Alles is maakbaar, maar niet alles is wenselijk
OPINIE - De mens lijkt maakbaarder dan ooit en techniek wordt steeds intiemer. Volgens dr. ir. Rinie van Est (Rathenau Instituut en TUe) is het is niet langer de vraag wat mogelijk is, maar wat wenselijk is.
De toekomst wordt gelukkig niet alleen gevormd door machtigen en fanatici, maar vooral door speelse geesten. Wetenschappers en ingenieurs zijn vaak meeslepende dromers. In de zeventiende eeuw geloofde Francis Bacon bijvoorbeeld heilig in de maakbaarheid van de natuur. In zijn utopie Nieuw Atlantis (1624) kunnen mensen vliegen, over grote afstanden met elkaar praten en mensgrote kippen kweken. Veel van zijn ideeën zijn inmiddels verwerkelijkt.
Nog een speels idee: ergens vanaf blijven. Natuurliefhebbers in de negentiende eeuw begonnen zich te realiseren dat de mens met al zijn techniek de hele wereld op de schop zou kunnen nemen. Om dit schrikbeeld te voorkomen pleitten ze voor bescherming van de wilde natuur. Yellowstone Park in Amerika is het eerste voorbeeld van zo’n natuurmonument.
En nu de mens. Hoe maakbaar is de mens? Dat is een puur technische vraag. De vraag wat we wenselijk vinden is veel belangrijker. De transhumanist Raymond Kurzweil droomt bijvoorbeeld van eeuwig leven. Ik hou dat niet voor onmogelijk. Interessanter is echter: willen we wel een leven zonder dood? Aldous Huxley kon zich tachtig jaar geleden al een Heerlijke Nieuwe Wereld voorstellen. Nu we weten dat diepe-breinstimulatie een zwaar depressieve patiënt weer een normaal leven kan geven, is zo’n wereld helemaal denkbaar. Relevanter is wederom of we het massaal gebruik van geluksimplantaten wenselijk vinden of niet.