Kennis van de Nederlandse maatschappij: Het maakt niet uit

Een deel van het inburgeringsexamen om Nederlander te worden is nog altijd een onderdeel ‘kennis van de Nederlandse maatschappij’. De vragen die er worden gesteld zijn moeilijk te achterhalen. Af en toe borrelt er iets naar de oppervlakte, en vaak levert dat dan tumult op, want er zitten altijd betrekkelijk absurde vragen bij, waarvan je afvraagt hoeveel mensen die al Nederlander zijn ze kunnen beantwoorden. Maar omdat het zo schimmig blijft, en misschien ook omdat het de meeste mensen die al Nederlander zijn uiteindelijk weinig kan schelen, verandert er weinig. Op YouTube vond ik het onderstaande filmpje waarin wat vragen voorkomen uit het thema ‘omgangsvormen, normen en waarden’. Het bureau dat het plaatste ziet er serieus uit, ik neem aan dat ze weten wat ze doen. Maar er komen dus vragen in voor als: Hoe kunt u het beste omgaan met mensen die anders denken of een ander geloof hebben dan u? A. Niet met hen omgaan B. Hen overtuigen van uw gelijk C. Het maakt niet uit. U kunt gewoon met elkaar omgaan Het is misschien onderdeel van mijn Nederlanderschap dat ik als ik zo’n vraag lees, weet dat C wel het bedoelde antwoord zal zijn. Maar is het ook ‘juist’? Het is nogal cultuurrelativistisch, het zegt feitelijk dat iedere ‘andere gedachte’ en ieder ‘ander geloof’ genegeerd moet worden. Iemand meent dat je jonge meisjes niet naar school moet sturen: ‘Het maakt niet uit’. Iemand anders denkt dat Adolf Hitler een toffe peer was: ‘U kunt gewoon met elkaar omgaan’. Ik denk niet dat de gemiddelde Nederlander dus per se altijd leeft volgens principe C. Ik denk ook niet dat die dat zou moeten doen. Er zit ook een wonderlijke afkeer van de discussie in deze stelling. Ik zou zeggen dat iedere opvatting altijd ter discussie staat, en dat je voortdurend moet proberen anderen te overtuigen van je gelijk – en je tegelijkertijd voortdurend open moet stellen voor het gelijk van de ander. Dat laatste ontbreekt zelfs helemaal in dit examen: de mogelijkheid dat je van die andere mensen met hun andere gedachten misschien iets kunt leren, dat zij jou er misschien van kunnen overtuigen om je leven definitief te veranderen. Mensen die zich in Nederland willen vestigen moet kennelijk worden bijgebracht dat ‘we’ een ’tolerant’ land zijn (de nieuwe regering wil ze in dat kader trouwens ook iets leren over de holocaust). Zelf verwachten we dat ‘zij’ niet zo tolerant zijn. Omdat ik die vooroordelen ken, weet ik dat antwoord C hier is wat je moet kiezen. Maar het betekent ook dat je zegt dat de waarheid er niet toe doet, en de moraal eigenlijk ook niet. Wat iemand anders ook denkt of gelooft: het maakt niet uit, iedereen denkt nu eenmaal hetzelfde, de waarheid zal wel ergens in het midden liggen, maar daar gaan we zeker niet naar op zoek. U kunt gewoon met elkaar omgaan. https://www.youtube.com/watch?v=cmJWOhjqA-g  

Foto: Alisdare Hickson (cc)

Inzake Israël pleit de VVD voor safe spaces en cancelcultuur

OPINIE - Het gist op Nederlandse universiteiten. Sinds begin mei bezetten activisten en studenten locaties als het Roeterseiland (UvA) in Amsterdam. Ze eisen dat de universiteiten de banden met Israëlische instellingen verbreken. Volgens VVD en BBB scheppen die activisten een onveilige situatie en zouden universiteiten sancties moeten treffen tegen docenten die deelnemen aan dergelijke pro-Palestijnse manifestaties. Daarmee treedt het parlement echter buiten haar boekje.

