moet doen. Ook de werkgevers mogen niet achterblijven. Ongeveer twee jaar geleden startten de vakbonden FNV en CNV een rechtszaak tegen Temper. De rechtbank Amsterdam oordeelde onlangs dat mensen die voor platform Temper werken, vooral in de horeca, géén uitzendkrachten zijn. De Hoge Raad moet er zijn definitieve oordeel nog over uitspreken Het vonnis van de rechter betekent dat deze horecawerkers zich zelfstandige of zzp’er mogen blijven noemen. Maar dat houdt ook in dat zij niet, zoals werknemers in loondienst, bescherming genieten onder het arbeidsrecht en socialezekerheidsrecht. De Hoge Raad moet er zijn definitieve oordeel nog over uitspreken. Die uitspraak kan nog jaren op zich laten wachten. Maar zelfs dan is het nog maar de vraag of alle mensen die via een platform in de horeca werken, zullen worden gekwalificeerd als werknemer (of uitzendwerknemer). De nasleep van een eerder door de vakbonden gewonnen zaak, tegen het platform Deliveroo, doet anders vermoeden. Maaltijdbezorgers die via het platform Uber Eats werken, worden bijvoorbeeld nog steeds aangemerkt als zzp’er. Ongewenst Platformisering in de horeca heeft ongewenste gevolgen, met name voor de onderlinge solidariteit. Dat blijkt ook weer uit ons recente onderzoek. De hogere ‘Temperbeloning’ leidt tot wrijving met werknemers in (loon)dienst We noemen er een paar: de minder leuke en fysiek zwaardere klussen worden vaak doorgeschoven naar de Temperwerkers de hogere ‘Temperbeloning’ leidt tot wrijving met werknemers in (loon)dienst ook tussen Temperwerkers onderling is sprake van competitie, soms langs raciale lijnen, om de beste shifts te krijgen om genoeg te verdienen, nemen werkers slechte arbeidsomstandigheden soms op de koop toe. De respondenten aan ons onderzoek zijn onzeker over het verkrijgen van voldoende werk. De slogan van Temper dat je ‘kan werken waar en wanneer je wil’, wordt om die reden door vrijwel alle respondenten genuanceerd. In die zin lijkt de positie van veel Temperwerkers weinig te verschillen van die van de ‘flexibele en vrije’ dagloners aan wie de Wet op de arbeidsovereenkomst (1907) bescherming beoogde te bieden. Bewust Ondanks de nadelen kiest een deel van de Temperwerkers bewust voor het zzp-schap. Ruim 15.000 Temperwerkers, bijna een kwart van het totaal aantal geregistreerde Temperwerkers, geven aan dat ze niet gebonden willen worden aan de uitkomst van de door FNV en CNV aangespannen procedures. Ook onze onderzoeksresultaten bevestigen dat lang niet alle Temperwerkers zich door de vakbond willen laten vertegenwoordigen. Veel respondenten zien een toekomst voor zich waarbij ze ofwel zelf snel geld verdienen dan wel binnenkort een eigen bedrijf starten. De vakbond zou in hun ogen die toekomstplannen eerder belemmeren dan bevorderen. De bewuste keuze om te werken als zzp’er lijkt ook samen te hangen met de specifieke situatie van arbeidsmigranten. Voor de door ons geïnterviewde arbeidsmigranten (allen hoogopgeleid), biedt werken via Temper een uitweg. Vanwege hun minder goede beheersing van de Nederlandse taal is het voor hen namelijk vrijwel onmogelijk om buiten de horecasector werk te vinden. Het opbouwen van een Nederlands pensioen heeft voor hen minder prioriteit Daar komt nog bij dat de hogere beloning uit het Temperwerk vaak noodzakelijk is om de hoge huren in de (Amsterdamse) vrije huursector te betalen, of om geld te sturen naar familie en vrienden in het buitenland. Het opbouwen van een Nederlands pensioen heeft voor hen minder prioriteit. Voor sommigen is er bovendien geen alternatief: wie hier verblijft met een studentenvisum mag op grond van de vreemdelingenwetgeving maximaal 16 uur per week betaald werken. En voor werkers die een eigen bedrijfje willen opzetten, is het van belang om voldoende uren te werken als zelfstandige om zodoende de ondernemersaftrek veilig te stellen. Belang De Temperzaak en onze bevindingen laten zien dat vakbonden alleen de platformisering van werk niet tegen kunnen gaan. Een rechtvaardige regulering van de arbeidsmarkt is in ons aller belang Er is een brede maatschappelijke inspanning nodig. Immers, een rechtvaardige regulering van de arbeidsmarkt is in ons aller belang want het: *          verbetert de kwaliteit van leven van werknemers *          voorkomt oneerlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden *          verhoogt de arbeidsproductiviteit *          garandeert adequate sociale zekerheid en dito pensioenregelingen *          voorziet in meer aanbod van scholing en training *          levert meer belastinginkomsten op Alternatieven Gelet op het algemene belang is het naar onze mening primair aan de overheid om meer tegen de platformisering van werk en schijnzelfstandigheid te doen. Het Wetsvoorstel verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden waarvan de internetconsultatie is afgerond en ter advies naar de Raad van State is gestuurd, geeft een goede eerste aanzet. Een zelfstandige werkzaam op basis van een uurtarief van minder dan 32,24 euro per uur, wordt op grond van dat voorstel vermoed werknemer te zijn. Dit tarief is een afgeleide van het minimumloon, inclusief sociale premies, en ligt beduidend hoger dan het gemiddelde loon van Temperwerkers. Is de werkgever van mening dat er sprake is van een zelfstandige, dan is het onder de nieuwe wet aan de werkgever om bewijs aan te voeren waaruit dit blijkt. Kanttekening bij de nieuwe wet echter is dat in het geval van Temperwerkers straks nog steeds tegen alle afzonderlijke horecawerkgevers een rechtszaak moet worden aangespannen. Strengere handhaving door de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 kan helpen om dat te voorkomen. Daarnaast, zouden werkgeversbonden, net zoals in Denemarken, kunnen weigeren om horecabedrijven te vertegenwoordigen die met zzp’ers werken. Dit artikel verscheen eerder bij Sociale Vraaghstukken. Anja Eleveld is universitair hoofddocent Sociaal Recht & Empirical Legal Studies. Erik Wesselius is docent en onderzoeker en onderzoeker Empirical Legal Studies. Beiden werken aan de Vrije Universiteit.

