RECENSIE - door Addie Schulte, redacteur van Boekenstrijd.
Liberalisme is misschien het meest succesvolle politieke idee van de afgelopen eeuwen. Het beloofde vrijheid voor allen en dat is een aanstekelijke boodschap gebleken. Daarom is het merkwaardig te lezen dat liberalisme heeft gefaald. Patrick Deneen heeft dan ook een paradox nodig om dit te verklaren: het liberalisme faalt juist door zijn overweldigende succes. Het brengt zelf de beloofde vrijheid om zeep.
Deneen, hoogleraar politieke theorie aan de katholieke Notre Dame University, vat liberalisme breed op. Het liberalisme neemt twee belangrijke stellingen in, schrijft hij. Ten eerste ziet het mensen als individuen, die los staan van groep, tijd en plaats en ten tweede gaat het uit van een scheiding tussen mens en natuur. Mensen kunnen individuele keuzes maken en worden niet bepaald door een bepaalde ‘natuur’ of aard. Om met Ed Nijpels te spreken: lekker jezelf kunnen zijn.
Het tweede uitgangspunt is dat de mens heerst over de omgeving door middel van wetenschap en techniek, zoals Francis Bacon al had uitgelegd in de 17e eeuw. De mogelijkheden van de mens worden niet begrensd door tijd, plaats, traditie of natuurlijke restricties. Liberalisme bevrijdt mensen van hun banden met bepaalde plaatsen, relaties, lidmaatschap en zelfs identiteit, schrijft Deneen. In het liberalisme kan je alleen maar losse verhoudingen onderhouden. Moderne ideeën zoals transhumanisme, de versmelting van mens en techniek, en het idee van kolonies op andere planeten passen hier dus prima in.