Academische vrijheid

Je moet het maar durven. In de ene zin zeggen dat je pal staat voor de academische vrijheid en in de volgende aankondigen dat je de minister gaat vragen universiteiten aan te sporen om docenten aan te pakken die meedoen met onwelgevallige demonstraties. VVD-Tweede Kamerlid Claire Martens zag er in het WNL-actualiteitenprogramma Goedemorgen Nederland vorige week dinsdag geen tegenstelling in.

Martens maakt zich zorgen om de intimiderende werking die er uitgaat van protesten die gepaard gaan met barricadering en vandalisme door gemaskerde demonstranten, waarvan vaak niet goed duidelijk is of het überhaupt om studenten gaat of om activisten van buiten de universiteit, die deze gebruiken als podium voor hun gestaalde ideologische agenda.

De rol van de politiek

Op zich is die zorg terecht, al lijkt me de openbare orde op universiteiten in de eerste plaats een verantwoordelijkheid van burgemeesters. Het gaat echter meteen al mis doordat Martens stelling neemt in een debat waar zij als parlementariër geen rol in speelt.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Rotterdam monument Erasmus, Ziko van Dijk, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons.

De neerlandistiek in tijden van Wilders

COLUMN - Als we nu opportunistisch zijn, slepen wij neerlandici grote sommen gelds uit alle onheil die nu op ons af komt gestormd. De universiteiten moeten toch weer Nederlands worden? Nou, wij zijn er klaar voor, kom bij ons! De neerlandistiek zijn de Henk-en-Ingrid-studies bij uitstek.

Er zijn allerlei aanwijzingen dat de draconische bezuinigingen op de universiteiten (bijna een miljard euro) bovenaan het lijstje van de toekomstige regering staan. De beuk erin! De protesten die wij dan gaan voeren, zullen alleen duidelijk maken dat de elite extreem links is, of zoiets: haha, moet je die lui nou eens zien strijden voor hun eigen hachie. Want degenen die op die regering gestemd hebben, zullen de komende jaren niets krijgen dat ze echt vooruithelpt, geen verlichting van hun problemen, geen hulp in hun nood. Dus wordt het leedvermaak alvast georganiseerd: de grappige filmpjes van huilende hoofddocenten, de verontwaardigde commentaren in bepaalde kranten dat we allemaal nu eenmaal moeten inleveren. Bakje popcorn erbij, heerlijk. De opstand der intellectuelen

Maar wij neerlandici kunnen ons dus redden, mits we ons goed aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid. Weg met het Engels in het hoger onderwijs! Wat u zegt, hebben wij even een mooie taal in de aanbieding. Geld voor woke onderzoek naar de geschiedenis van het kolonialisme of naar ‘woestijntalen’ zoals het Arabisch kan beter aan onze noeste studie van de gouden eeuw, het Gotisch en de Limburgse dialecten worden besteed.

Foto: Belgian Presidency of the Council of the EU 2024 (cc)

Boycot om te beginnen de politiek

COLUMN - Woensdag kregen we weer een voorproefje van wat ons te wachten staat aan de universiteiten. Jarenlang is ons voorgehouden dat onderwijsinstellingen natuurlijk ‘neutraal’ moeten zijn, en zo staat het zelfs in het hoofdlijnenakkoord van de toekomstige nieuwe regering: politiek neutraal is het ideaal.

Maar ondertussen kunnen de partijen die sympathiek staan tegenover de regering in ruste, nu ze de macht hebben of minstens ruiken, het ook niet laten om zich meteen te gaan bemoeien met het beleid van de universiteiten. Verontrustend was het verslag van het Hoger Onderwijs Persbureau gisteren over een door de SGP ingediende Kamermotie.

In de nu aangenomen motie roept de Kamer de regering universiteitsbesturen op om “niet onder druk de banden met Israëlische instellingen te verbreken”. Die druk zou dan komen van “studenten, academisch personeel en demonstranten [die] op intimiderende wijze druk uitoefenen” voor een boycot van Israëlische academische instellingen.

Rusland

Ik heb hier al geschreven wat ik van een academische boycot vind: ik ben ertegen. De universiteit is een manier waarop internationaal debat wordt georganiseerd, en zulk debat breek je nooit systematisch af. Ik vind ook niet dat we Rusland moeten boycotten, of Iran, of Noord-Korea. Praten is altijd beter dan niet praten, dat vind ik.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: NIAID (cc)

De vercookiesering van sociaalwetenschappelijk onderzoek

COLUMN - van Jos van der Lans

Zijn ze op de universiteit gek geworden, dacht cultuurpsycholoog en publicist Jos van der Lans toen hij voor een onderzoek een informed consent-formulier moest ondertekenen. Hij ziet er het zoveelste voorbeeld in van bureaucratie die creativiteit en eigen verantwoordelijkheid doodt.

Onlangs werd ik benaderd voor een interview door een buitenpromovendus van de Universiteit Twente over een onderwerp waar ik het nodige over heb geschreven. Aan zo’n eervol verzoek werk ik altijd mee. Een paar dagen voordat het interview zou plaatsvinden, ontving ik een mail met daarin bijgesloten een Informatieblad & Toestemmingsformulier Onderzoek.

Wat is dit voor bureaucratische flauwekul?

In het informatieblad werden doel en werkwijze van het onderzoek, de potentiële risico’s van het vraaggesprek, de vertrouwelijkheid van de gegevens en de vrijwilligheid van mijn deelname in anderhalf A-4tje uitgelegd. In het daaropvolgende toestemmingsformulier kon ik door het zetten van kruisjes toestemming geven dat het gesprek werd opgenomen, dat er een transcript van werd gemaakt, dat er citaten zouden worden gebruikt, dat mijn naam mag worden gebruikt, en dat de verzamelde informatie mag worden bewaard. Zowel de onderzoeker als ik moesten deze verklaring vervolgens ondertekenen.

Gek geworden

Wat krijgen we nu, dacht ik. Zijn ze in Twente gek geworden? Wat is dit voor bureaucratische flauwekul? Na enige navraag werd mij duidelijk dat bij álle universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstituten studenten, onderzoekers, promovendi die voor hun scriptie, these of onderzoek met mensen spreken met een informed-consent-formulier de boer op moeten.

De oogst van de experimenten – blijvende invloed op bijstandsbeleid

ONDERZOEK - De lezers van Sargasso hadden nog één antwoord van me tegoed, op de vraag wat er nou eigenlijk is veranderd als gevolg van de lokale bijstandsexperimenten. Bij deze. Evelien Rombouts, die het grootste deel van het werk heeft gedaan, en ik (János) hebben onderzocht tot welke beleidswijzigingen die lokale experimenten met de bijstand nou eigenlijk hebben opgeleverd.

De aanleiding voor de experimenten met de bijstand was de invoering van de Participatiewet in 2015. Bij gemeenten, onder bijstandsgerechtigden en (andere) experts was er bezorgdheid en onvrede over die wet, nog voor hij was ingevoerd. De kritiek was onder andere dat de wet te streng was en te veel uitging van wantrouwen. De verwachting was dat de wet ineffectief zou zijn en veel extra bureaucratie zou opleveren.

Veel gesprekken

Gemeenten wilden daarom experimenteren met een ruimhartiger vorm van bijstand, die meer uitgaat van vertrouwen en die meer ruimte en autonomie geeft aan de bijstandsgerechtigden. Het vermoeden was, onder andere op basis van inzichten uit de gedragswetenschap, dat dit zou leiden tot betere resultaten op het gebied van onder andere gezondheid, welzijn, re-integratie en participatie.

Na veel gesprekken en behoorlijk wat tijd, kwam er toestemming van het ministerie van SZW voor de experimenten, waarbij enigszins van de Participatiewet kon worden afgeweken (zie o.a.: Bommeljé, 2017; Betkó, 2018). Hoewel ze minder ver konden gaan in hun experiment dan eigenlijk gewenst, deden zes gemeenten hier aan mee: Deventer, Groningen, Nijmegen, Tilburg, Utrecht en Wageningen. Een aantal andere gemeenten deden op eigen houtje een soortgelijk experiment, zonder daarbij af te wijken van de wet (Biezen et al., 2020; Bos et al., 2023).

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Catholic Church England and Wales (cc)

De oorlog in Gaza ‘slim omzeilen’

COLUMN - Een van de meest krampachtige en verontrustende reacties op het studentenprotest tegen de oorlog in Gaza komt uit een hoek waar je zoiets niet zou verwachten: de Universiteit voor de Humanistiek. Docent Rodante van der Waal schreef er over in Trouw. Van der Waal doceert ‘dekoloniale theorie’ en had in dat verband gesproken over het optreden van Israël in Gaza. Enkele studenten verweten haar antisemitisme nadat ze haar naam hadden aangetroffen onder een door duizenden zorgmedewerkers ondertekende petitie die opriep om het geweld te beëindigen. Vervolgens kreeg zij een mail van de onderwijsdirecteur die haar opdroeg ‘het in mijn collegereeks niet meer te hebben over Palestina of Gaza. Mocht een student er toch nog naar vragen, dan moest ik het onderwerp ‘slim omzeilen’. De teksten van de alom gerespecteerde Palestijnse theoreticus Edward Said moesten van het curriculum af. De Palestijnse gastdocent moest ik afzeggen.’ Van der Waal weigerde dat. De Universiteit trok daarop een eerdere toezegging voor voortzetting van haar betrekking in.

De Universiteit wil ‘om privacy-redenen’ niet ingaan op dat laatste punt. ‘De genoemde Palestijnse filosoof Edward Said’, schrijft de UvH, ‘komt aan bod in curricula van de UvH, passend bij de leerdoelen van het betreffende vak.’ Kennelijk dus niet bij het onderwerp dekolonisatie. Hebben ze Said daar wel gelezen? Je zou je ook kunnen afvragen hoe het zit met de academische vrijheid als van hogerhand wordt bepaald welke literatuur een docent mag gebruiken.

Foto: Frans Peeters (cc)

Een schandalige aanval

COLUMN - Ik weet niet of de schrijver Kluun een vwo-diploma heeft, maar als dat zo is, kan het hem misschien alsnog worden afgepakt. En als hij een havo of een vmbo-diploma heeft, dan die ook. Gisteren baarde de populaire auteur opzien door op zijn Instagram-account dingen te beweren zoals:

Het VWO eindexamen Nederlands van dit jaar is een schandalige aanval op schrijver @melwallisdevriess.

Hoe kan een eindexamen een aanval zijn op wie dan ook? Het bestaat ieder jaar uit een aantal artikelen uit kranten en tijdschriften waarover de kandidaten vragen beantwoorden. Daarbij wordt de kandidaten nooit opgedragen om het eens of oneens te zijn met hetgeen er geboden is.

Politiek neutraal

Deze keer was de eerste tekst van het examen een artikel van de collega’s Marie-José Klaver en Yra van Dijk dat je eventueel als een aanval zou kunnen zien, maar dat artikel stond drie jaar geleden al in de krant. Klaver en Van Dijk hebben er niet voor gekozen om dat stuk ook in het eindexamen te laten opnemen (schrijvers worden van zoiets altijd pas tijdens het examen verwittigd, vanwege de geheimhouding die zo’n toets omgeeft). Anderzijds hebben de examenmakers met de opname alleen aangegeven dat ze het een interessante tekst vinden, zeker niet dat ze het er ook mee eens zijn. Met andere woorden: niemand op deze wereld heeft bedacht dat het examen een aanval moest zijn op pulpschrijver Mel Wallis de Vries.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Schermafbeelding Youtube video Sabine Hossenfelder

Wantrouwen in de wetenschap

COLUMN - De Duitse natuurkundige Sabine Hossenfelder is een van mijn favoriete YouTubers. Tot een aantal jaar geleden werkte ze nog in Amerika aan een carrière in de wetenschap, maar ze werd steeds kritischer op het wetenschappelijk bedrijf – de druk om hippe projecten in te dienen en voorspelbare artikelen te schrijven over onderwerpen die nu eenmaal momenteel goed liggen bij de reviewers, en het gebrek aan wetenschappelijke vooruitgang dat van dit alles het gevolg is.

Sindsdien maakt ze, terug in Duitsland, vrijwel dagelijks filmpjes, voor een groot en nog steeds groeiend publiek. Ze is een nieuwe carrière begonnen als wetenschapcommunicator, waarbij ze niet alleen op een heel heldere manier nieuwe wetenschappelijke inzichten uitlegt, niet alleen uit haar eigen vak, maar ook uit andere wetenschappen.

Kritisch denken

Soms behandelt ze ook algemene onderwerpen die het hele wetenschapsbedrijf aangaan. Zoals de afgelopen week het geloof in complotten – zoals dat de aarde plat zou zijn en duistere machten ons alleen maar proberen wijs te maken dat ze bolvormig is.

Hossenfelder legt goed uit waarom ze denkt dat er een probleem zit, ook bij een op het eerste oog betrekkelijk onschuldig waanidee als dit: om een en ander te handhaven moet je denken dat meteorologische diensten, luchtvaartindustrieën en alle overheden samenzweren om ons van belangrijke informatie te onthouden. Ze legt ook uit wat de oplossing is: betere voorlichting over wetenschap, meer, meer, meer communicatie.

Foto: Jan Brünemann (cc)

Voor NSC is de kersenpluk al begonnen

OPINIE - Sommige mensen vinden dat iemand de vrijheid moet hebben om ook formeel zelf te kiezen voor het gender dat past bij hun eigen identiteit. (Ik hoor bij deze groep). Andere mensen vinden dit een slecht idee, en hun bezwaren zijn meestal gegrond in bepaalde conservatieve (religieuze) of kleinburgerlijke overtuigingen (‘waarom kan niet iedereen gewoon normaal doen’). Iedereen heeft recht op een mening en dat respecteer ik. Ook mijn overtuigingen komen voort uit mijn achtergrond, opvoeding en persoonlijke ervaringen.  Wat ik niet respecteer is wanneer mensen selectief wetenschappelijke feiten inzetten om hun morele standpunt te rechtvaardigen, terwijl hun standpunt al duidelijk is bepaald op grond van hun persoonlijke waarden en niet is gevormd door het wetenschappelijke onderzoek op zich. Ik heb er dus helemaal geen problemen mee dat mensen een mening hebben gebaseerd op hun persoonlijke overtuigingen, ik heb er een probleem mee als je daar vervolgens de wetenschap voor misbruikt door het ‘kersenplukken’ van de feiten die jou het beste uitkomen. Dat laatste doet Nicolien van Vroonhoven in een opiniestuk in de Volkskrant. Een gastbijdrage van Jelle van Dijk.

Context doet er toe, dus een beetje context: Vroonhoven was actief in het CDA en is naast NSC kamerlid ook een katholieke moeder van vijf kinderen. Ze verhuisde naar Australie omdat haar man daar een baan kreeg en schreef daarover een blog, waarin ze zeer lovend spreekt over de Australische school van haar kinderen. Daar kregen jongens en meisjes namelijk apart onderwijs. Een citaat: “Als ik ’s morgens de jongens een kusje heb gegeven en dan oversteek naar het gebouw van ons meisje, dan ruikt het daar zoeter. Er staat geen tafeltennistafel in het atrium, maar een piano. Meisjes stoeien niet door de gangen, ze giebelen.”

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Vorige Volgende