Sociale klasse is nooit weggeweest

Oud-voorzitter van de SP Ron Meyer ergerde zich dit voorjaar aan het RTL-verkiezingsdebat. Bij een stelling over de wenselijkheid van bewindslieden van kleur of een niet-westerse achtergrond roept hij ‘Klasse, KLAS-SUH! Verdomme’. Zelfs zijn eigen kinderen begrepen hem niet. ‘Vond je dát een goed antwoord, papa?’ Sociale klasse bestaat niet meer in het politieke discours; beter gezegd:  de sociale klasse, die natuurlijk nog wel degelijk bestaat is onzichtbaar geworden in de media. Bij alle aandacht voor ongelijkheid, minderheden en achtergestelden komt de gemeenschappelijke noemer van de sociale klasse niet in beeld. Meyer heeft er een woedend boek over geschreven dat hij opdraagt aan zijn ouders uit de Heerlense arbeidersbuurt Zeswegen die hij zelf ontstegen is maar die hem wel gevormd heeft met een scherp gevoel voor klassenverhoudingen. Vakbondsman Meyer maakt zich boos over de hedendaagse werkers in de thuiszorg, de pakketbezorgers, buschauffeurs, schoonmakers, reparateurs, supermarktmedewerkers, vuilnisophalers en al die andere werkende mensen die onmisbaar zijn, zoals zijn ouders dat vroeger ook waren, maar onzichtbaar, onderbetaald en snel versleten. De onmisbaren, een ode aan mijn sociale klasse is een heel persoonlijk boek, geschreven in een persoonlijke stijl, stellig en zonder twijfels, in eenvoudige taal en met de nodige humor. Meyer heeft het boek opgedragen aan zijn ouders die hij in de tekst ook regelmatig aanspreekt. Maar hij stijgt met zijn heldere reflecties op het verleden en rake hedendaagse observaties wel degelijk boven zijn eigen geschiedenis uit. Hij heeft natuurlijk gelijk. De blue collar werker, de klassiek fabrieksarbeider die ’s morgens met zijn broodtrommeltje achterop naar de scheepswerf fietst en ’s avonds als het al lang donker is door moeder de vrouw een bord met stamppot krijgt voorgezet bestaat niet meer. Het kapitalisme bestaat nog wel. En dat profiteert nog steeds van grote massa’s werkers, mannen en nu vooral ook veel vrouwen, merendeels in de dienstverlening en veelal met onzekere arbeidscontracten, zzp’ers of andere flexwerkers die zich nog steeds het schompes moeten werken om een behoorlijke boterham te verdienen. Met een of meer banen. Mag daar in een volgend verkiezingsdebat ook eens een stelling over worden voorgelegd aan de dames en heren politici? Corona vergroot ongelijkheid Heel even, aan het begin van de pandemie, was er aandacht voor ‘onze helden’, en dan vooral die in de zorg. Spandoeken, applaus. Daarna bleef alles min of meer hetzelfde. Hoe komt het dat Nederland ‘wereldkampioen precaire (zorgelijke) contracten is’, vraagt Meyer. ‘Hoe is het mogelijk dat de onmisbare beroepen zo vaak lage lonen, grote onzekerheid en hoge werkdruk kennen?’ En nu in de pandemie ook nog de grootste risico’s lopen en de hardste klappen krijgen. ‘Een hele sociale klasse van frontsoldaten in spijkerbroek.’ ‘Het is geen toeval, het is geen natuurwet. Het is een strijd. Klasse is terug’ zegt Meyer tegen zijn vader. ‘Van nooit weggeweest’ reageert die. Corona brengt de bestaande ongelijkheid scherper dan ooit aan het licht. De kans om te overlijden was voor de armste 20 procent van de Nederlanders twee keer zo hoog als voor de rijkste 20 procent. In de categorie tot 70 jaar, dus onder de werkenden bleek het risico om te sterven aan COVID-19 zelfs bijna driemaal zo hoog in de laagste als in de hoogste inkomensgroep. En behalve dat het de laagstbetaalden zelf wordt aangerekend worden ze ook nog tegen elkaar opgezet, noteert Meyer met verwijzing naar een tweet van Wilders. ‘Rutte verstikt jullie en Wilders verdeelt jullie’. Daniel Blake Het is mooi gesproken. Maar hier komen we toch aan een pijnlijk punt voor de oud-voorzitter van de Socialistische Partij. Ooit wist de SP met Jan Marijnissen 25 Kamerzetels te veroveren. Er zijn er nu nog 9 van over. Wilders en zijn rechts-populistische concurrenten boeren al jaren uitstekend. Vooral onder de laagste opleidings- en inkomensgroepen. Waarom stemmen de onmisbaren van Meyer niet op zijn Socialistische Partij? Waarom is Groningen onder invloed van de aardbevingsschandalen niet vuurrood geworden (zoals het dat lange tijd is geweest)? Waarom heeft Renske Leijten bij de laatste Kamerverkiezingen niet kunnen profiteren van haar onvermoeibare werk voor de slachtoffers van het toeslagenschandaal? ‘Wij zijn Daniel Blake’, schrijft Meyer in herinnering aan de indrukwekkende film van Ken Loach over de Britse arbeider die vermalen wordt in de bureaucratie van de overheid. Maar waarom zorgen die Daniel Blakes niet voor de nodige politieke verandering en laten ze zich meeslepen door xenofobische retoriek en politieke charlatans? Ik begrijp wel dat dit boek niet de plaats is voor een uitgebreide analyse van de laatste verkiezingsuitslag. Maar ik mis toch wel enige verwijzing naar de politiek van zijn partij waarvoor hij tot een paar jaar terug als voorzitter een grote verantwoordelijkheid had. ‘Ik wil best geloven in een nieuw sociaal contract, maar niet zonder nieuwe sociale kracht’, zo reageert hij op de suggestie van ex-CDA Kamerlid Omtzigt. Maar de fout van Omtzigt is volgens Meyer dat hij gelooft dat het systeem van binnenuit veranderd kan worden. ‘Ik geloof daar niet in. Ik geloof dat wij, de barbaren, ons moeten organiseren om aan de poorten van de macht te rammelen.’ Organisatie, de kracht van de arbeidersbeweging. De geschiedenis laat ons mooie voorbeelden zien. Maar hoe pakken we dat in deze tijd aan? Misschien moet vakbondsman Meyer daar ook nog eens een boekje over schrijven. [boeklink]9789044648836[/boeklink]

Foto: © Sargasso

Het probleem dat politieke partij heet

ANALYSE - De hoofdrolspelers in ons politieke stelsel zitten niet in de Tweede Kamer of het kabinet. Ze hebben daar wel afgevaardigden die als woordvoerder fungeren en hun standpunten naar voren brengen. Ze hebben een bestuur zonder mandaat van de Nederlandse kiezer. En ze bepalen op wie wij in maart mogen stemmen. Die hoofdrolspelers zijn de politieke partijen. Over hen gaat de reeks waar dit het startpunt van is. En over een alternatief. Want zou het niet fijn zijn om niet op een partij te hoeven stemmen?

OPMAAT

Een korte terugblik op 2020. Van politieke partijen zou je kunnen denken dat ze zich ophouden in de coulissen van het politieke toneel. Maar ook in het afgelopen jaar waren ze weer regelmatig op het hoofdpodium te vinden. Voor sommige van hen was het een turbulent jaar. Partijfolklore in vijf bedrijven.

50 Plus

Voorjaar 2020. Terwijl Nederland druk bezig is overrompeld te worden door een pandemie, zit 50 Plus niet stil. Vanaf eind 2019 wordt er samengewerkt met Femke Merel van Kooten-Arissen, het afgesplitste kamerlid van de Partij voor de Dieren. Een op het oog constructieve samenwerking, wat ongebruikelijk is in ons partijpolitieke landschap. Versplintering komt als tijdverdrijf vaker voor, zeker onder ouderenpartijen. Maar het duurt niet lang voordat 50 Plus zich herpakt en Henk Krol, zijn grote talent aanwendend, de partij vakkundig de sloot in begint te fietsen. De vele episodes van persoonlijke onmin en kinnesinne die volgen zijn de vergetelheid waardig. Het heeft met politiek weinig van doen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Waarom kiezers baat hebben bij meer ‘negative campaigning’, aldus NRC

Het NRC komt met een stuk met daarin drie campagnewetten naar aanleiding van het veelbesproken SP filmpje waarin ze stelt dat negatieve campagnes nuttig zijn.

Maar er is dus ook een andere werkelijkheid: ik sprak deze week politici en strategen uit zes partijen, ook SP en PvdA, en ze waren ervan overtuigd dat twee partijen hiervan profiteren.

Volgens Tom-Jan Meeus heeft het spotje in ieder geval één ding bereikt: iedereen weet dat er binnenkort verkiezingen zijn.

Foto: -JvL- (cc)

De Balie: Klimaatdebat 2021

NIEUWS - De Tweede Kamerverkiezingen zijn dit jaar op 17-18-19 maart 2021. Hoewel er veel aandacht uitgaat naar corona is er ook nog die andere crisis: klimaatverandering. De Balie organiseerde op 5 februari een klimaatdebat tussen de woordvoerders van VVD, CDA, D66, PvdA, GroenLinks, SP, PvdD, CU en de twee uitdagers BIJ1 en JA21. Het debat is een verademing vergeleken met het gemiddelde lijsttrekkersdebat van de afgelopen jaren op tv. De deelnemers laten elkaar uitpraten en pakken elkaar aan op inhoud in plaats van op frames. Ook beide debatleiders, Rokhaya Seck en Tim Wagemakers, deden het prima en waren inhoudelijk voldoende op de hoogte om bij verschillende woordvoerders prikjes uit te delen op het moment dat ze  ronkende verkiezingstaal afweek van eerdere standpunten of daden.

Het debat opende met de vraag over het ophogen van de doelstelling voor 2030. Waar GroenLinks en PvdD uiteraard voorstander van zijn, dat de VVD daar geen voorstander van is is ook geen verrassing. Daarin namen Joris Thijssen van PvdA en Pieter Grinwis een uitzonderingspositie in. De eerste door te pleiten voor het bereiken van doorbraken, zoals bij de kosten voor wind op zee. De tweede door te pleiten voor daden in plaats van nieuwe doelstellingen.  Opvallend vond ik verder dat van alle partijen enkel de VVD nog vind dat de luchtvaart mag groeien. Tjeerd de Groot, D66, nam een bijzondere spagaat in, waar hij bij de veestapel ervan uitging dat een halvering nodig is, weigerde hij zich vast te leggen op een maximaal aantal vluchten voor Schiphol.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Klimaatlabel politieke partijen 2019

ANALYSE - In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 heeft Sargasso het klimaatbeleid uit alle verkiezingsprogramma’s beoordeeld. Voor de provinciale verkiezingen is dat ondoenlijk met een redactie vol vrijwilligers. In tegenstelling tot de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 speelt klimaatbeleid nu wel een landelijke rol, waarbij de provinciale statenverkiezingen een dubbel belang hebben. Klimaatbeleid voor de eigen provincie en de leden van de provinciale staten kiezen de nieuwe leden van de Eerste Kamer.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.