Door: Foto: Waitress, photo Andrea Piacquadio, via Pexels.
Foto: SouthEastern Star ★ (cc)

Loskomen van TINA

RECENSIE - Margaret Thatcher suggereerde in de jaren tachtig met haar veel geciteerde slogan ‘There is no alternative’ dat er geen ander economisch systeem mogelijk is dan het kapitalisme. Alsof het een natuurwet betreft. Er is van begin af aan veel kritiek geweest op een dergelijke voorstelling die naast een kleine overheid ruim baan propageerde voor het geglobaliseerde bedrijfsleven. Toch is TINA, zoals de leuze doorgaans wordt afgekort, nog steeds een leidraad voor veel regeringen. Sinds de financieel-economische crisis die begin deze eeuw eerst de Verenigde Staten en later Europa trof krijgt de kritiek op het neoliberalisme en het vigerende financieel kapitalisme wel meer aandacht. Thomas Piketty, Kate Raworth, Mariana Mazzucato en Jason Hickel, om een paar auteurs te noemen, hebben laten zien dat het vigerende systeem rampzalige gevolgen heeft voor mens en natuur en dat we dringend moeten gaan nadenken over een andere inrichting van de economie. Want Er is wél een alternatief, schrijven de auteurs van een nieuwe bundel essays onder deze titel over ‘postkapitalisme – een einde aan de roofbouw op aarde en mens’.

