Angstcultuur

Sommige besturen willen alles in de hand houden. Dat leidt tot nare gevolgen voor de werknemers. De Groningse universitair docent Eelco Runia heeft zijn baan opgezegd vanwege het 'marktdenken' in zijn instituut, de bureaucratie en het gebrek aan eigen ruimte voor professionals. Een van de aanleidingen was dat hij als historicus voor een zaal met louter Nederlandse studenten in het Engels les moest geven. Zijn besluit om ontslag te nemen is ‘langzaam gegroeid’, schrijft het Dagblad van het Noorden. Op de letterenfaculteit spelen volgens hem allerlei zaken. Het ergst vindt hij de ‘chronische deprofessionalisering’. 'Er is steeds minder ruimte voor specialisering. De onderwijslast is heel hoog. Doorlopend word je onderworpen aan toetsingsmechanismen. De angst voor de visitatiecommissie op de universiteit zit heel diep.' Het is een door velen herkende en onderschreven kritiek op de actuele situatie in onderwijsinstellingen. De controle op het werk van professionals is volledig uit de hand gelopen. En dat geldt niet alleen voor het onderwijs. Ook in de gezondheidszorg zijn vergelijkbare klachten te horen van met name hoog opgeleide professionals die alle ruimte voor een eigen, kreatieve invulling van hun taken ontnomen wordt en voortdurend worden lastiggevallen door functionarissen uit het management die hen met gedetailleerde regelgeving het leven zuur maken. Geen commentaar Ook het vrije woord moet het ontgelden. Runia heeft zijn ontslag middels een open brief in de NRC toegelicht. Hij kreeg veel instemming. Maar de Groningse universiteit verbood volgens Runia onmiddellijk werknemers en zelfs studenten hierover met de pers te praten zonder tussenkomst van voorlichtingsfunctionarissen. De belangen en de reputatie van het instituut gaan boven de vrijheid van meningsuiting van zijn werknemers.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Oud nieuws, nieuwe inzichten

DATA - De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag is al een aantal jaren bezig met een bijzonder project. Alle historische kranten zijn ingescand, en zodanig bewerkt dat ze volledig doorzoekbaar zijn (via Delpher.nl).

Dat is een enorm rijke bron aan data. Wie zijn familiegeschiedenis onderzoekt, kan in deze database vrij gemakkelijk oude familieadvertenties terugvinden. In een paar minuten vond ik zo het woonadres van mijn grootouders in de Tweede Wereldoorlog: in die tijd werden verhuizingen nog aangekondigd in de krant. Maar ook alle foto’s met bijschriften zijn doorzoekbaar.

De KB gaat verder met innoveren, en heeft nu een website gemaakt met allerlei tools die wetenschappers kunnen gebruiken voor analyses.

De complete database met foto’s uit kranten is doorzoekbaar en er zijn grafische tools om gegevens in beeld te brengen. De toepassingen zijn legio: zo deed men onderzoek naar de perceptie van Europa in De Telegraaf, de verslaggeving rondom politiek. Daarbij worden resultaten van zoekwoorden in ANP nieuwsberichten en Tweede Kamerhandelingen in één venster getoond.

Ik testte de tool waarmee je zinscombinaties kunt tellen. De grafiek toont de relatieve frequentie van namen van universiteiten door de jaren heen. UvA en VU (dichtbij de krantenredacties?) worden het vaakst vermeld.

Utrechtse ‘Danone’ Universiteit is politiek onafhankelijk

De Utrechtse Universiteit waakt voor onafhankelijke wetenschap en verhuurt geen zalen aan politieke partijen. Sargasso’s zusterblog Bij Nader Inzien bekritiseert en nuanceert de gang van zaken rond de weigering van de UU een zaal te verhuren aan de SP die een debat wilde houden over de onafhankelijkheid van de universiteit. Twee medewerkers van de UU, een student van de UU en een Kamerlid van de SP zouden spreken en in discussie gaan met de zaal.

Foto: Ruben Nijveld (cc)

Niet snel genoeg

COLUMN - Minister Jet Bussemaker (PvdA) van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wil meer vrouwelijke hoogleraren. Ze zet zich in om in totaal 300 extra vrouwelijke professoren te benoemen. Deze maatregel inspireerde me afgelopen maand om een sollicitatieprocedure eens te veranderen.

“Het gaat in Nederland domweg niet snel genoeg.” Dat zei Bussemaker op 11 januari in de Volkskrant. Ze doelde op het aandeel vrouwelijke hoogleraren in ons land, nu 17%, dat sneller zou moeten toenemen. Bussemaker laat dit jaar 100 extra vrouwelijke professoren benoemen. De eerste vijf jaar betaalt het rijk; daarna moeten universiteiten ergens geld vinden voor dat extra personeel.

Met deze 100 extra vrouwelijke hoogleraren vieren we dat 100 jaar geleden de eerste vrouwelijke hoogleraar in ons land werd aangesteld. De 100 komen bovenop de 200 extra vrouwelijke professoren die de universiteiten over drie jaar moeten hebben gerealiseerd. In totaal dus 300 extra vrouwen in het hooglerarenkorps. Een substantiële verandering, aangezien dat korps ongeveer 3.100 hoogleraren telt.

Bestaansonzekerheid

Bussemaker stipt een belangrijk probleem aan. Veel vrouwelijk talent heb ik zien afhaken en dat gaat me aan het hart. Zelf kreeg ik, ondanks behalen van prijzen en een grote onderzoeksbeurs, geen vast contract – tot ik 36 was. Pas na jaren hard werken in vier verschillende landen, vrijwel zonder vakantie en vaak op congres. Koophuis en gezinsleven konden wachten; ik had het er graag voor over.

Foto: Andrew Black (cc)

Kwaliteit van hoger onderwijs (5) – Onverdiend vertrouwen

ACHTERGROND - Lees ook deel één, twee, drie en vier.

In de afgelopen vier artikelen is aan bod gekomen hoe de overheid de kwaliteit van ons hoger onderwijs probeert te garanderen, en waar het de afgelopen jaren mis ging. Vanaf dit stuk wordt (eindelijk) besproken wat ten grondslag ligt aan deze reeks: de door de minister voorgestelde wijziging van wetten en regels.

Het meest opvallende aan de nieuwe voorstellen is dat ze een vrij verregaande versoepeling van het stelsel inhouden. De jarenlange lobby van de vereniging van universiteiten (VSNU) lijkt eindelijk zijn vruchten af te werpen. Want, naast andere maatregelen die de controle op kwaliteit afzwakken, komt er een experiment waarbij niet langer opleidingen gecontroleerd worden, maar onderwijsinstellingen. De minister wil een soepelere controle op de kwaliteit van het onderwijs.

En dat is ook niet gek, wanneer je bekijkt wat de doelstellingen* van de nieuwe regels zijn. Eén van de doestellingen is ‘meer vertrouwen geven’, en een ander is ‘de ervaren lasten substantieel verminderen’. Dat deze uitgangspunten zijn zoals ze zijn, dat is wél heel gek.

Dit artikel gaat over het geven van meer vertrouwen. Zoals hier al is toegelicht, bestaat eigenlijk pas sinds 2011 een situatie waarin de visitatiepanels die de controles uitvoeren zich veilig voelen om een bestaande, bekostigde opleiding een onvoldoende te geven. Immers, voor deze tijd was er geen mogelijkheid tot herstel (een onvoldoende leidde tot directe sluiting van de opleiding) en ontbrak een duidelijke norm op basis waarvan het panel kon zeggen dat het eindniveau onvoldoende was. Nadat deze situatie wijzigde, bleek zeven à acht procent van onze opleidingen onder de maat.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Quote du jour | Maatschappelijk relevant

Het substantieel herzien van de sinterklaasviering aan onze universiteiten zou bij uitstek een kans zijn geweest om wetenschappelijke kennis duidelijk zichtbaar te gebruiken en maatschappelijk relevant te maken. Daarop wordt onderzoek tegenwoordig afgerekend.

Als de Nederlandse universiteiten meer hadden gedaan om hun eigen Sinterklaasvieringen aan te passen aan de huidige ‘maatschappelijke ontwikkelingen’, zou de burger hebben kunnen zien hoe maatschappelijk relevant de academie tegenwoordig wel niet is, aldus dr. Isabel Awad, dr. Jiska Engelbert, dr. Chris Peters, dr. Jacco Van Sterkenburg en prof. dr. Alex van Stipriaan in de Volkskrant.

Indien een universiteit voortaan wordt afgerekend op de waarde van haar bijdrage aan het Zwarte Pietendebat, kunnen we de tent in mijn optiek maar beter sluiten.

Foto: Kevin Dooley (cc)

The west and the rest?

ACHTERGROND - De ideale universiteit bestaat niet en dat is helemaal geen probleem, concludeert Marlies Hanifer.

Op de vraag wat een universiteit is antwoordt Jamil Salmi tijdens een interview: ‘Universities make students dream and deliver tools to make those dreams reality.’

Dat vond ik zelf wel een mooie en rake formulering. Volgens mij is dat inderdaad wat een universiteit zou moeten zijn. Een plek waar studenten zichzelf kunnen ontplooien, kunnen dromen maar ook worden opgeleid tot kritische burgers.

Maar hiervoor is niet één formule, één model. Het werk van Dr. Jamil Salmi in meer dan negentig landen voor onder andere de Wereldbank, laat zien dat universiteiten wereldwijd zeer verschillend zijn ingericht.

Zo is er bijvoorbeeld een verschil in financiering: universiteiten worden privaat of publiek gefinancierd. Aan sommige universiteiten zoals in Polen studeert 53% parttime, heel anders dan een jonge studentengemeenschap die zich in z’n geheel kunnen concentreren op hun studie. In sommige landen is het onderzoek in de universiteiten geïntegreerd (zoals in Nederland), andere landen hebben daar weer aparte research instituten voor, en concentreren universiteiten zich op louter onderwijs. Overigens komen ze zo nooit op de Shanghai ranking te staan. Last but not least, is er een verschil in toegankelijkheid van universiteiten. Sommige universiteiten hanteren stevigere toelatingseisen. Zo blijken bijvoorbeeld de Indian Institutes of Technology zelfs competitiever te zijn dan MIT en Harvard in Amerika.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waar blijven de bèta’s?

ANALYSE, DATA, VISUALISATIE - Het aantal afgestudeerden met een bèta-achtergrond (techniek, natuurwetenschappen, etc…) is nog steeds te laag. Recente cijfers van het CBS laten zien dat alleen het wetenschappelijk onderwijs een kleine opleving laat zien, maar dat het hoger beroepsonderwijs achterblijft.

We hebben bij dit onderwerp in 2011 en in 2013 ook stilgestaan. Een maatschappij kan niet alleen op advocaten en economen draaien. Iemand moet ook iets maken.

Natuurlijk is de studie niet doorslaggevend. Maar het is wel een indicatie. Vanuit het wetenschappelijk onderwijs is een heel lichte verbetering te melden.

afg_wo_1950_2013_475

Voor het hoger beroepsonderwijs hebben we dit keer ook een grafiek kunnen maken. Korter, omdat er onvoldoende historische gegevens zijn. Hier is de trend minder positief.

afg_hbo_1995_2013_475

Kortom, dit punt mag nog wel een tijdje op de politieke agenda blijven staan.

En nee, beste reaguurders, dit is geen oproep om van iedereen een bèta te willen maken. Dit gaat over een doorgeschoten ontwikkeling die wat tegenwicht kan gebruiken.

Mocht iemand gelijksoortige gegevens weten voor alles onder HBO (mogelijk met andere indeling), houden we ons aanbevolen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Bert Kaufmann (cc)

Onrust en rumoer in de Nederlandse wetenschap

ANALYSE - Door een overschot aan kandidaten en een toename van tijdelijke contracten neemt de druk binnen de Nederlandse academische wereld toe, betogen onderzoekers Elizabeth Koier en Marije de Goede.

De laatste maanden is er veel discussie over de staat van de wetenschap in Nederland. In de media en binnen universiteiten is er veel aandacht voor de druk om te publiceren en het toegenomen belang om onderzoeksbeurzen binnen te halen. Maar waarom ontstaat de discussie juist nu? Wij denken dat dit een symptoom is van een toegenomen selectie- en concurrentiedruk aan de Nederlandse universiteiten.

De cijfers over het wetenschappelijk personeel in Nederland laten twee ontwikkelingen zien die volgens ons ten grondslag liggen aan de huidige onrust. Ten eerste de toename van het aantal tijdelijke contracten en daarmee selectiemomenten en ten tweede het toegenomen aanbod van mogelijke kandidaten voor elke beschikbare plaats. Samen zorgen deze ontwikkelingen voor een toenemende selectiedruk binnen de Nederlandse academische wereld.

Toename van het aantal tijdelijke contracten

Het wetenschappelijk personeel op universiteiten is ruwweg in te delen in de volgende groepen (van laag naar hoog): promovendi die werken aan een proefschrift, postdocs (net gepromoveerde onderzoekers), universitair docenten (UD), universitair hoofddocenten (UHD) en hoogleraren (professoren). Promovendi en postdocs zijn doorgaans in tijdelijke dienst, net als een deel van de UD’s. UHD’s en hoogleraren zijn vaak verzekerd van een vast contract.

Foto: copyright ok. Gecheckt 25-08-2022

Vage wereldranglijst universiteiten

DATA - Overheid blij, universiteiten blij, want de Nederlandse universiteiten doen het beter op de Times Higher Education (THE) World University Rankings. Maar hoe serieus kan je die nemen?

Universiteiten zijn grote, complexe organisaties. Die worden niet zomaar binnen een jaar veel beter of slechter. Maar de ranglijst van THE laat enorme sprongen zien. Zo ging de Erasmus Universiteit in één jaar van plaats 157 naar plaats 72.

Statistisch en wetenschappelijk is zo’n sprong niet hard te maken. Als je alle universiteiten van Nederland die alle drie de jaren een plaats hadden in die ranglijst laat zien in een grafiek, is het helemaal ongeloofwaardig.

10 NL universiteiten met hun posities in de laatste drie jaar bij Times Higer Educations world ranking
Neem dan liever deze Shanghai ranglijst. Daar is het verloop veel geleidelijker en daarmee realistischer.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende