De neerlandistiek in tijden van Wilders

Als we nu opportunistisch zijn, slepen wij neerlandici grote sommen gelds uit alle onheil die nu op ons af komt gestormd. De universiteiten moeten toch weer Nederlands worden? Nou, wij zijn er klaar voor, kom bij ons! De neerlandistiek zijn de Henk-en-Ingrid-studies bij uitstek. Er zijn allerlei aanwijzingen dat de draconische bezuinigingen op de universiteiten (bijna een miljard euro) bovenaan het lijstje van de toekomstige regering staan. De beuk erin! De protesten die wij dan gaan voeren, zullen alleen duidelijk maken dat de elite extreem links is, of zoiets: haha, moet je die lui nou eens zien strijden voor hun eigen hachie. Want degenen die op die regering gestemd hebben, zullen de komende jaren niets krijgen dat ze echt vooruithelpt, geen verlichting van hun problemen, geen hulp in hun nood. Dus wordt het leedvermaak alvast georganiseerd: de grappige filmpjes van huilende hoofddocenten, de verontwaardigde commentaren in bepaalde kranten dat we allemaal nu eenmaal moeten inleveren. Bakje popcorn erbij, heerlijk. De opstand der intellectuelen Maar wij neerlandici kunnen ons dus redden, mits we ons goed aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid. Weg met het Engels in het hoger onderwijs! Wat u zegt, hebben wij even een mooie taal in de aanbieding. Geld voor woke onderzoek naar de geschiedenis van het kolonialisme of naar ‘woestijntalen’ zoals het Arabisch kan beter aan onze noeste studie van de gouden eeuw, het Gotisch en de Limburgse dialecten worden besteed. Over alle drie die onderwerpen heb ik toevallig gepubliceerd. Dus ik zit goed? Nou, mooi niet. Aanslibben Ik heb de afgelopen jaren geprobeerd mijn politieke opvattingen enigszins gescheiden te houden van wat ik hier schrijf. De regering die er nu aankomt is zo duidelijk tegen de wetenschap (en tegen de journalistiek en tegen het boekenvak en tegen alles waar je kennis aan zou kunnen ontlenen en dat niet bestuurd wordt door Elon Musk) dat je als wetenschapper alleen maar tegen deze regering kunt zijn. En niet een beetje – fel tegen. Ik ben geen neerlandicus omdat ik denk dat de Nederlandse taal en de Nederlandse literatuur op welke manier dan ook beter zijn dan enige andere taal of literatuur. Ik ben neerlandicus omdat ik in Nederland woon en ik geïnteresseerd ben in wat zich om ons heen bevindt. Bovendien hoef je de Nederlandse geschiedenis, de Nederlandse taal, de Nederlandse literatuur alleen maar oppervlakkig te bestuderen om te kunnen zien dat die altijd gevormd zijn door contact met andere culturen – van de Kelten en de Romeinen tot de Amerikanen en de Marokkanen. Interessant is dat wij een delta zijn waar altijd van alles uit alle windstreken is komen aanslibben. Precies die voortdurende mengeling, die maakt de Nederlandse cultuur uit. Hoogste woord Het mooie Nederland is het open Nederland, dat mensen van elders verwelkomt en niet in het gras laat slapen. Dat eeuwenlang het centrum was van de boekdrukkunst. Dat tolerantie tot de hoogste norm verhief. En de hoogste Nederlandse cultuur is die van de humanisten als Erasmus, die straatarm waren maar elitair in de geest, die de waarden van het goede gesprek verdedigden boven alles, en zich afzetten tegen alle agressie. En de vele aanhangers van Spinoza die woordenboeken maakten van het Nederlands en ondertussen écht kritisch na durfden te denken. Een neerlandistiek die aan dezelfde kant staat als de turkologie en de islamstudies en de genderstudies, en niet aan die van de barbaren die nu de macht aan het grijpen zijn.

Door: Foto: Rotterdam monument Erasmus, Ziko van Dijk, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons.
Foto: Emory Allen (cc)

Uit angst voor de opstand

RECENSIE - In de jaren zestig kreeg BVD-medewerker Marinus de Meijer het verzoek om de geschiedenis van de voorgangers van de geheime dienst vast te leggen. De Meijer zat vlak voor zijn pensioen en hij was de enige van zijn collega’s die de vooroorlogse inlichtingendiensten uit eigen ervaring kende. Voor de oorlog was hij medewerker van de inlichtingendienst van de Rotterdamse politie en in die functie had hij veel te maken met de Centrale Inlichtingendienst (CI). Toen de oorlog aanbrak en het hele CI-archief vernietigd moest worden, begroef hij in zijn achtertuin een kist met stapels rapporten over communisten en trotskisten. ‘Mijn archief’ noemde hij dat. Het werd direct na de oorlog de basis voor de cartotheek van de BVD aan de hand waarvan in de Koude Oorlog een groot deel van links Nederland werd gevolgd.

Het rapport van De Meijer was in 1968 klaar, maar het bleef –uiteraard– intern. Het is onlangs alsnog, deels gewit, vrijgegeven na een inzageverzoek aan de AIVD. Medewerkers van de Radboud Universiteit hebben het rapport in leesbare vorm online gezet. Een lofwaardig initiatief.

Het rapport was de aanleiding voor een bundel beschouwingen over het werk van inlichtingen- en veiligheidsdiensten onder de titel Uiterst Vertrouwelijk; achter de schermen van de Nederlandse geheime diensten. Die ondertitel suggereert meer dan waargemaakt kan worden in het geval van een geheime dienst. De auteurs gebruiken de geschiedschrijving van De Meijer om te reflecteren op hedendaagse ontwikkelingen op dit gebied. Maar het is duidelijk dat De Meijer in zijn interne rapportage meer kwijt kon over het verleden dan de experts van nu over het heden. Daarom is zijn rapport interessanter dan veel in zeer algemene en neutrale termen geschreven bijdragen over de huidige praktijk van de geheime dienst.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Closing Time | Das Lied vom Kompromiß

Ernst Busch was eigenlijk bestemd tot arbeider, maar ontwikkelde zich al snel tot zanger en toneelspeler. Zijn oeuvre bestaat vooral uit linkse politieke liederen, niet zelden geschreven door de Berlijnse journalist en auteur Kurt Tucholski.

Het jaar is 1919, in Rusland is de communistische revolutie uitgebroken en de jonge Weimar-republiek in Duitsland is broos. Sinds November 1918 staat ook het voormalig keizerrijk op z’n kop. Duitsland lijkt Rusland achterna te gaan: eerst beginnen matrozen te muiten uit onvrede over de oorlog, dan gooien arbeiders in allerlei kuststeden het werk neer. De revolutie verspreidt zich in rap tempo, tot München aan toe.

Foto: -JvL- (cc)

Het kabinet Schoof extraparlementair of parlementair?

ANALYSE - van Prof.Dr. Bert van den Braak

Tijdens eerdere fases in de huidige formatie werd benadrukt dat het nieuwe kabinet een extraparlementair karakter zou krijgen. Over wat dat precies inhoudt, valt te discussiëren. Dat geldt echter minder voor de vermoedelijke uitkomst. Het kabinet is parlementair.

Er zijn staatsrechtgeleerden die menen dat ieder kabinet dat op parlementaire steun kan rekenen, door een binding of gedogen, parlementair is. Tot midden negentiende eeuw was de enige andere vorm een koninklijk kabinet. In 1868 werd echter definitief uitgemaakt dat een kabinet niet tegen de zin van het parlement (Tweede Kamer) kan optreden.

Dat er toch soms van een extraparlementair kabinet wordt gesproken, komt door de wijze van formeren en eventuele binding van partijen aan het regeerakkoord (als dat er al is).

1. Wat is extraparlementair?

Wijze van formeren

Er zijn formaties geweest, die grotendeels of zelfs geheel buiten het parlement omgingen. Dat was bijvoorbeeld zo met het kabinet-De Geer I in 1926. Dat kabinet had echter het karakter van een interim-kabinet, omdat er na de val van het kabinet-Colijn I geen kabinet kon worden gevormd, dat kon rekenen op steun van een meerderheid.

Binding

In de jaren 1946-1963 waren fracties vooral via hun voorzitter betrokken bij de formatie. Partijen maakten – zeker op hoofdlijnen – afspraken over het te voeren beleid. Formeel bonden fracties zich niet, maar afwijken van een door de eigen fractievoorzitter gesloten akkoord lag niet voor de hand.

Foto: Mikael Korhonen (cc)

Diversiteit in Europese verkiezingsuitslagen

In de berichtgeving over de uitslagen van de Europese verkiezingen afgelopen weekend overheerste de (verwachte) winst van radicaal rechts en de (onverwachte) blufpoker van de Franse president die meteen nieuwe parlementsverkiezingen uitschreef. Frankrijk en Duitsland zijn de grootste landen in Europa. Niet gek dat daar eerst naar gekeken wordt. Maar hoe zit het in de rest van Europa? Hier volgen enkele verkiezingsuitslagen uit landen die minder vaak in het nieuws komen.

Om te beginnen is het opmerkelijk dat er donderdagmiddag bij het schrijven van dit artikel nog steeds geteld werd in meer dan tien van de 27 staten. Dit als voorbehoud bij dit rondje Europa. Plusjes en minnetjes bij de resultaten zijn ten opzichte van 2019. De beoogde partijfamilie heb ik voor zover nodig toegevoegd. Een overzicht van de resultaten per Europese partijfamilie vind je hier bij Reuters.

Ierland

Dit is een van de staten waar nog geteld wordt. Ierland heeft een ingewikkeld kiessysteem en er waren tegelijkertijd ook locale verkiezingen. De nog niet officiële uitslag voor het EP is daar: 3 zetels voor onafhankelijke kandidaten (+2),  Sinn Féin 3 (Left, +2), Fine Gael 3 (EPP, -2), Fianna Fáil 3 ( Renew, +2), Greens 1 (Greens/EVA, -1), Aontú 1 (een conservatieve afsplitsing van SF, +1). Bij de locale verkiezingen behaalden de kandidaten van Sinn Féin een minder fraaie uitslag . The Guardian: ‘Kiezers in Ierland hebben de centristische regering gesteund, Sinn Féin de les gelezen en bij lokale verkiezingen een handvol extreemrechtse kandidaten gekozen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Schermopname Tweede Kamer Debat Gemist 4 juni 2024 hoofdelijke stemming

Een pikant staatsrechtelijk moment!

COLUMN - “Een pikant staatsrechtelijk moment!” De voorzitter van de Tweede Kamer kraaide het bijkans uit van plezier. Wat was er aan de hand?

Bij het stemmen over een amendement voor de Wijzigingswet financiële markten 2024 trad een patstelling op. Met 75 stemmen voor en 75 tegen kon er geen uitslag worden vastgesteld. Dat is nog niet het echte pikante. Sinds de beëdiging van de huidige Tweede Kamer komt “gelijkspel” vaker voor. Inmiddels is zo’n patstelling al achttien keer voorgekomen. Anders gezegd: gemiddeld drie keer per maand speelt de Tweede Kamer gelijkspel.

De procedure bij het ‘niet kunnen vaststellen’ van een stemmingsuitslag is als volgt:
Als de uitslag bij stemmen met handopsteken (fractiegewijs) niet kan worden vastgesteld, volgt onmiddellijk een tweede poging. Wordt de uitslag weer 75 – 75, volgt een hoofdelijke stemming (reglement van orde, pagina 26, artikel 8.26, 1.b.). Dat kan op verzoek van de indieners van een voorstel onmiddellijk of in een later stadium.

Als bij de hoofdelijke stemming de stemmen staken én alle 150 Kamerleden zijn aanwezig, dan wordt het voorstel verworpen. Zijn er minder dan 150 Kamerleden dan wordt de stemming uitgesteld tot een volgende vergadering. Als ook dan de stemmen staken, wordt het voorstel niet aangenomen.

Foto: TeaMeister (cc)

Radicaal rechts is verre van eensgezind

Alsof er niets anders te melden was over de Europese verkiezingen bleven de media de afgelopen weken eenzelfde boodschap eindeloos herhalen: radicaal rechts gaat winnen. We zullen zondag zien in hoeverre dat een selffullfilling prophecy is geworden. In de berichtgeving stonden vooral de nationale leiders van radicaal rechts (Wilders, Le Pen) centraal en niet de Europese kandidaten (Stöteler, Bardella), laat staan de kiezers en hun motieven.

De opiniepeilingen wijzen onmiskenbaar in de richting van een conservatiever Europarlement. Van de middenpartijen die het in het vorige parlement voor het zeggen hadden kan alleen de centrumrechtse EPP op enige winst rekenen. Centrum-linkse en liberale partijen staan op verlies. Aan deze kant van het politieke spectrum mankeert een aantrekkelijk alternatief, zo constateert ook Politico:

Meestal stromen kiezers in tijden van instabiliteit – oorlogen, pandemieën, economische onzekerheid – massaal naar de traditionele machtspartijen. Tegenwoordig zijn deze partijen in veel landen uiteengevallen. Decennia lang hebben Europees rechts en links voor het centrum gevochten, en als twee dronken boksers zijn ze ingestort, waardoor de arena open is gebleven voor nieuwe uitdagers.

Het is nog steeds wachten op de nodige introspectie en reflectie van de machtspartijen in het midden die een opmaat kunnen bieden voor een nieuw elan en herstel van het vertrouwen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Frans Hals, Public domain, via Wikimedia Commons.

Partijloze ministers

COLUMN - van Simon Otjes

In de afgelopen vijftig jaar was het heel gebruikelijk dat alle ministers lid waren van de partijen die in coalitie zaten. Het aankomende kabinet dat steunt op PVV, NSC, VVD en BBB, zoekt naar een nieuwe verhouding tussen kabinet en Kamer.

Een mogelijkheid is dat er partijloze ministers worden opgenomen. Kim Putters stelde voor dat 50% van de ministers zonder partijpolitieke verankering voor. Partijloze ministers waren in de eerste vijftig jaar van de Nederlandse electorale democratie niet ongebruikelijk. Wat weten van deze bewindspersonen?

Een partijloze bewindspersoon is een bewindspersoon die geen lid is van een partij die deel uit maakt van de coalitie. Dat kunnen mensen zijn die geen lid zijn van een partij of mensen zijn die lid zijn van een partij die officieel in de oppositie zit. Dat laatste kwam drie keer voor: ARP’ers Gerbrandy in het kabinet-De Geer II en CHU’er Lieftinck en ARP’er Meynen in het kabinet Schermerhorn. Ik beperk me hier tot personen die tijdens formaties benoemd zijn en laat tussentijdse benoemingen buiten beschouwing: PvdA’er Martin van Rijn die in het kabinet-Rutte III zat, valt hier dus buiten

Ik kijk hier naar drie simpele vragen: wanneer kwamen deze partijloze bewindspersonen voor? Welke posten hadden ze? En wat was hun achtergrond?

Foto: Tim Reckmann (cc)

De pacifisten en het negeren van Oost Europa

ACHTERGROND - Nederland kende ooit een grote vredesbeweging. Ondanks de oorlog op ons continent, kunnen we daar tegenwoordig slechts enkele publieke personen toe rekenen. Zij vinden de oorlog van Rusland tegen Oekraïne maar niets en pleiten voor onderhandelingen, want die oorlog leidt toch alleen maar tot meer doden. Daarover schrijven ze af en toe een opiniestuk in een krant. Je hoort ze op de radio, in een interview in De Groene Amsterdammer, aan de tafel van De nieuwe wereld, of in een debat georganiseerd door The Hague Peace Projects. Ze luisteren naar namen als Ewald Engelen, Martijntje Smits, Ad Verbrugge, Henk Overbeek, Jakob de Jonge.

Vredesbeweging of niet, veel mensen willen vrede. Natuurlijk vooral in Oekraïne, waar de Russen dagelijks burgers vermoorden. Maar vermoedelijk wordt de wens voor vrede op het hele Europese continent gedeeld, ook aan de Russische kant van de grens. Al lijken deze pacifisten dat te betwijfelen. In hun ogen zijn wapenleveringen, waar in Nederland en Europa veel steun voor is, niet te rijmen met de wens voor vrede.

Ze vinden dat er een ander gesprek over de oorlog nodig is, willen dat de wapenleveringen stoppen en dat er onderhandeld gaat worden. Niet omdat Oekraïne dat wil, maar omdat zij dat willen. Scenario’s die de vrede dichterbij brengen hebben ze echter niet en met concrete alternatieven komen ze niet. Wel beklagen ze zich over hoe weinig ruimte ze in de media krijgen. Dat dat te maken zou kunnen hebben met de kwaliteit van hun argumenten, lijken ze niet in overweging te nemen. Ze voelen zich vaak weggezet als Putinversteher. Dat dat te maken zou kunnen hebben met de door hen verkondigde denkbeelden en hoe die zo mooi passen in de Kremlinpropaganda lijken ze niet te zien. Ze zouden bovendien aan geloofwaardigheid winnen als ze hun eigen argumenten serieuzer zouden nemen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Kancelaria Premiera (cc)

PiS in de slachtofferrol

De Europese Commissie heeft de artikel 7 procedure tegen Polen ingetrokken. Het land loopt niet langer het gevaar op schorsing van het EU-lidmaatschap en intrekking van zijn rechten. Nu is dat gevaar nooit echt dichtbij geweest. Schorsing vereist instemming van alle lidstaten en Hongarije, waar eenzelfde procedure loopt, zou er nooit mee hebben ingestemd. Maar eind vorig jaar is er een nieuwe regering gekomen in Polen onder leiding van Donald Tusk. En die heeft hard gewerkt aan herstel van de rechtsstaat in Polen. In februari presenteerde de Poolse minister van Justitie Adam Bodnar de Commissie en de Raad een actieplan bestaande uit negen wetten om de veranderingen van de PiS-regering ongedaan te maken en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te garanderen. Dat was voldoende voor de Commissie om de artikel 7 procedure in te trekken. Maar PiS lijkt allerminst uitgerangeerd, niet in Polen en ook niet in Europa.

In Polen is de regering-Tusk voor veel belangrijke besluiten nog wel afhankelijk van president Duda die trouw blijft aan het oude regime. Begin dit jaar botsten premier en president over het lot van twee van corruptie beschuldigde politici van PiS, Mariusz Kamiński en Maciej Wąsik. Zij zijn door een rechtbank in Warschau veroordeeld tot twee jaar celstraf om ambtsmisbruik. Duda had de twee in 2015 al gratie verleend, maar het Hooggerechtshof verklaarde dit in december vorig jaar onwettig. Tusk beschuldigde Duda er van de twee in bescherming te nemen door ze onderdak te bieden in het presidentiële paleis. Ze werden uiteindelijk toch gearresteerd. Maar Duda verleende hen voor de tweede maal gratie. PiS noemt hen ‘politieke gevangenen’ en zette beiden op de kandidatenlijst voor de komende Europese verkiezingen. De partij hoopt op winst met deze kandidaten die zich profileren als ‘politieke slachtoffers’ van een wraaklustige Tusk. Volgens de laatste peilingen gaan het Burgerforum van Tusk en PiS gelijk op met elk 32% van de stemmen.

Vorige Volgende