Rechten zijn een bijzonder vak, zeker voor de taalkundige: een vak waarin een hele wereld gemaakt wordt met taal, de taal van de wet en die van de advocaten en de jurisprudentie. Zonder taal is een groot deel van het menselijk bestaan ondenkbaar, maar dat geldt zeker voor het recht. Allerlei filosofische problemen worden praktisch ineens urgent in de context van het recht. Wanneer weten we iets zeker? Hoe bepalen we dat van twee opeenvolgende gebeurtenissen de eerste de oorzaak was van de tweede? En hoe bepalen we wat een woord precies betekent? In het boekje Maar dat is níet logisch! verzamelde de Rotterdamse jurist Harm Kloosterhuis columns die hij sinds 2017 voor het juridisch tijdschrift Ars Aequi schreef. Officieel gaan ze over het gebruik van drogredenen in de rechtspraktijk, maar ze raken ook aan al die andere kwesties. Volkorenbroden Intrigerend, voor de taalkundige, zijn vooral de stukjes die gaan over de betekenis van woorden. Stel dat er is bepaald dat er speciale regels gelden voor mensen die sandwiches verkopen. Gelden die regels dan ook voor verkopers van burrito’s of taco’s? Je kunt dan teruggrijpen naar een woordenboek maar die – deze zaak speelde in Amerika, het woordenboek was Merriam-Webster – zegt dan ’two thin pieces of bread, usually buttered, with a thin layer (as of meat, cheese, or savory mixture) spread between them’. Alsof een sandwich niet ook uit één belegde boterham kan bestaan, of uit meerdere op elkaar (de club sandwich). En alsof de boterhammen niet dik kunnen zijn, net als het beleg. En zulke dingen kun je zeggen over iedere woordenboekdefinitie. Kloosterhuis schrijft dat dit komt doordat woordenboeken geen rekening houden met de ‘context’, en dat is op zich juist, maar het suggereert dat je betere woordenboeken zou kunnen maken die wel met die context rekening houden, en er zijn geen voorbeelden waarin dat is gelukt. Het is nu juist een kenmerk van menselijke taal dat woorden altijd een wat vage betekenis hebben, waarvan de betekenis inderdaad eigenlijk grotendeels op een geheimzinnige manier door de context wordt bepaald. Een sandwich is wat de gesprekspartners samen als sandwich willen bestempelen. Meestal zullen 37 met pindakaas aan elkaar vastgemetselde volkorenbroden niet gelden als een sandwich, maar het kan wel. We hebben een stereotype beeld in ons hoofd van wat een willekeurig woord betekent. Die stereotypen zullen meestal met elkaar overeenkomen. De meeste Nederlanders denken waarschijnlijk inderdaad aan twee sneeën brood van ongeveer 7 millimeter met een blaadje sla en een plakje kaas met een dikte van 2 mm ertussen. Maar feitelijk geeft het woord sandwich een waarschijnlijkheid aan ieder object in de wereld. De tweeën sneeën brood hebben een gelijkenis van meer dan 90%, een taco van 70%, de vastgemetselde volkorenbroden 30%, een houten tafel 20% en de stelling van Pythagoras 5%. Maar in een specifieke context (Holle bolle Gijs met een pindakaasverslaving) kunnen de percentages opgeschoven worden. Ieder woord is een schaal. Proeven Alleen in het recht kun je zo niet werken. Er moet een beslissing genomen waar op die schaal er nog voldoende sprake is van ‘sandwiches’. En die beslissing moet idealiter los staan van de toevallige schaal die de rechter in haar dagelijks leven hanteert, maar ook van de per definitie niet precies kenbare situatie. Je krijgt de indruk dat de juristen er (ook) nog niet uit zijn. Kloosterhuis meldt dat sommige rechters en advocaten tegenwoordig in plaats van met woordenboeken werken met big data, maar hoe dat dan toegaat, is mij niet duidelijk. Ook dan ontreekt natuurlijk precies de context. Wanneer je sandwich intikt in Google Images, krijg je allerlei plaatjes van prototypische sandwiches te zien (al duikt er ook al snel een ijssandwich op), maar wat zegt dat precies over de quesadilla? Uiteindelijk zie je hier vooral plaatjes van wat voor dingen het vaakst een sandwich zijn genoemd. Ik denk dat je het toch vooral moet hebben van taalgevoel – van mensen die er hun werk van hebben gemaakt om dat taalgevoel te raadplegen en in staat zijn erover te rapporteren. Daar heb je enige training voor nodig – ongeveer vergelijkbaar met het soort training dat wijnexperts hebben gekregen, die mogelijk net wat preciezer kunnen proeven, maar vooral ook wat ze proeven beter onder woorden kunnen brengen. Zulke taalproevers hebben als het goed is een gedegen taalkundige opleiding gevolgd, met genoeg rechten in het pakket om ook met juristen te kunnen spreken. Misschien is het – ook om die reden – de moeite waard eens te overwegen of er niet een vak over juridische taal in het programma van Nederlands kan worden geschoven. Harm Kloosterhuis. 'Maar dat is níet logisch! Drogredenen in het recht'. Nijmegen: Ars Aequi Libris, 2023.
In de publiciteit over de vele tekortkomingen van het rijksbeleid die op de traditionele ‘gehaktdag’ gisteren naar buiten zijn gekomen is de kritiek van de Rekenkamer op de veiligheidsdiensten niet meegenomen. Bits of Freedom schrijft in een persbericht dat men het rapport met stijgende bezorgdheid gelezen. Het is “passend in een patroon dat we langer zien”.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
RECENSIE - In de provincies wordt nog steeds hard gewerkt aan nieuwe bestuurscolleges. De coalitievorming staat sterk onder druk van de enorme winst die de BBB twee maanden geleden overal boekte. Het verlies van de oude partijen maakt het niet mogelijk bestaande colleges te herstellen. Dat verlies kwam bepaald niet onverwacht. Een jaar eerder, bij de Gemeenteraadsverkiezingen, waren de lokale partijen de grote winnaar. Ook toen werden de bekende landelijke partijen vrijwel overal teruggedrongen. En dat leidde vorig jaar bij de vorming van gemeentebesturen tot lange, moeizame onderhandelingen. Het Montesquieu instituut publiceerde onlangs onder de titel Van barricade naar bestuur een evaluatie van de nasleep van de gemeenteraadsverkiezingen met extra aandacht voor de doorbraak van de lokale partij in het gemeentebestuur. Daar kan men in de provincie – en ook elders in de politiek- wellicht nog wat van leren.
Op 16 maart 2022 is er door 51% van de stemgerechtigde kiezers gestemd voor 333 gemeenteraden. De lokale partijen wonnen niet alleen de verkiezingen, maar ook de daaropvolgende formaties. Zij winnen veruit de meeste wethouderszetels. Zelfs ‘flink meer dan op grond van de verkiezingsuitslag verwacht mag worden’, schrijft NOS-onderzoeker Hugo van der Parre. ‘In ruim acht op de tien gemeenten zit minstens één wethouder namens een lokale partij in het college’.
COLUMN - Nee, er is geen graaiflatie. En nee, er is geen sprake van woekerwinsten. Er is gewoon een ‘gezond bedrijfsleven’ dat floreert ‘ondanks’ de ene crisis na de andere.
Oorlog? Energiecrisis? Naweeën corona? Het nieuws zit er bovenop….
12-mei-23 Follow the money Unilever verdubbelt winst in Rusland
14-apr-23 BNR Hoge rentes stuwen winst zakenbank JPMorgan
9-feb-23 Volkskrant Bijna 3 miljard winst in 2022 voor Rabobank, die fors investeert in witwasbestrijding
8-feb-23 AD Het rijtje wordt almaar langer ook kunstmestproducent Yara noteert megawinst
2-feb-23 RTLNieuws Shell verdubbelt winst 2022
23-jan-23 De Morgen (be) Superbelegger Griffin boekt wereldrecord met 16 miljard dollar winst in een jaar
7-aug-22 NOS Bedrijfswinsten zijn hoog, de rekening is voor de consument
28-jul-22 Joop.nl Terwijl burgers steeds moeilijker rondkomen boeken Shell en Unilever miljarden extra winst dankzij prijsverhogingen
21-jun-22 Bakkerswereld Verbetering winst Royal Smilde ondanks aanhoudende moeilijke marktomstandigheden
25-mei-22 De Groene Winst van bedrijven in Nederland steeg vorig jaar met maar liefst tien procent ten opzichte van 2019
16-feb-22 Volkskrant Ahold Delhaize worstelt ondanks winst van 2,2 miljard euro met gevolgen inflatie
En dat is niet van vandaag of gisteren…
9-jun-21 L1.be Banken maken in crisistijden winst op schulden van lage inkomenslanden
23-mrt-21 Erasmus Magazine Waarom het goed gaat op de aandelenbeurzen ondanks corona
23-mrt-21 businessinsider.nl Action winst ondanks coronacrisis dividend aandeelhouders
11-feb-21 NOS Rabobank schrapt 5000 banen ondanks ruim miljard euro winst in crisisjaar
4-sep-20 VDL Groep VDL blijft winstgevend ondanks impact coronacrisis
28-jul-20 Autoweek Winst voor PSA ondanks crisis
30-jan-13 Telegraaf E.On boekt winststijging ondanks crisis
9-feb-12 NOS ING maakt winst ondanks crisis
5-dec-11 De Morgen (be) Touroperator TUI boekt winst ondanks crisis en Arabische Lente
12-okt-09 Tweakers Philips ziet winst flink groeien ondanks dalende omzet
28-apr-09 L1.nl DSM winst in eerste kwartaal ondanks crisis
24-mrt-09 ttm.nl DAF ondanks crisis wel forse winst
5-mrt-09 businessinsider.nl Winststijging Rabobank ondanks crisis
7-nov-98 Trouw Slecht ijsjesweer en crisis winst van Unilever stijgt toch
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Alsof iemand Pink Floid heeft gemixt met Parliament/Funkadelic, zo klinkt dit nummer van de Britse singer/songwriter Michael Kiwanuka.
COLUMN - van mr. Huub Linthorst
De stikstofwet is, zoals wel vaker bij bestuursrechtelijke wetgeving, erg ingewikkeld. Dat komt door de invloed van de bestuurskunde. Althans van de stroming daarin die ervan uit gaat dat de samenleving maakbaar is en dat wetten een uitstekend instrument zijn om daarin een heilzame transitie te realiseren. Mits daarbij gebruik wordt gemaakt van de nieuwste bestuurskundige inzichten. En dat betekent: het hele denk- en uitvoeringsproces in de wet regelen. Van visies en verkenningen, via doelen, programma’s en plannen, tot concrete maatregelen. En dat alles gejuridificeerd met behulp van het bestuursrecht. Want als je dat handig aanpakt, kun je soms tegen een burger die een probleem heeft met een beschikking zeggen dat hij dat probleem eerder had moeten aankaarten, toen het programma of plan werd vastgesteld waarop die beschikking gebaseerd is.
Bestuurskundige inzichten hebben ook vaak betrekking op de relatie tussen de verschillende overheden. Eerst hadden we een Hooge Overheid, die in Den Haag het dichtst bij de Kroon stond, en daarnaast lágere overheden, die zelfstandig hun eigen huishouding mochten bestieren, maar ook bestuurlijke opdrachten van de regering konden krijgen; bij wet. Dat werden er nogal veel. Om de pijn daarover te verzachten werden de lagere overheden omgedoopt tot mede-overheden. Maar dat loste niet het probleem op dat soms onduidelijk was wie nu verantwoordelijk was voor wat. Daarop werd het adagium “Je gaat erover, óf niet” bedacht. Maar inmiddels is ook dat weer verlaten. We besturen nu bij voorkeur samen met andere gezagsdragers. Dat is ook handig voor een “samenhangende aanpak” van een complex probleem. En er zijn in dit land nogal wat complexe problemen; en héél veel “bevoegde gezagen”.
Afgelopen vrijdag werd hij 87: Frank Stella, meester van minimalisme en puur abstract. In Nederland bekend van een reusachtige gebroken kruik. Wie in de laatste anderhalf jaar vanuit Harlingen naar Terschelling of Vlieland is overgestoken, heeft de enorme sculptuur wel gezien.
Dankzij inspanningen van Joop Mulder (oprichter Oerolfestival en culturele ontwikkelorganisatie ‘Sense of Place’) heeft de gemeente Harlingen het beeld nu in bruikleen. Mulder heeft de installatie van het werk niet meer mogen meemaken. Hier een timelapse filmpje met het plaatsen van het werk.
De bruikleen kost de gemeente 10.000 euro per jaar, maar dat denkt de gemeente te kunnen dekken door het parkeertarief met een kwartje te verhogen.
Daar kwam natuurlijk kritiek op van ‘eilandgangers’. Twee weken naar Vlieland werd ineens 3,50 euri duurder. Met die kritiek rekende een van de Harlingers af: “Ze veroorzaken meer overlast dan dat ze iets bijdragen aan de toeristische sector hier in Harlingen” (bron: Harlinger Courant, 26-2-2021)
Een kleinere versie (zo’n 3 x 4 x meter) van de 14 meter hoge Harlinger kruik (waar deze ‘eye of the beholder’ meer een slakkenhuis in ziet) is in bezit van het Berardo Museum in Lissabon.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Mina Mazzini (1940) voerde in de jaren ’60 en ’70 de Italiaanse hitlijsten aan met haar krachtige stem en charismatische persoonlijkheid.
Andere tijden: in 1963 werd ze van de buis geweerd omdat ze zwanger was van een gehuwde acteur. U begrijpt het schandaal in het katholieke Italië van die tijd.
Vanaf de eeuwwisseling stapte ze over op Spaanstalige en Portugese muziek en verwierf een aanhang in Spanje en Latijns Amerika.
Saint Motel maakt soft-progressieve droomrock. En hoezo hebben al die indiebands hun thuisbasis in Los Angeles?
Cannons is een Amerikaanse indiepopband uit Los Angeles, die inmiddels tien jaar aan de weg timmert.
Ze braken in 2020 door met Fire for You, dat op de eerste plaats van de Alternative Airplay parade van Billboard Magazine eindigde nadat het te horen was in een Amerikaanse comedyserie.