Er is wél een alternatief heeft als motto: ‘Alleen als we zien én geloven dat we iets te kiezen hebben, kunnen we samen bouwen aan een betere samenleving.’ Daarvoor moeten we dan wel eerst afscheid nemen van die oude TINA-propaganda. Geen geringe opgave gezien het feit dat het kapitalisme inmiddels zozeer verweven is in ons denken en doen dat we ons nauwelijks kunnen voorstellen dat er echt alternatieven zijn. Loskomen van TINA dus. Goed dat er een boek is dat daaraan kan bijdragen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Quote du jour | waardevrij maar neoliberaal

QUOTE - Zogenaamd waardevrij economieonderwijs, dat stiekem neoliberaal is? In dit stuk zegt Remko van der Pluijm, lector aan de Rotterdamse Hogeschool er een aantal interessante dingen over:

Het neoliberale gedachtegoed overheerst in het Nederlandse hoger onderwijs, schrijft Van der Pluijm. Opleidingen concentreren zich op praktijkvakken en de maximalisatie van financiële winst, net zoals bedrijven alleen een verantwoordelijkheid zouden hebben naar hun aandeelhouders en werknemers.

….

In andere woorden, het is eigenlijk onmogelijk voor een docent om waardenvrij les te geven. Van der Pluijm vraagt zich echter af of dit wel zo problematisch is. Voorstanders van waardenvrij onderwijs betogen dat waarden-geladen onderwijs leidt tot conformiteit. Het neoliberale onderwijs positioneert zich volgens Van der Pluijm dan ook als een positivistische wetenschap, die zou streven naar een objectieve en feitelijke omschrijving van de wereld.

“Maar de opvatting dat economie een waardenvrij vakgebied is, is zelf een opvatting die niet waardenvrij is”, merkt Van der Pluijm op. Het probleem is niet zozeer dat een docent de eigen mening meegeeft, het is eerder dat de waardenvrije economiestudie als feit wordt gepresenteerd. Zo blijft er geen ruimte voor andere visies, wat juist leidt tot conformiteit.

Foto: charlene mcbride (cc)

Kunst op Zondag | Kapitalisme en de menselijke factor

Deze week begonnen we aan een serie over kapitalisme. Omdat dat op zijn minst een fikse opknapbeurt nodig heeft, misschien zelfs aan vervanging toe is.

Joseph Beuys verklaarde ooit dat de menselijke creativiteit het ware kapitaal is. In de installatie ‘Das Kapital Raum 1970-1977’ vatte hij zijn ideeën daarover samen.

kapitalisme

En hoe dat dan gaat met een kunstwerk: Erich Marx (geen familie van…), zoon van een fabrieksarbeider en later rijk geworden met een bouwonderneming, kocht het werk van Beuys voor ruim vier miljoen en gaf het in permanente bruikleen aan het Hamburger Bahnhof museum voor modern kunst in Berlijn. In september 2020 overleed deze kunstverzamelaar en in 2022 droeg zijn familie een deel van zijn collectie over aan het museum.

De installatie was gemaakt voor de 1980 biënnale in Venetië en daarna weer opgebouwd in het museum voor moderne kunst in Schaffhausen (Zwitserland). Een en ander met financiële steun van een paar ondernemende kunstverzamelaars. Dat museum ging failliet toen, na jarenlange gerechtelijke procedures, het gedwongen werd het kunstwerk aan die kunstverzamelaars te geven. Die het weer verkochten aan Erich Marx.

Intermezzo: kijk hier naar een gesprekje in 2019 met Erich Marx.

Joseph Beuys sloot zich later aan bij de politieke partij Die Grünen, die in 1998 gefuseerde met Bündnis 90. Deze partij werd in 2021 met 118 zetels de derde grootste partij in de Bondsdag (het Duitse parlement).
In dit filmpje (5 min. 38) werd hij (in 1980) doorgezaagd over de haalbaarheid van een ander politiek denken over kapitaal.

Foto: Muffin Elfa (cc)

Meest geplaagde kabinet

DATA - Eén ding is zeker: het kabinet had er niet op gerekend ooit getroffen te worden door een plaag als deze. Als er iemand is die graag in de schoenen van de minister-president en de direct verantwoordelijke ministers wil staan, sta op!

Nu is er bijna geen kabinet geweest die géén crisis van de een of andere soort en omvang voor de kiezen kreeg.  Kunnen we achterhalen welk kabinet de meest geplaagde van de laatste 70 jaar is? Of wie de meest geplaagde minister-president is?

