Wie regeert: Schoof of Wilders? Naar het antwoord op die vraag wordt gezocht vanaf het moment dat Dick Schoof minister-president werd.
Volgens de pers
De Correspondent wist op 2 juli al: Wilders is dan geen premier, hij heeft alle touwtjes in handen.
Het AD blikte op 5 juli terug op het allereerste Kamerdebat met het kersverse kabinet. Wilder had Schoof weggezet als ‘slappe hap’. Oud-Kamervoorzitter Wim Deetman zei (CDA) zei: “Het was een krachtmeting tussen Wilders en de premier: wie is de baas? De indruk in het debat is gewekt dat Wilders nu de dienst uitmaakt.”
Maar als RTL Nieuws op 7 juli vraagt: “Als Geert Wilders en Dick Schoof tegelijkertijd bellen, wie nemen de PVV-ministers uit het nieuwe kabinet dan als eerste op?”, dan beweren de PVV’ers eerst Schoof te zullen aanhoren. De premier is dus de baas, concludeert RTL hieruit.
In o.a. de Gelderlander (28 september) wordt een tweet van Wilders geciteerd: “Schoof is absoluut niet de baas, dat is de Tweede Kamer.”
Wilders doelde daarmee op een interview in het AD, waarin Schoof reageerde op speculaties dat Wilders in feite de dienst uitmaakt. De minister-president zei: “,Als premier ben je de baas” en “Nou ja, de baas... je bent premier. Dus je bepaalt wat het kabinet doet, en niemand anders.’’
Het kan zijn dat Wilders de premier “tot zijn Schoofhondje wil maken”, maar de redactie van Joop.nl denkt dat Schoof dat niet laat gebeuren: “Wilders mag graag blaffen, maar Schoof kan terugbijten.” (Joop.nl, 29 september)
Op 8 oktober zet ‘Maarten van Rossem - De Podcast’ een fragment uit de Algemene Politieke Beschouwingen van 19 september op Youtube. Het fragment zou het bewijs zijn dat Wilders de minister-president in zijn greep heeft: “Premier Schoof is officieel de minister-president, maar achter de schermen trekt PVV-leider Geert Wilders aan de touwtjes. In dit debat in de Tweede Kamer wordt dat op een pijnlijke manier duidelijk.”
Bewijs of vermoeden
Dat de leider van de grootste coalitiepartij regelmatig contact heeft met de minister-president is niet zo heel bijzonder. Dat zal in alle voorgaande kabinetten zeker ook het geval zijn geweest. Maar toen was de MP wel lid van die partij. Schoof is, officieel, geen partijganger en heet daarom onafhankelijk te zijn.
Wie beweert dat Schoof de marionet van Wilders is, zal toch met een hard bewijs moeten komen. Laten wij dat nou gev... ook wij hebben dat niet gevonden. Maar tijdens het debat (13 november) over de incidenten met Israëlische voetbalsupporters in Amsterdam wekte een interactie tussen Wilders en Schoof sterke vermoedens dat daar op zijn minst een voorgekookt een-tweetje tussen Wilders en de MP plaatsvond.
Premier Schoof was aan de beurt om te reageren op de inbreng van Tweede Kamerleden, een dag eerder. Na zijn inleidende woorden stond Wilders bij de interruptiemicrofoon en kreeg het woord:
Dank aan de minister-president voor deze belangrijke woorden aan het begin van zijn betoog. (…) Ik heb een voorstel gedaan over denaturalisatie. (…). Er zijn twee manieren om dat voor elkaar te krijgen. De ene manier is gewoon wat al kan op grond van de huidige wet. Dat is artikel 83 Wetboek van Strafrecht. Daar staan een aantal delicten in. Als daarop "met een terroristisch oogmerk" wordt toegepast (...) dat tot een veroordeling zou leiden, het zomaar zou kunnen dat ze worden gedenaturaliseerd. Kan de minister-president zich die route voorstellen, dus dat dat ook gebeurt?
Kijk bij het Tweede Kamerkanaal Debat Direct naar Wilders’ interruptie.
Schoof antwoord dan (en kijk hier vooral hoe hij dat doet):
Ik begrijp de associatie met terrorisme bij het antisemitisch geweld dat we in Amsterdam hebben gezien heel goed. (…) Het is voorstelbaar, zeg ik tegen de heer Wilders, dat daar het etiket "terrorisme" bij hoort. (…)Na een onherroepelijke veroordeling voor een terroristisch misdrijf bestaat de mogelijkheid om bij een dubbele nationaliteit het Nederlanderschap in te trekken. Dat weet u. En ja, als het tot zo'n veroordeling zou komen, zal het kabinet uiteraard naar de intrekking van het Nederlanderschap kijken.
Hij voegde er nog aan toe:
(…) Het kabinet is bovendien van plan te onderzoeken om ook bij de veroordeling voor andere zware criminaliteitsdelicten de mogelijkheid te introduceren het Nederlanderschap in te trekken. Daarbij wil het kabinet nadrukkelijk onderzoeken hoe we in dit kader ook antisemitisme en discriminatoir oogmerk zwaar kunnen laten meewegen.
Aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid
Wat valt op? Het hele antwoord op Wilders’ interruptie werd door Schoof voorgelezen. Dat zie je nooit bij interrupties, want de geïnterrupeerde weet natuurlijk van te voren niet waar hij of zij op bevraagd zal worden.
Daarbij komt Schoof relatief vlot uit zijn woorden, met minder onrustig handengewapper en geschuif met papieren. Vergeleken bij hoe hij zich presenteerde bij de overige interrupties (en ook bijvoorbeeld bij vragen van journalisten op de wekelijkse persconferenties), lijkt hij op dit moment volkomen voorbereid en zeker van zijn zaak.
Mogen we uit deze gang van zaken concluderen dat Wilders de minister-president wel degelijk aan de touwtjes heeft? Nee, dit geldt niet al keihard bewijs.
Mogen we het vermoeden uiten dat Schoof de marionet van Wilders is? Ja, en naar mate we de heren op meer van dit soort theater kunnen betrappen, zal dat vermoeden alleen maar sterker worden. Tot het punt van ‘aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid’ wordt bereikt.
Let op Schoofs lichaamstaal, dames en heren.
Er zijn tijden dat het nodig is om de straat op te gaan. Dat je niet kunt volstaan met achter je scherm woedende berichten de wereld in te slingeren – ieder voor zich –, maar dat het nodig is om anderen te laten zien dat je er bent, dat er genoeg voor je op het spel staat om ergens met zoveel mogelijk anderen te zijn.