Het Britse duo Bob Vylan ligt momenteel onder vuur. In tegenstelling tot Gaza niet letterlijk natuurlijk, en ook niet vanwege het misbruiken van auto-tune of wangedrag op backstage fruitbuffetten, maar vanwege een maatschappijkritische uitspraak tijdens hun optreden op Glastonbury:
"Death to the Israeli Defense Force."
Bam. Duidelijk. Boos. Mening. En dus: aanleiding voor een onderzoek én een reeks annuleringen. Want, stel je voor, iemand spreekt zich uit tegen een leger dat al maanden de lijst van aangetoonde oorlogsmisdaden aanvoert alsof het de Top 40 is.
Moreel kompas met losse schroeven
De BBC, die het optreden live uitzond, betreurt inmiddels dat ze niet tijdig de stekker uit de uitzending hebben getrokken. Niet omdat het IDF deze week weer een school platbombardeerde, daar kun je als staatsomroep natuurlijk niet elke dag op reageren, anders blijf je 24/7 bezig, maar omdat iemand durfde uit te spreken dat het misschien niet zo’n goed idee is om een leger dat zich aan collectieve bestraffing, etnische zuivering en willekeurige luchtaanvallen schuldig maakt, met rust te laten.
In de redactieburelen moeten ze het druk hebben gehad. “Hebben we beelden van verminkte kinderen uit Rafah?” “Ja, maar die hebben we al twee weken niet meer laten zien, mensen klikken of zappen dan weg.” “Oké, maar dat statement van Bob Vylan, daar moeten we wél op reageren.” “Goed idee! Dat is pas écht grensoverschrijdend.”
Doodwensen: fout, tenzij...
Even voor de goede orde: ja, "dood aan..." is geen gezellig kampvuurliedje. Het is retorisch zwaar geschut, dat snijdt, schuurt, en bij de gemiddelde NRC-lezer onmiddellijk leidt tot verslikking in de quinoa.
Maar laten we wel wezen. Wanneer Israëlische ministers letterlijk spreken over het "uitroeien" van Gaza. Praten over het "vernietigen van menselijke dieren". Wanneer individuele soldaten in het openbaar roepen dat ze zin hebben om Palestijnen te gaan doden. Wanneer er tienduizenden kinderen dood zijn. Dan is een uitspraak als die van Bob Vylan niet schokkend, maar een logisch gevolg van jarenlange morele erosie.
En bovendien: Bob Vylan wenst geen mensen dood. Ze roepen niet op tot geweld tegen burgers, soldaten of Israëli’s in het algemeen. Ze wensen een instituut dat op industriële schaal burgerdoelen bestookt en daar structureel mee wegkomt dood. De Israëlische strijdkrachten zijn geen willekeurige groep mensen; ze vormen een georganiseerde staatsactor, die optreedt namens een regering en met belastinggeld oorlog voert. Een dergelijke entiteit bekritiseren, ook fel en confronterend, is politieke expressie, geen oproep tot een lynchpartij.
Maar goed. In het Westen blijkt een doodswens aan een trigger happy raketbrigade dus kwetsender dan het feit dat diezelfde brigade flats, ziekenhuizen en vluchtelingenkampen in puin legt. Prioriteiten.
De hypocrisie van het Westen: een greatest hits-compilatie
Wat Bob Vylan zegt, is onparlementair, 'onvergeeflijk' maar bovenal ongemakkelijk waar. En dat kunnen we natuurlijk niet hebben in een mediacultuur waarin we mensen het liefst op de vingers tikken voor de toon, zolang de inhoud maar vooral niet besproken hoeft te worden.
We leven in een wereld waarin de wens tot beëindiging van een bloedbad onderdrukt wordt. Niet omdat het bloedbad zelf controversieel is, maar omdat de gevestigde Westerse orde wordt verstoord en mensen dat te confronterend vinden om onder ogen te zien. “Zeg wat je wilt, zolang het niets betekent. Of als je zo nodig iets moet zeggen, heb het dan niet over over onszelf.” Dat is de ware boodschap van Glastonbury anno 2025. En dat je door censuur en passant de kant kiest van de agressor lijkt ook tot weinig mensen door te dringen.
Samenvattend
Oorlogsmisdaden? Geen probleem.
Genocide? Vervelend, maar geopolitiek complex, dus kritiek erop werken we weg.
Een punkband die “dood aan de daders” roept? ONACCEPTABEL.
Misschien moet Bob Vylan de volgende keer gewoon “een genuanceerde discussie” wensen aan het Israëlische leger. Dat werkt altijd goed bij mensen die net een ziekenhuis met de grond gelijk hebben gemaakt.
Ondertussen heeft de band Gogol Bordello Bob Vylan uit het voorprogramma gegooid. Officieel vanwege "logistieke redenen". In werkelijkheid is het waarschijnlijker dat het ging het om bedreigingen na hun Glastonbury-optreden. De vrijheid van meningsuiting blijkt immers vooral gereserveerd voor wie beleefd knikt en zich nergens echt over uitspreekt.
Positieve noot
Maar ik wil afsluiten met een positieve noot: in Nederland blijven de optredens van Bob Vylan (vooralsnog) gewoon overeind. In zalen als Paradiso, Doornroosje en 013 zijn ze niet langer het voorafje van een wereldmuziekcircus met accordeon, maar gepromoveerd tot de hoofdschotel zelf. De muziek die bedoeld was om de zaal op te warmen, mag nu de tent afbreken - geweldloos uiteraard. En van poppodia die op die manier pal staan voor principes, daar word ik dan wel weer blij van.