Aan de hand van drie onderwerpen kunnen we dat enigszins vaststellen. Laten we om te beginnen eens naar de griep kijken.

Griep

Het huidige kabinet heeft voorlopig nog de handen vol aan de corona-crisis en had al een fikse griepepidemie achter de rug in 2018-2019. Omdat er elk jaar wel een ‘gewone’ griep de kop op steekt, kan een kabinet dat de langste zittingsduur heeft ook het meest door griep geteisterd zijn?

In ieder geval zal kabinet Rutte III de boeken in gaan als het meest door griep geplaagd kabinet. Op basis van geschatte cijfers, want de actuele cijfers veranderen en bovendien is het corona-virus nog niet uitgewoed.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du Jour | Geldstromen in de EU

Deze week gaan 27 regeringsleiders met elkaar in de slag om het EU-budget voor de komende jaren. Nederland, Oostenrijk, Denemarken en Zweden hebben verzet aangetekend tegen elk voorstel dat verder gaat dan 1% van het gezamenlijke bnp. De voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel zoekt naar een compromis.

Het Roemeense Europarlementslid Clotilde Armand van de liberale Renew fractie kwam vorige week met een opmerkelijk geluid over deze kwestie.

Foto: david silver (cc)

De maakbaarheid van een gezonde samenleving

COLUMN - “Het coronavirus deelt nu al een gevoelige klap uit aan de globalisering” (Trouw, 21 maart).

“De staat blijkt twee keer in twaalf jaar tijd onmisbaar om de wereld voor een depressie te behoeden. Het neoliberalisme is nu echt dood, maar wat komt er in de plaats?” (MO*, 19 maart).

“Er is momentum voor grote veranderingen” (Volkskrant, 20 maart)

In plaats van in één keer de draconische maatregelen te treffen die een Chinees communistische bestuurde staat nam, wordt in ons land eerst geëxperimenteerd met het vertrouwen in de eigen verantwoordelijkheid van het individu en stapje voor stapje naar een algehele noodtoestand toegewerkt.

Nog even en ‘gans het raderwerk staat stil’ omdat het coronavirus dat zo wil.

Optimisten beweren dat uit deze crisis heel wat te leren is en die lessen toegepast moeten worden als we weer gezond zijn.  Is het mogelijk, terwijl er hard getimmerd wordt aan de inrichting van de huidige zieke samenleving, te werken aan de maakbaarheid van een gezonde maatschappij?

Testen, testen, testen

Het enige vuiltje aan de lucht lijkt het virus te zijn. Verder knapt de boel aardig op omdat er minder met de auto wordt gereden (van 130 via 100 naar 0 km maximumsnelheid), er minder wordt gevlogen en de industrie op een lager pitje draait.

Foto: DennisM2 (cc)

Om het behoud van de vrijemarkteconomie

RECENSIE - Pessimisme is voor losers’: de correspondentie tussen een criticus van het hedendaagse kapitalisme en een topman uit het internationale bedrijfsleven.

Onder de titel ‘Dit kan niet waar zijn‘ publiceerde de journalist Joris Luyendijk een paar jaar geleden een inkijkje in de Britse financiële wereld. Het bleek allemaal nog veel erger dan we ooit hadden gedacht. Nu is Luyendijk ingegaan op een uitnodiging van oud-topman Kees van Lede om een jaar lang te corresponderen over de actuele gang van zaken in het grote bedrijfsleven, de bonuscultuur, de netwerken aan de top, de onrechtvaardige inkomensverdeling, belastingen, de klimaatverandering en meer hedendaagse thema’s waarin macht en moraal een grote rol spelen.

Kees van Lede (1942) was bestuursvoorzitter van het chemieconcern AkzoNobel, voorzitter van werkgeversvereniging VNO, president-commissaris van de Nederlandse Bank, bestuurder bij een reeks van nationale en internationale ondernemingen en op dit moment nog lid van de adviesraad van JPMorgan, de grootste bank ter wereld. Van Lede bekent ondanks al zijn ervaringen in het bedrijfsleven weinig te voelen voor het schrijven van memoires. Hij wil wel graag het debat aangaan met een vertegenwoordiger van een jongere generatie over de vraag waar het met het economisch systeem dat hij zo lang gediend heeft naar toe moet. Want hij ziet dat er wel wat veranderen moet en hij is ook niet ongevoelig voor de kritiek op het bedrijfsleven zoals die de afgelopen jaren steeds vaker te horen is -onder andere op basis van Luyendijks boek.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: cquarles (cc)

Regulering van migratie is meer dan kwestie van markt of quota

ANALYSE - Kunnen we met quota de migratie naar Nederland beperken en beheersbaar maken? Of is het de markt die uiteindelijk bepaalt? Volgens hoogleraar Europees Migratierecht en vicevoorzitter van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken Tesseltje de Lange moet het antwoord komen uit een debat dat uitgaat van zowel het perspectief van werkgevers als dat van migranten en samenleving.

Vicepremier en minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) stelt voor quota te hanteren om het aantal migranten dat naar Nederland komt te beperken. Ook Lilian Marijnissen (SP) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) deden een voorstel daartoe. De Leidse hoogleraar Arbeids- en Migratiegeschiedenis Leo Lucassen vindt dat al deze voorstellen weinig zin hebben omdat de markt bepaalt hoeveel migranten er komen. Hij pleit voor een lange termijnbeleid.

De kritiek van Lucassen op de politieke voorstellen tot het instellen van migratiequota is terecht. Met een dergelijke ad hoc maatregel kun je de migratie eenvoudigweg niet reguleren. Maar op zijn standpunt dat de markt de instroom van arbeidsmigranten bepaalt, valt ook wel wat af te dingen. Immers, als de markt inderdaad zo bepalend is als hij zegt, dan zouden er nog veel meer arbeidsmigranten van buiten de EU in Nederland zijn, om laaggeschoold werk te verrichten in sectoren met prangende personeelstekorten zoals tuinbouw of zorg.

Foto: copyright ok. Gecheckt 05-10-2022

Burgerinitiatief Ons Geld verdient eerlijke discussie

OPINIE - Dit is deel 3 in de miniserie over volgeld, geschreven door een sympathisant van stichting Ons Geld (naam bij redactie bekend). Hierna volgt nog een artikel van Michel Verbeek

Op 14 oktober 2015 was het zover. Voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis werd binnen de muren van het Parlement het geldscheppende privilege van commerciële banken ter discussie gesteld. Dit alles naar aanleiding van het Burgerinitiatief Ons Geld.

In het eerste blok was het woord aan de initiatiefnemers van het burgerinitiatief, bestaande uit Luuk de Waal Malefijt, Martijn Jeroen van der Linden en Edgar Wortmann van de stichting Ons Geld én George van Houts, namens de theatergroep De Verleiders. In het tweede blok was het woord aan de ‘experts’. Opmerkelijk daarbij was de boeiende discussie die ontstond tussen Klaas van Egmond (Hoogleraar Geowetenschappen en SER-lid), die het volmondig opnam voor het burgerinitiatief, en een aantal overige deelnemers, die kritischer waren over de voorstellen van de initiatiefnemers.

De initiatiefnemers kregen helaas niet de gelegenheid om te reageren op de geventileerde kritiekpunten. En dat is jammer. Er werden door een aantal critici namelijk behoorlijk wat twijfelachtige opmerkingen gemaakt:

Financiële ongeletterdheid

‘’De huidige schuldenproblematiek is iets wat we met z’n allen hebben gebouwd, niet alleen de banken.’’ (Reinier Pollman, AFM)
Het spits werd afgebeten door dhr. Pollman van de AFM, die stelt dat we de overmatige schuldenproblematiek met elkaar gecreëerd hebben, niet alleen de banken. Deels een terecht punt. Alhoewel je je daarbij kunt afvragen in hoeverre de gemiddelde burger zich realiseert wat er op macro-economisch niveau gebeurt wanneer men collectief geld leent bij de bank.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende