Wetenschap & Onderwijs Archives - Pagina 49 van 137

De nadelen van populariseren

24 februari 2016 , 08:00 , door Marc van Oostendorp

COLUMN - Er zijn weinig onderzoekers die openlijk twijfelen aan het nut van populariseren. Ik ken ze wel: mensen die denken dat we vooral zoveel mogelijk onderzoek moeten doen, en hoogstens af en toe communiceren met wetenschappers in andere vakgebieden. Die vinden dat je wanneer je met het publiek praat altijd teveel moet versimpelen en dat dit de toch al fragiele aanzien van ons vak bij de échte wetenschappers nog verder doet afbrokkelen.

De meerderheid vormen ze niet. Het officiële beleid van veel instanties – NWO, de universiteiten – is om contact met het publiek aan te moedigen: het wordt doorgaans gezien als de belangrijkste manier waarop geesteswetenschappen voor de samenleving nuttig kunnen worden gemaakt, kunnen worden ‘gevaloriseerd’.

Productie

Je zou zeggen: alle reden om je als jonge onderzoeker op dit o zo belangrijke onderdeel van het wetenschappelijk bedrijf te storten. Maar daar kun je toch ook grote twijfels bij hebben: het is de vraag of het wel zo goed is voor je wetenschappelijke loopbaan.

Daarover verscheen afgelopen week een interessant artikel in The Journal of Neuroscience.

De onderzoekster Susana Martinez Conde schreef een artikel over het Carl Sagan-effect: die beroemde Amerikaanse popularisator werd in de vroege jaren niet toegelaten tot de Amerikaanse National Academy of Sciences omdat hij te vaak optrad in de publieke ruimte – ook al valt gemakkelijk vast te stellen dat zijn wetenschappelijke productie niet onderdeed voor die van mensen die wel lid waren (hij publiceerde een wetenschappelijk artikel per maand!)

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Hoe zit het nu precies met die zwaartekrachtsgolven?

12 februari 2016 , 11:09 , door Prediker

Einstein had gelijk! Men heeft zwaartekrachtsgolven ontdekt. Afkomstig van twee zwarte gaten die om elkaar heen draaiden.

Ehm, oké, maar hoe werkt dat dan precies?

Bruno van Wayenburg, wetenschapsjournalist en animator, legt in een kek filmpje voor NRC uit waar die zwaartekrachtsgolven nu eigenlijk door veroorzaakt worden en hoe wetenschappers ze hebben weten te detecteren.

Handig, als je als leek nog niet helemaal begreep hoe de vork in de steel zit, maar daar wel benieuwd naar bent.

Foto: AJC ajcann.wordpress.com (cc)

Dat kan geen toeval zijn!

19 februari 2016 , 14:00 , door Studium Generale Universiteit Utrecht

‘Wist u dat de ceremonie van de Grammy Awards eigenlijk een mediaritueel is ter ere van een historisch geheim genootschap, de Illuminati? En dat de aanslagen in Parijs eigenlijk een geheime operatie van de Franse regering waren? U gelooft het niet? Dan bent u wel heel naïef, er zijn keiharde aanwijzingen voor.’

Zo praten complotdenkers. Gaat het om mensen met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis of om types die hardnekkig bevestiging zoeken voor hun ‘theorieën’ in plaats van die te falsifiëren? Volgens cultuursocioloog prof. dr. Stef Aupers is het eerder een algemeen maatschappelijk verschijnsel dat samenhangt met het afnemende vertrouwen in de instituties (bedrijfsleven, politiek, wetenschap, media) van onze samenleving. Een kleine, machtige elite is bezig het gewone volk om de tuin te leiden, terwijl ze achter de schermen de geschiedenis naar hun hand zetten en op doortrapte wijze hun eigen belangen nastreven.

Tegenwoordig weet je echt niet meer wie of wat je kunt vertrouwen

Complottheorieën zijn er al eeuwen, maar ze zijn de afgelopen halve eeuw van karakter veranderd, aldus Aupers. Waren het vroeger vijandige machten van buiten (zoals joden of moslims) die geheime acties uitvoerden, in de huidige tijd spannen onze eigen autoriteiten tegen ons samen. Het wantrouwen is wijd verbreid: volgens het SCP is zestig procent van de Nederlanders het eens met de stelling ‘Tegenwoordig weet je echt niet meer wie of wat je kunt vertrouwen’. Die onzekerheid vormt een rijke voedingsbodem voor complottheorieën.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Wie wint, bemint (zichzelf)

17 februari 2016 , 15:30 , door Joël van der Weele

COLUMN - Als we iemand anders verslaan in een directe competitie, zijn we daarna oneerlijker. Dit resultaat van een nieuwe studie in het Amerikaanse blad PNAS, roept interessante vragen op over de effecten van competitie op ongelijkheid.

In het experiment lieten auteurs de proefpersonen privé twee dobbelstenen gooien, waarna ze gevraagd werden de som van de gegooide ogen te rapporteren. Die bepaalde de verdeling van 12 Israelische shekels tussen de proefpersoon en een toevallig uitgekozen partner. Hoe hoger de gerapporteerde som, hoe meer geld voor de rapporteur, en hoe minder voor de partner. Er was dus een duidelijke zelfzuchtige prikkel om te liegen over het aantal gegooide ogen.

In een controleconditie bleken de deelnemers echter een gemiddelde van 7 ogen te rapporteren, precies wat je zou verwachten in een eerlijke groep rapporteurs. Dat veranderde wanneer er een competitie vooraf ging aan de dobbelsteentaak, waarin de twee proefpersonen puzzels moesten oplossen. De winnaar, die door de auteurs in feite willekeurig werd bepaald, bleek daarna gemiddeld hogere ogen te rapporteren (8.75) dan de verliezer (6.35).

Om erachter te komen waar dit effect vandaan kwam, vervingen de onderzoekers in een andere conditie de competitie door de vraag om een herinnering te beschrijven aan een recent gewonnen competitie. Dat bleek een soortgelijk effect te hebben als het daadwerkelijk winnen van een competitie. Een herinnering aan het halen van een zelf gesteld doel had geen effect, wat erop duidt dat oneerlijkheid alleen toeneemt als we iemand anders verslaan.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du Jour

Quote du Jour | Beknopte geschiedenis van de ‘Thug’

6 februari 2016 , 11:00 , door Prediker

One could be forgiven in that moment for assuming that the id-impulses of mostly white, mostly male Americans were in decline. But a national id’s resilience is impressive. By 1997, Tupac and Biggie were dead, but the National Rifle Association and the Republican Party were more alive than ever.

Wanneer reactionair blank Amerika de grieven van zwarte demonstranten over structureel politiegeweld wil afserveren, of de zoveelste standrechtelijke executie van een zwarte tiener wil rechtvaardigen, valt onverdroten het woord ’thug’.

Foto: Valentina Powers (cc)

Baby’s die niet huilen horen het verschil tussen Frans en Arabisch

17 februari 2016 , 08:00 , door Marc van Oostendorp

NIEUWS - Kinderen van een paar uur oud kunnen hun moedertaal al herkennen! Het is misschien geen zwaartekrachtsgolf, maar een dit weekeinde online geplaatst artikel uit Neuropsychologia – de officiële verschijningsdatum is pas in april – zorgde in ieder geval wel voor een rimpeling.

Een paar uur oud! Hoe weten we dat? Het is de onderzoekers gelukt door op een vernuftige manier nieuwe experimentele technieken in te zetten.

Om te beginnen kun je tegenwoordig vrij gemakkelijk en zonder al te veel belasting in iemands hersenen kijken, of in ieder geval zien waar relatief veel activiteit plaatsvindt. Je hoeft er alleen een bandje om het hoofdje te doen. En er zijn kennelijk genoeg ouders die zoiets geen probleem vinden, voor de wetenschap.

Alleen rijst dan natuurlijk wel de volgende vraag: hoe merk je dat het kind zijn moedertaal hoort?
Ook daarvoor ontwikkelden de onderzoekers een vernuftige techniek. Ze namen een tweetalige vrouw die het kind nooit eerder gehoord had en die even vloeiend Frans – de moedertaal van de kinderen – als Arabisch – een volkomen onbekende taal – sprak. In beide talen las ze het verhaal van Sneeuwwitje voor. De zuigelingen luisterden naar een van de verhalen óf naar een achterstevoren afgespeeld fragment in een van die talen.

Foto: Margolum Smargol (cc)

Kwaliteit van hoger onderwijs (8) – het verminderen van de toezichtlast

14 februari 2016 , 14:00 , door Janos

ACHTERGROND - Lees ook deel één, twee, drie, vier, vijf, zes en zeven.

Veelgehoorde kritiek op het toezicht in het hoger onderwijs, is dat het te veel (bureaucratische en financiële) lasten met zich meebrengt. Vaak richt deze kritiek zich op de externe controle op opleidingsniveau, de opleidingsaccreditatie. Dit is niet altijd terecht. Zoals eerder in deze serie al is beschreven komt veel van de last die docenten ervaren helemaal niet voort uit deze kwaliteitscontroles, maar uit gebrekkig beleid van de eigen instelling. Ook de financiële lasten van de opleidingsaccreditaties vallen op de totale kosten van het onderwijs reuze mee.

Aan de andere kant: het klopt dat we veel instanties hebben die zich bezig houden met toezicht. Intern hebben instellingen medezeggenschapsraden en opleidingscommissies (al is hun formele invloed beperkt). Instellingen hebben een Raad van Toezicht. Extern houdt de NVAO toezicht op de kwaliteit van opleidingen, maar toetst tevens op instellingsniveau (hier beschreven). Er is ook een landelijke Reviewcommissie. Die controleert of instellingen zich houden aan afspraken met OCW (‘prestatieafspraken’) waarmee ze extra geld kunnen krijgen. De Onderwijsinspectie houdt toezicht op het stelsel van hoger onderwijs. En de Commissie doelmatigheid oordeelt over de vraag of een nieuwe opleiding iets toevoegt.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Afdaling in de hel

10 februari 2016 , 08:00 , door Marcel Hulspas

RECENSIE - Ian Kershaw heeft zijn sporen als historicus ruimschoots verdiend. Zijn twee delen Hitler-biografie (‘Hoogmoed’ en ‘Vergelding’) werden bestsellers, en terecht. Ze toonden een auteur op de toppen van zijn kunnen. Kershaw is geen meeslepend stilist, geen auteur op zoek naar het treffende detail, maar wél iemand die de grote lijnen bewaakt en de lezer vakkundig mee loodst. Maar blijkbaar was dat dubbelsucces hem nog niet genoeg.

Nu ligt er het eerste deel van een nieuw tweeluik, gewijd aan de geschiedenis van Europa van de Eerste Wereldoorlog tot nu. Een ‘Afdaling in de hel’, gevolgd (het tweede deel, dat start in 1949, moet nog verschijnen) door een opmerkelijke verrijzenis uit de as van twee wereldoorlogen.

Het is bekend terrein voor Kershaw, en uit alles blijkt dat hij geen enkele moeite heeft om zijn verhaal te vertellen. Ook al heeft ‘1914’ een ruime voorgeschiedenis, Kershaw vat de oorzaken van de Grote Oorlog helder samen en verdeelt de schuld voor de catastrofe op de inmiddels bekende wijze: iedereen krijgt een deel, maar Duitsland nét iets meer. Dat is de consensus sinds enige jaren. We hoeven van Kershaw geen eigenzinnige opvattingen te verwachten. Van de loopgraven tot Hirosjima, van Verdun tot Stalingrad, niets ontbreekt, niets krijgt te weinig of te veel ruimte. Een prestatie.

De filosofie van de Sceptici

31 januari 2016 , 11:00 , door Klokwerk

Het vroege Hellenisme – de tijd na Alexander de Grote en voor de overheersing van de Romeinen. Verschillende rijken die allen bestuurd worden door Griekse elites beheersten het hele Midden-Oosten, Egypte, Griekenland en Zuid-Italië. We behandelen hier de filosofische stromingen uit die tijd, en bekijken we hoe de filosofen zich tot elkaar verhielden. In deze aflevering: de Sceptici.

Fundamentele onzekerheid

Wat is waar? De opvattingen hierover komen bij de filosofen die we gezien hebben vaak eerder voort uit overtuigingen dan uit kennis. We zagen het de vorige afleveringen al. Wordt de wereld beheerst door de natuurwetten van de Stoïcijnen, of door het fundamentele toeval van Epicurus? We kunnen daarvoor bewijs verzamelen, maar een uiteindelijk fundamenteel antwoord op die vraag valt niet te geven: we weten het gewoon nog steeds niet. Is er een onveranderlijke waarheid zoals Plato en Aristoteles aannamen, of bestaat er alleen maar een eeuwig stromende wereld waar de Stoïcijnen vanuit gingen? Ook hier zullen we waarschijnlijk nooit enige zekerheid over kunnen verkrijgen.

Die fundamentele onzekerheid is het fundament van de sceptische filosofie. Een sceptisch persoon is in de moderne taal iemand die kritisch is naar alles wat voor waar aangenomen wordt. En deze omschrijving past prachtig bij de Helleense Sceptici. De Sceptici twijfelden namelijk aan alle voorgaande overtuigingen, en meer.

Ook schrijven voor Sargasso?

Mededeling

Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Vorige Volgende