Wetenschap & Onderwijs Archives - Pagina 16 van 137

Waan van de dag

Chinese studie: coronavirus muteert veel sneller dan gedacht

26 april 2020 , 07:33 , door Prediker

“Professor Li Lanjuan and her colleagues from Zhejiang University found within a small pool of patients many mutations not previously reported. These mutations included changes so rare that scientists had never considered they might occur.”

Met geavanceerde DNA-technieken wist het team bloot te leggen dat de meest agressieve strengen 270 maal de virale lading kunnen genereren dan het zwakte type. Dat zou mede kunnen verklaren waarom het virus op sommige plekken veel dodelijker om zich heen slaat dan elders.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: FolsomNatural (cc)

Waar blijft de psychosociale Corona-test?

16 april 2020 , 11:00 , door Gastauteur

OPINIE - Virologen, microbiologen en epidemiologen, zij lijken nu de enige wetenschappers die ertoe doen. Over de hele wereld zijn deze druk in de weer met het verbeteren van moleculaire en serologische testen, het ontwikkelen van een Corona-vaccin en zoeken naar antistoffen die ons minder vatbaar maken voor besmetting. Zijn gamma-wetenschappers bezig met iets vergelijkbaars, vraagt Hein Vrolijk zich af? Bijvoorbeeld een psychosociale test om te weten welke vorm van quarantaine het beste past bij jouw persoonlijkheid en levenssituatie? Zodat je voor een antwoord op deze vraag niet alleen terecht kunt bij je sociale netwerk of op internet (Oma weet raad).

Sociale wetenschappers leken met lege handen te staan toen de Corona-crisis in volle hevigheid uitbrak. Denk aan het Noord-Overijsselse Hasselt dat eind maart het epicentrum van een regionale Corona-epidemie werd. De vermoedelijke ‘aanstichters’ zijn een huisarts, dominee en koordirigent: drie mensen die in het overwegend christelijke Hasselt de kern van een sociaal netwerk vormen. Waarom heeft geen enkele sociaal-wetenschapper tijdig gewaarschuwd voor dit netwerk-effect, en werd alleen gesproken over carnaval (niet in Hasselt!) en wintersport als grote aanstichters?

Of neem het onderscheid tussen vitale en minder vitale beroepen, waarmee de regering vrij snel op de proppen kwam. Mensen in de eerste categorie – zoals zorg, vervoer, voedsel- en energievoorziening – moeten zoveel mogelijk kunnen doorwerken, in de tweede categorie mag alleen vanuit huis wordt gewerkt (om de kans op besmetting te minimaliseren). Je mag toch verwachten dat economen en andere sociale wetenschappers iets zinnigs over dit onderscheid te zeggen hebben, wat uitstijgt boven borrelpraat en boerenverstand. Maar het bleef stil. Ook hebben zij geen discussie over internationale verschillen aangezwengeld: in ons land wordt de scheidslijn tussen vitale en non-vitale beroepen immers een tikkeltje anders getrokken dan in omringende landen, zowel formeel als informeel. Denk aan de bouwnijverheid die hier rustig doorgaat, hoewel het officieel geen vitale sector is. Kan deze vorm van ongelijkheid concurrentievervalsing opleveren? Of het draagvlak onder het lockdown-beleid ondermijnen?

Foto: NIAID (cc)

Ga open RIVM

14 april 2020 , 14:00 , door Steeph

DATA - Het RIVM is heel druk bezig met hun centrale rol in de aanpak van de coronacrisis. En hoewel ik het, als leek, niet steeds eens ben met de keuzes die ze maken, ben ik wel blij dat er experts aan het roer staan en we in ieder geval een aanpak hebben die lijkt te werken. Dus ik doe mijn best om niet te hard te “zeuren” over hoe het beter zou kunnen. Maar nu we een andere fase in lijken te gaan, is het wel het moment om kritiek te uiten op een punt waar hun expertise kennelijk niet helemaal up to date is. En dat betreft het delen van data.

Hoewel het RIVM schoksgewijs inmiddels aardig gegroeid is in haar rol om de belangrijkste cijfers enigszins begrijpelijk te publiceren en transparanter te worden, verzaken ze structureel in het werkelijk beschikbaar maken van alle data die ze hebben. Voordat ik in ga op de tekortkomingen eerst even uitleggen waarom het belangrijk is dat alle beschikbare data als open data gepubliceerd wordt door het RIVM.

De rol van het RIVM is het bepalen van de beste aanpak in deze crisis, mijns inziens. Een deel van die aanpak bestaat uit het informeren van de bevolking. Maar ze hebben daar geen monopolie op. En het informeren is ook niet hun grootste expertise. In dit land zijn veel mensen (denk aan journalisten en wetenschappers) prima in staat om aan de hand van de gegevens de ontwikkeling te duiden en waarschijnlijk beter uit te leggen aan een breder publiek wat er gaande is. En daarbij ook kritisch moeten kunnen zijn omdat we immers geen onfeilbare instituten of bestuurders kennen in dit land.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Waan van de dag

Duitse viroloog: niet bang zijn voor elke deurklink

6 april 2020 , 16:42 , door Prediker

De Duitse viroloog Hendrik Streeck constateert na uitgebreid sociaal-epidemiologisch onderzoek onder patiënten van Covid-19 dat het coronavirus in de praktijk niet of nauwelijks wordt overgedragen via oppervlakten, maar vooral wanneer mensen samen urenlang in dezelfde ruimten verblijven.

Er is volgens Streeck ook geen enkele bewezen besmetting bij het inkopen, bij kappers of in restaurants.

Dat stelt Streeck na onderzoek in de zwaar getroffen gemeente Gangelt, vlak naast de Limburgse grens, in de buurt van Brunssum en Sittard.

Foto: Patrick Gray (cc)

De val van Athene

11 april 2020 , 11:00 , door Marcel Hulspas

RECENSIE - Selymbria moest veroverd. En snel. Wanneer dat niet gebeurde, dan zat er een gapend gat in de door Athene gedomineerde kustlijn van de Hellespont. Straks zouden de graanschepen vanuit de Zwarte Zee komen, richting Athene. Die aanvoer moest koste wat kost worden beschermd, om een hongersnood te voorkomen. En ondertussen werkten de aartsvijand van Atheners, de Spartanen, koortsachtig aan een nieuwe vloot. Die was bijna gereed, daar viel weinig aan te doen – maar de Spartanen mochten dus nooit één veilige haven krijgen in de buurt van de Bosporus. Kortom, de Atheense belegeraars van Selymbria hadden haast. Hun leider Alcibiades was in staat contact te leggen met een aantal aanhangers van Athene bínnen de stad. Op een afgesproken tijdstip zouden zij de stadspoorten openen.

Maar op het moment suprême bleek dat hij in de val was gelokt:

Toen kwam het vuursignaal – veel te vroeg! Er was iets misgegaan! Alcibiades kon zich niet veroorloven te aarzelen. Hij schreeuwde bevelen naar zijn kapiteins om hem te volgen zodra ze konden en rende met twintig lichtbewapende infanteristen en dertig hoplieten die toevallig het dichtst bij hem in de buurt waren, door het donker naar de stadsmuren. De poort stond open. Ze renden naar binnen en zagen toen recht voor zich het leger van Selymbria in volle wapenrusting over de brede straat op hen afkomen, de helmen neergeklapt, de rond schilden geheven. Het was een enorme overmacht. Wat moest hij doen? Vechten betekende zelfmoord. Vluchten was ondenkbaar

Foto: Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay

Afwijken van de WHO richtlijnen

7 april 2020 , 11:00 , door Jaap Walhout

ANALYSE - In de discussie of Nederland zich aan de WHO richtlijnen houdt met betrekking tot het testen van verdachte gevallen in de Coronapandemie, wordt nogal eens de stelling ingenomen dat Nederland sterk afwijkt van die richtlijnen.

Als je je alleen op de persconferenties van de WHO baseert, dan kun je inderdaad concluderen dat Nederland (sterk) afwijkt. De kern van het advies van de WHO is namelijk testen, contactonderzoek en bewezen gevallen isoleren. Echter, de oproep van de WHO is volgens Marion Koopmans (hoogleraar viologie en adviseur van de WHO) een eigen leven gaan leiden:

‘Geloof me, binnen de WHO heeft dat tot veel discussie geleid’, zegt Koopmans, die als WHO-adviseur dicht op het vuur zit. ‘De oproep was goed bedoeld, maar is daarna viraal gegaan en een heel eigen leven gaan leiden in het publieke domein.’

Meer detail in WHO richtlijnen

Om de adviezen van de WHO echt op waarde te kunnen en de Nederlandse situatie daarmee te vergelijken moet je je niet alleen baseren op persconferenties, maar ook (of zelfs: met name) op de adviesdocumenten van de WHO. Zo onderscheid de WHO vier scenario’s:

landen met geen gevallen,

landen met sporadische gevallen,

Ook schrijven voor Sargasso?

Mededeling

Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.

Quote du Jour

Quote du Jour | Chloroquine een wondermiddel?

6 april 2020 , 11:00 , door Prediker

The substance so far failed in all antiviral therapies, but this didn’t prevent Raoult from deciding that chloroquine can cure corona virus infections, serious side effects notwithstanding. To prove that, Raoult treated 26 patients at his institution with the derivative hydroxychloroquine, alone and in combination with the antibiotic (meaning antibacterial!) drug azithromycine.

Met zijn bevinding dat malariamedicijn chloroquine eveneens werkzaam was tegen de slopende effecten van Covid-19, werd dr. Didier Raoult, hoofd van de Franse onderzoekseenheid naar infectieziekten en opkomende tropische ziekten, in één klap een wereldberoemdheid. Hij werd geïnterviewd door dr. Oz, de Amerikaanse president Trump beveelt zijn remedie aan, en radeloze artsen begonnen het toe te dienen aan Covid-19 patiënten.

Foto: Sanofi Pasteur (cc)

Mens versus parasiet

31 maart 2020 , 08:00 , door Studium Generale Universiteit Utrecht

ACHTERGROND - Elke week belicht Studium Generale een thema, geïnspireerd door opnames en artikelen uit het archief. Het thema van deze week: mens versus parasiet.

Maart heeft wat weg van oorlogstijd. De overheid adviseert ons binnen te blijven, zeven miljoen mensen kijken naar een tv-toespraak van de minister-president, en grote delen van de economie liggen op haar gat. Alle aandacht gaat naar de essentiële elementen van de maatschappij, met name de zorg draait op volle kracht. We delen onderling voortdurend informatie, maar er heerst verwarring. De vijand, waar is hij? Wat gaat hij doen?

Vanuit het oogpunt van de biologie is de vergelijking met een oorlogssituatie niet zo ongewoon. Een viroloog en een microbioloog zien in de natuur een constante wedloop tussen parasiet en gastheer. De mens is altijd al in een strijd met virussen, bacteriën, schimmels en andere parasieten verwikkeld geweest. Na de pest en de Spaanse griep is het coronavirus een nieuw hoofdstuk in die oorlog. Maar met welke wapens wordt er gevochten? Over welke verdedigingsmechanismen beschikt de mens? En wat is onze meest beloftevolle tactiek voor een overwinning?

Onder onze ogen woedt een oorlog

Een parasiet is een wezen dat overleeft door gebruik te maken van een gastheer, die daar nadeel aan ondervindt. In de natuur houden parasiet en gastheer een constante evolutiewedloop. De gastheer evolueert om zich tegen de parasiet te verdedigen, en de parasiet evolueert om die verdediging te omzeilen. Die wedloop gaat over lijken: wie zich niet aan kan passen sterft. Zo gaat het al bijna zolang er leven is, tussen boom en schimmel, tussen schimmel en bacterie en tussen bacterie en bacteriofaag.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Demonstratie veilig niesen

31 maart 2020 , 11:00 , door Age Letor

Eén van de adviezen om de verspreiding van het Coronavirus tegen te gaan is niesen in je elleboog. Ongeveer negen jaar geleden hebben de Mythbusters van Discovery Channel al een demonstratie veilig niesen gegeven:

De conclusie uit deze demonstratie: Niesen in je elleboog verspreid veruit de minste niesdruppeltjes. Daarmee verklein je dus de kans om iemand in je directe omgeving te besmetten.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.