Wetenschap & Onderwijs Archives

De Ware Opening van het Academisch Jaar: de (af)rekening

6 september 2021 , 08:00 , door Gwen van Eijk

WOinActie organiseert ook dit jaar samen met de AOb en FNV de Ware Opening, een alternatieve opening van het academisch jaar in protest tegen de structurele onderfinanciering van de universiteiten. Met een knipoog naar de jaarlijkse ranking van ‘topuniversiteiten’, is het thema van de protestbijeenkomst dit jaar ‘de (af)rekening’. Tijdens de bijeenkomst vanmiddag in Utrecht worden rankings van de slechtste universiteiten onthuld en prijzen uitgereikt aan de universiteiten met het duurste CVB, het meest massale onderwijs, de meeste wegwerpdocenten en de slechtste contracten.

Want het is zeker niet allemaal de schuld van drie Rutte-kabinetten: de universiteiten kiezen er zelf ook voor om een groot deel van hun werknemers in de kou te laten staan. “Ik vraag me al jaren af waarom sommige universiteitsbestuurders nog liever dood neervallen dan dat ze goed functionerende medewerkers een vast contract geven”, schreef wetenschapshistorica Hieke Huistra in haar column. De ‘flexibele schil’ van tijdelijk personeel aan universiteiten is groot: 40 procent van het wetenschappelijk personeel is in tijdelijke dienst, 60 procent als je promovendi meetelt. Zelfs als je een ‘prestigieuze’ NWO-onderzoekssubsidie meeneemt – waarmee je dus een deel van je salaris hebt gefinancierd – krijg je geen vast contract, zo ondervond ik zelf toen ik bij de Erasmus Universiteit ging werken. Ik moest mezelf eerst maar eens bewijzen.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du Jour

Quote du Jour | Ethiek

31 mei 2021 , 14:34 , door Janos

QUOTE - In februari van het eerste jaar begon het vak rechtsfilosofie. Het stond ingeroosterd op de donderdag aan het eind van de middag en op de vrijdagochtend daarna, de twee impopulairste momenten van de week. Vooraf hadden ouderejaars de geesten al rijp gemaakt voor het skippen van het hoorcollege. Waar het vak nog begon met een hoorcollege waarbij studenten op de trappen moesten zitten, was het aantal toehoorders in een week of drie gedecimeerd tot een man of tachtig. Als het mooi weer was en het terras lonkte, waren het er veertig.

Foto: Sleestak (cc)

Reality? Het is de schuld van fiction

1 september 2021 , 08:00 , door P.J. Cokema

Waarom denken sommige mensen dat achter de werkelijkheid de meest fantastische surrealiteit schuilt? Dat, hooggeëerd publiek, is de schuld van fictie.

Ik kwam op dat idee toen uit het stof van Sargasso’s archief een rubriek opdwarrelde, die precies tien jaar geleden ophield te bestaan. Woensdag 31 augustus 2011 stopte Victor (a.k.a.pokeythecat) met de Wondere Woensdagmiddag, een wekelijkse rubriek “met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland”.

De serie begon in 2007 met een stukje over “een idee dat dusdanig bizar was dat het tot dan toe alleen in SF-werk voorkwam”. En “de relatie tussen wetenschap en science fiction”, schreef Victor, “bleef niet alleen hem, maar veel uitvinders en onderzoekers fascineren”.

Voilà! Zowel voor- als tegenstanders van wetenschap zouden kunnen denken: ‘zie je wel, science is fiction’. De voorstanders menen dat uit fantasie een betere wereld kan worden geschapen. De tegenstanders zien er monsterachtige uitvindingen in, die van de mens roboteske zombies maken.
Om maar wat te noemen: Van Jules Verne naar de hedendaagse realiteit was al een kleine stap, van nu naar een Stars Wars-achtige toekomst is dichterbij dan we willen weten.

De bewijzen? In tachtig dagen de wereld rond met trein en stoomboot? Achterhaald! Het kan tegenwoordig in 56 dagen met de trein. Maar, teleurstelling, de aanbieder speelt vals. Het laatste stukje gaat per vliegtuig!

Foto: Shaylor (cc)

De toekomst is aan de Britse hoogleraar Nederlands

31 augustus 2021 , 08:00 , door Marc van Oostendorp

COLUMN - We naderen het eind van de maand, en dus het eind van de augustusoverwegingen. Septemberoverwegingen komen er niet meer, in september gaan we gewoon weer lekker beuken met de dagelijkse stroom aan toestanden, dus we moeten ons richten op het belangrijkste.

En dit heb ik nog niet voldoende duidelijk gezegd: de neerlandistiek zal internationaal zijn of ze zal niet zijn. De toekomst is aan de Britse hoogleraar Nederlands aan een Nederlandse of Vlaamse universiteit.

Wanneer je denkt dat de kern van het vak bestaat uit verwondering over het alledaagse, heb je niets zo hard nodig als een blik van buiten de Lage Landen. Iemand die een aantal aannames niet deelt, die de Nederlandse literatuur is gaan lezen zonder in zijn jeugd Pluk van de Petteflet en/of Dolfje Weerwolfje te hebben gelezen, iemand die naar het Nederlands luistert als een taal die toch net nooit de eigen taal zal worden.

Er gebeuren in de internationale neerlandistiek nu al mooie dingen. Het afgelopen jaar heb ik hier onder andere een Italiaanse literatuurgeschiedenis en een Duitse inleiding in de taalkunde mogen bespreken. Kwantitatief beginnen de zogeheten extramuralen de zogeheten intramuralen te overschaduwen, en dat kwantitatieve slaat nu mogelijk langzaam om in een kwalitatief verschil. Dat moet dan natuurlijk niet alleen een negatieve reden hebben – de kaalslag binnen het taalgebied –, maar ook een positieve.

Bestel je boeken bij Bazarow

Mededeling

Bazarow is een verkopende boekensite, waar je ook recensies, nieuws, een agenda en een digitaal magazine kan vinden. Nog niet alles is af, maar veel boeken zijn al te vinden en er komt de komende maanden steeds meer bij.

Het doel van Bazarow is om een site te vormen die evenveel gemak biedt als de online giganten maar die wél teruggeeft aan de boekensector. Tegen roofkapitalisme, en voor teruggeefkapitalisme, bijvoorbeeld door te zorgen dat een flink deel van de opbrengst terug naar de sector gaat en door boekhandels te steunen.

Quote du Jour

Quote du Jour | Rankings hoger onderwijs

25 mei 2021 , 14:54 , door Janos

QUOTE - We zijn hier wel vaker kritisch geweest op universitaire rankings. Afgaande op dit artikel op ScienceGuide, over één van de kandidaten voor de scriptieprijs van die website en de Landelijke studentenvakbond, kunnen we dat blijven. Scriptieschrijfster Tessa Groen verzamelde twee jaar data voor rankings als student-assistent, en schreef mede op basis van de kennis die ze daar op deed haar scriptie.

Universiteiten die niet voldoen aan het ideaalbeeld waardoor een ranking onderlegd is, staan dus vanzelf op achterstand, terwijl universiteiten die het vanaf het begin goed doen in rankings, dat voordeel makkelijker kunnen uitbouwen. Zodoende is er sprake van het Matheus-effect, ziet Groen, die het samenvat onder de term ‘academisch kapitalisme’. “De rankings weerspiegelen de economische ongelijkheid in de academische wereld. Wie meer geld heeft, kan meer middelen inzetten om zich te spiegelen aan wat de rankingsorganisaties ‘excellent’ noemen – bijvoorbeeld meer onderzoek doen en meer publiceren.”

Foto: Chiot's Run (cc)

Wanneer gaan onze handschoenen uit

30 juni 2021 , 08:00 , door Marc van Oostendorp

COLUMN - Tot de politiek en de ambtenarij is het inmiddels doorgedrongen: met het hoger onderwijs kun je doen wat je wilt. Je kunt onbeperkt ~~spareribs eten~~ bezuinigen, in slechte én in goede tijden, je kunt het onmogelijke verlangen aan administratieve ‘prestaties’, je kunt de mensen die er werken ondertussen beledigen, je slechtste minister op het dossier zetten. In actie komen ze niet.

Een enkele wetenschapper is zo slim geweest om ooit te besluiten niet de mens te bestuderen maar pakweg de levenloze natuur en zit nog steeds in een comfortabele positie en heeft geen behoefte aan solidariteit. De anderen hebben het te druk om zich te organiseren, of ze denken dat dit niet sjiek is – lidmaatschap van een vakbond is idioot laag onder onderzoekers – of ze denken dat het erbij hoort, of dat ze toch niet anders kunnen, of dat je natuurlijk wel netjes moet blijven.

Verantwoord

De afgelopen anderhalf jaar hebben de universiteiten alles op alles gezet om onderwijs zo goed mogelijk door te laten gaan voor de studenten, terwijl dat eigenlijk niet te doen was. Als dank kregen ze te horen dat ze moesten bezuinigen, weliswaar voor een bedrag waarvoor de CEO van Booking.com zijn bed niet uitkomt, maar waarvan je wel heel veel docenten had kunnen aanstellen, en dat in een jaar dat er wéér meer studenten naar het hoger onderwijs komen.

Foto: Bob Leckridge (cc)

De ondergang van de geesteswetenschappen

2 juni 2021 , 08:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Ach ja, de geesteswetenschappen. Deze week is het de Martin-Luther-universiteit in Halle-Wittenberg en dit keer zijn het classici wier instituut wordt bedreigd. Twee weken geleden waren de archeologen in Sheffield de pineut. Er is een petitie hier en er is een petitie daar. U moet ze maar even tekenen, als u denkt dat het nog zin heeft.

Die laatste acht woorden zijn insinuerend. Natuurlijk heeft het wél zin er wat van te zeggen als universiteiten iets waardevols mollen. Dat ik die acht woorden toevoeg, is echter om diezelfde reden. Het is zinvol te noteren dat het geen verrassing is. Een jaar of zes geleden documenteerde ik in een stukje “Ex oriente nox” hoe het traditionele onbegrip voor de humaniora steeds vaker overging in sloop.

Ik had niet de verwachting of hoop dat het iets zou uithalen. De geesteswetenschappen zijn te verdeeld om nog gered te worden. Illustratief is dat maar weinig classici de petitie over archeologie in Sheffield onder de aandacht brachten en dat weinig archeologen de petitie voor de classici in Halle-Wittenberg delen. Zo gaat het altijd in de geesteswetenschappen. Wie wordt bedreigd, kan alleen terugvallen op zijn allernaaste collega’s. Ook in Nederland. Toen de Vrije Universiteit de studierichting Nederlands ophief, maakten vooral de neerlandici reuring. Ze hadden meer bijval verdiend van andere geesteswetenschappers.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Woede op zoek naar een aanleiding

1 mei 2021 , 12:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Een kennis die ik al maanden niet in het echt heb gezien, gaf onlangs op de sociale media aan blij te zijn weer naar kantoor te kunnen en collega’s te kunnen zien. Eindelijk was er voor hem uitzicht.

Ik dacht: “heb je soms het empathische vermogen van een pinda?” En ik dacht ook: “je bent al die tijd doorbetaald, je kon je werk blijven doen, je hebt geen inkomen hoeven inleveren – was het nu teveel gevraagd je blijdschap iets te temperen, rekening te houden met de mensen die niet zijn gevaccineerd, te denken aan degenen die de klappen hebben opgevangen?” Ik werd onredelijk kwaad.

Of beter: ongericht kwaad. Het beleid rond de corona heeft me verschillende redenen gegeven om boos te zijn maar ik heb me lang weten te onttrekken aan de negativiteit. Toen iemand me echter onder de neus wreef dat voor hem alles al normaliseerde, trok ik het even niet. De opgehoopte ergernis had een doel gevonden om zich op te richten.

Pseudowetenschap

Dit is, volgens mij, een reden waarom mensen pseudowetenschap omhelzen. Ze weten heus wel beter maar hun woede zoekt naar een aanleiding. Men voelt zich miskend, bijt op een punt waar het kan en toont zo dat men bestaat. Om die reden zijn de beeldspraken ook zo heftig. Mensen weten heus wel dat vaccinatie geen holocaust is en dat het misplaatst is Jesse Klaver dood te wensen, maar met zulke hyperbolen bewijst men dat men er is.

Foto: aesop (cc)

Spinozaland

6 maart 2021 , 08:00 , door Marcel Hulspas

RECENSIE - De regen kwam met bakken uit de hemel. Maar de schipper stelt de reiziger gerust. ‘Springt u maar op de wal. En dan links, rechts en nog een keer rechts, daar is het huis van de chirurgijn.’ En korte tijd later vond hij inderdaad het gezochte huisje. De meid deed open en de bezoeker stelt zich in het latijn voor: ‘Oldenburg, nobili saxo. Ik wens de heer Spinoza te spreken…’

Was het écht slecht weer, die dag? De meid verstond de bezoeker niet, vertelt Maxime Rovere – verstond de schipper hem wél? Of voelde de schipper aan dat zulk hoog bezoek maar één doel kon hebben: Bento de Spinoza? Het is het eeuwige probleem bij ‘geromantiseerde’ non-fictie: de werkelijkheid is altijd verwarrend en chaotisch, en een roman moet nu eenmaal vaart maken.

Vaart, dat maakte Henri Oldenburg in elk geval, in die zomer van 1666. De wetenschapper/diplomaat reisde al geruime tijd door Europa, op zoek naar de belangrijkste vertegenwoordigers van de ‘Nieuwe filosofie’. Zo kwam hij ook in Amsterdam, waar hem werd verteld dat hij ook langs Rijnsburg moest gaan, het ballingsoord van Spinoza. Spinoza begreep onmiddellijk dat hij een voorname gast over de vloer had. De heren zetten zich op een bankje (p. 262/263):

Ook schrijven voor Sargasso?

Mededeling

Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling