De gemiste kansen van “Beter Onderwijs Nederland”

Wie zou er niet voor beter onderwijs zijn? Ik vermoed dat er weinig mensen zijn die dik tevreden zijn met de status quo en nog minder die vinden dat het wel wat een tandje minder kan allemaal, in het Nederlandse onderwijs. In dat opzicht is Beter Onderwijs Nederland (BON) goed gekozen, als naam voor de vereniging waarvan de wijsgeer Ad Verbrugge het boegbeeld is. Een club mensen die zeggen dat het nu wel allemaal genoeg is geweest met alle onzin en dat iedereen die van goede wil is, zich eens moet verenigen om een einde te maken aan het gepruts! Laten we desnoods zelf scholen inrichten, en hogescholen! Universiteiten! Laten zien hoe het allemaal beter kan! Een van hun slogans is trouwens ‘Leve het gezond verstand!’ Wie wil dat niet?

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote du Jour | Vaccineren in Indonesië

“Wij hebben nooit gezegd dat het [MR-vaccin] haram is. Alleen dat er nog geen certificaat was. Dus de berichtgeving op sociale media mag niet misbruikt worden om de regering onder druk te zetten.”

Ahmad Luthfi, secretaris van de vereniging van imams op het Indonesische eiland Belitung, is een beetje geschrokken (quote in het Indonesisch) dat zijn brief van vorige week viraal ging, eerst in eigen land, daarna in de rest van de wereld. Hij wilde er alleen maar op wijzen dat het papierwerk rond de vaccinatie niet op orde was, maar de lokale overheid reageerde met het stopzetten van de intentingscampagne en nu denkt iedereen dat moslimgeleerden tegen vaccinaties zijn.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Een autistische moordenaar

COLUMN - Binnen de klasse van de classificeerders kunnen we twee subklassen onderscheiden, die meestal aangeduid worden als de lumpers en de splitters. De lumpers zien vooral overeenkomsten en willen alles op één hoop gooien. De splitters vallen juist over de verschillen en willen zoveel mogelijk categorieën verzinnen.

Lumpers zien één soort met hooguit, vooruit dan maar, een paar ondersoorten. Splitters zien heel duidelijk vele verschillende soorten. Lumpers zien vier rassen; splitters zien er twintig. Lumpers zien één kwaal met vele uitingsvormen; splitters zien meerdere kwalen, elk met zijn eigen symptomen en behandelwijze. In de loop der wetenschappelijke evolutie gaat het meestal zo dat de splitters eerst aan de macht komen, om na een tijdje (wanneer hun categorieën leeg of hol blijken te zijn) verjaagd te worden door de lumpers – die daarna meestal door de bomen het bos niet meer zien. Uiteindelijk volgt dan een ‘paradigmawisseling’ waardoor iedereen gedwongen wordt op een volledig andere manier naar de waarnemingen te kijken, waarna de cyclus weer opnieuw kan beginnen.

Autisme is daar een mooi voorbeeld van. De term werd in 1911 bedacht door de grote Eugen Bleuler (1857-1939), voor mensen die in zichzelf gekeerd en introvert waren, en zich vooral lieten leiden door hun fantasiewereld. (Bleuler leidde de term af van Freuds term ‘auto-erotisme’, diens aanduiding voor het naar binnen gerichte, op bevrediging gebaseerde gevoelsleven van de allerkleinste kinderen.) Bleuler reserveerde deze term voor zeer ernstige gevallen (‘zwáár autistisch’, zouden we nu zeggen, en dan rollen we met onze ogen) en hij had het over volwassenen. Vanaf de jaren veertig (met de opkomst van de kinderpsychiatrie) werd autisme een typische ‘kinderziekte’ en in de decennia daarna ging een groot aantal onderzoekers met het begrip aan de haal.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het nut van literatuurlessen

COLUMN - © Marc van Oostendorp, eigen werk bij Het nut van literatuurlessen, 2018We hadden het met wat taalkundigen over het nut van literatuurles. De meeste van ons hebben daar een gecompliceerde relatie mee. Iemand vertelde bijvoorbeeld dat ze was aangetrokken tot de neerlandistiek omdat ze letterkundige wilde worden. Pas daarna ontdekte ze de taalwetenschap, omdat de literatuurwetenschap haar was tegengevallen.

De consensus in ons groepje was dan ook nogal negatief: je hebt er niks aan, lessen over literatuur. Maar ik was het daar toch niet mee eens.

Natuurlijk zijn er films en schilderijen. Natuurlijk is er muziek. Natuurlijk zijn er emoji’s en bewegende gifjes. Natuurlijk is dat allemaal aantrekkelijk, en natuurlijk kun je een belangrijk deel van je leven doorbrengen met al die middelen, en een bevredigend leven hebben. Maar literatuur, kunst gemaakt van taal, biedt je dingen die je op geen enkele andere manier kunt krijgen: een benadering van wat er omgaat in de binnenkant van iemands hoofd.

Verrijken

Ieder hoofd is anders, en daarom is de wereld waarin ieder mens leeft net iets anders dan de wereld van een ander mens. Welke details er belangrijk zijn, hoe je je voelt bij de manier waarop andere mensen zich gedragen, wat voor bijgedachten je hebt bij wat er gebeurt – dat alles máákt iemands wereld en dat alles is voor iedereen net een beetje anders (en in andere opzichten juist soms weer verrassend gelijk).

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Bas Bogers (cc)

Wanneer gaan er weer treinen rijden?

DATA - door Merlijn Staps.

Er gaat letterlijk geen dag voorbij zonder dat er ergens in Nederland een treinstoring is. Wanneer de treinen weer gaan rijden krijg je van de NS vaak niet te horen. Statistieken kunnen je wel helpen.

Wie regelmatig met de trein reist heeft het allemaal al eens meegemaakt. Seinstoring. Wisselstoring. Aanrijding met een persoon. Herstelwerkzaamheden. Hoewel 90% van de treinen op tijd rijdt, onthouden we vooral die keren dat het misgaat. Zoals die keer dat je uren op een station door moest brengen omdat er geen treinen rijden en een belangrijke afspraak miste.

Veel van de frustratie gaat hem zitten in gebrekkige communicatie. Wanneer er weer treinen gaan rijden, blijft meestal lang onduidelijk. Wel krijg je meestal snel de storingsoorzaak te horen. Vertelt dat je iets over hoe lang je nog moet wachten? Is een storing veroorzaakt door een defecte trein bijvoorbeeld sneller opgelost dan een seinstoring?

De website RijdenDeTreinen.nl houdt real-time alle verstoringen op het Nederlandse spoorwegnet bij. Dit zijn niet de “gewone” vertragingen van een trein die 5 of 10 minuten te laat is, maar grotere storingen waarbij het treinverkeer op een bepaald traject langer ontregeld is. Van de gemiddeld iets meer dan 10 dagelijkse storingen wordt bijgehouden waar ze door zijn veroorzaakt, hoe lang ze duren, en welke trajecten betrokken zijn.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | De afslankpil komt eraan

COLUMN - Wat zijn de meest ingrijpende gevolgen van Alzheimer? Voor familie en vrienden is dat vaak het feit dat de patiënt zich steeds minder herinnert, en namen en gezichten vergeet. Verplegend personeel heeft meestal andere zorgen: onrust, stemmingswisselingen én het verlies van eetlust. Goed eten is belangrijk, vinden verpleegkundigen. Maar de Alzheimerpatiënt heeft geen honger of wil juist direct nadat hij of zij gegeten heeft wéér eten – omdat ze vergeten dat ze zojuist hebben gegeten en niet ‘voelen’ dat ze vol zitten.

Neurologen weten wel hoe dat komt. Alzheimer tast (naast vele andere hersendelen) heel vaak een klein stukje brein aan, een bobbeltje net aan de onderkant van de hypothalamus dat de nucleus tuberalis lateralis (NTL) heet. De hypothalamus speelt een grote rol als het gaat om honger en verzadiging, en deskundigen vermoedden al dat de aantasting van de NTL tot eetstoornissen leidde. Maar wat dat dingetje daar precies doet, wist niemand. Je gaat niet zo maar draadjes doorknippen in een gezond brein, met een gezonde NTL. Gelukkig mag dat wél bij een muis.

Recent hebben onderzoekers in Yale diezelfde NTL ook bij muizen gevonden. Het was even zoeken; men dacht altijd dat muizen zoiets niet hadden. Maar het dingetje bleek wel degelijk aanwezig, zij het goed verborgen. En dus konden ze aan de slag.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Subsidieer geen blogs, maar aggregeer ze

OPINIE - Het fijne van een filterbubbel is natuurlijk dat je af en toe verschrikkelijk met zijn allen opgewonden kunt zijn over dingen die vreselijk belangrijk zijn en die niemand interesseren.

De aanleiding was vorige week een stuk waarin de wetenschapsjournalist Maarten Keulemans van de Volkskrant de wetenschap opriep om bloggers serieus te nemen. Hij richtte zich aan het eind van dat stuk specifiek tot de voorzitter van NWO:

Kom, Stan Gielen, stop je geld waar je mond is, om er ook eens een anglicisme tegenaan te gooien. Het is 2018, wordt het onderhand niet eens tijd de academische blogs fatsoenlijk te ‘waarderen en te belonen’ voor hun ‘maatschappelijke impact’? Met op zijn minst een vergoeding voor zaken als vormgeving en hosting, of beter: een beurs die wetenschappers kunnen aanvragen, net zoals ze dat doen voor hun onderzoek?

Oudheidswetenschapsblogger Jona Lendering kwam met enkele interessante kritische kanttekeningen (hoe behoud je de vrijheid als je je gaat onderwerpen aan een subsidieregime, met aanvragen, toetsingscommissies en criteria?)  Taalkundeblogger Marten van der Meulen was meer onverdeeld enthousiast, al pleitte hij ook voor subsidie voor andere vormen van wetenschapscommunicatie.

‘Populariseren’

Ik sta in dezen meer aan de kant van Jona. Een van de mooie kanten van het bloggen is de absolute vrijheid die het biedt. Marten wijst in zijn bijdragen terecht ook op de vele vormen die je er kwijt kunt – van een tabel tot een filmpje –, maar zoiets geldt ook voor de inhoud. Op een blog kun je ideeën kwijt die net wat te wild zijn voor publicatie in een officieel tijdschrift, naast keurige beschrijvingen van de methodologie. Je kunt er collega’s interviewen, je kunt er reageren op een onzinstuk dat gisteren in de krant staat, je kunt je er overgeven aan herinneringen aan de wetenschap van veertig jaar geleden. Er zijn maar weinig grenzen.

Foto: Matt Allworth (cc)

De LINDA: antivaxt u lekker mee?

Waarom we dit verhaal publiceren: het wel of niet inenten van kinderen is een controversieel onderwerp, dat tot veel discussie leidt. LINDA.nieuws is een onafhankelijk journalistiek platform dat de lezer wil informeren en meerdere kanten van een verhaal wil laten zien. Een publicatie op LINDA.nieuws betekent niet dat we de keuzes van de geïnterviewden goed- of afkeuren

Het blad LINDA presteert het wéér om een anti-vaccinatiestuk te publiceren. Toen het blad via twitter een link plaatste leidde dat vrijwel direct tot #ophef, en terecht. Daar schrokken ze daar bij het blad van, en verwijderden het stuk. Oh nee, dat deden ze dus niet. De oorspronkelijke tweet werd verwijderd zodat de discussie op twitter werd bemoeilijkt en bovenstaande lafzakkendisclaimer werd onder aan het stuk toegevoegd.

Een drogreden pur sang. Je verschuilen achter het “feit” dat je beide kanten van een verhaal laat zien, terwijl de ene kant een verhaal heeft en de andere kant totaal niet. Néé LINDA, dit is geen controversieel onderwerp, dit is zo dichtgetimmerd als wat. Er zijn geen meerdere kanten van dit verhaal. Er is een kant die gelijk heeft en een kant die alles aan elkaar hoaxt en antroposooft. En dat moeten mensen weten. Ook hier.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Slecht nieuws voor marshmallows

COLUMN - Hij behoort inmiddels tot de psychologische klassiekers. De marshmallowtest. Kinderen worden aan een tafeltje gezet met voor hun kinderneusjes een heerlijke marshmallow. Ze zouden er gelijk naar willen graaien, maar krijgen te horen dat als ze dat niét doen maar geduldig wachten, ze ‘straks’ twéé marshmallows krijgen.

En dan loopt de proefleider weg en laat kind en marshmallow alleen. Een deel van hen kan zich niet beheersen en heeft die marshmallow in no time opgegeten. Een deel wacht, en wacht… en kan zich niet langer beheersen. En dan heb je natuurlijk kinderen met een ijzersterke wil. In de ban van het idee straks twéé marshmallows te hebben, blijven ze minutenlang stil zitten. Vele minuten, desnoods.

Het aardige is: de uitkomsten van de marshmallowtest hebben voorspellende waarde. Kinderen worden al ruim een halve eeuw op deze wijze in verleiding gebracht en het is duidelijk dat diegenen die in staat zijn om hun eerste impuls (‘hiér dat ding!’) te onderdrukken en lang te wachten, meer succes hebben in hun latere leven. Zelfbeheersing helpt een mens vooruit.

Maar er is iets merkwaardigs aan de hand. Volgens Stephanie Carlson en collega’s van de universiteit van Minnesota zijn kinderen in de afgelopen decennia steeds beter geworden in zelfbeheersing. In de zestiger jaren van de vorige eeuw was de gemiddelde wachttijd vijf minuten; in de jaren tachtig zes minuten, en de marshmallowtests van de laatste jaren laat zien dat kinderen nu gemiddeld zeven minuten kunnen wachten voordat het verlangen hen de baas wordt. In veel tests is een afbraaktijd van tien minuten gebruikt. Dan keert de proefleider terug. En wat ook opvalt is dat in de jaren zestig maar 30% van de kinderen toen een tweede marshmallow verdiende, in de jaren tachtig 40% en tegenwoordig: 60%.

Foto: © Sargasso logo Goed volk

Goed volk | De vrouwelijke paus

COLUMN - In 1996 verscheen van de Amerikaanse Donna Woolfolk Cross (1947, MA in ‘Literature and Writing’) het boek Pope Joan, gebaseerd op de roman Medieval Study van Emmanuel Roidis (1836-1904). Beide boeken zijn weliswaar romans, maar The Da Vinci Code (2003) heeft getoond dat het grote publiek zich weinig gelegen laat liggen aan het fictionele karakter dat een roman eigen is, zeker als de inhoud sensationeel is. Pope Joan werd in 2009 verfilmd onder dezelfde titel; in 1972 was het boek van Roidis al verfilmd als middeleeuws kostuumdrama.

Woolfolk Cross beschrijft de logisch klinkende geschiedenis van Johanna, de dochter van een kanunnik en een Saksische vrouw uit de negende eeuw. Nadat haar broer bij een aanval door de Vikingen wordt gedood, pleegt Johanna identiteitsfraude (toen al) en gaat verder door het leven als man. Onder de naam Johannes Angelicus wordt ze opgeleid in een Benedictijner klooster, waar ze zich al snel onderscheidt door haar intellectuele en geneeskundige vaardigheden. Zij wordt naar Rome geroepen en raakt betrokken bij een gevaarlijke mengeling van passie en politiek die het leven van iedere betrokkene – en vooral die van Johanna/Johannes – bedreigt. Uiteindelijk wordt zij/hij in 853 op grond van haar intellectuele vaardigheden gekozen tot paus.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende