To Facebook or not to Facebook – (of is dat niet de vraag?)

LONGREAD - Over de voordelen en de gevaren van Facebook en andere sociale media; over hoe die gevaren zijn te tackelen, en waar het debat over privacy en nepnieuws zich op zou moeten concentreren. Dat Facebook de laatste tijd nogal negatief in het nieuws is geweest zal weinig mensen ontgaan zijn. In de verenigde staten moest CEO Mark Zuckerberg zich verantwoorden over datalekken in zijn systeem. In ons land riep Arjan Lubach in zijn programma op om massaal de Facebook-accounts te verwijderen, waarbij hij zelf het goede voorbeeld gaf. Uiteindelijk werd slechts 0,02% van alle Nederlandse accounts gedelete. Maar de discussie over to-Facebook-or-not-to-Facebook is nog steeds springlevend. Laag niveau Het is prima dat de discussie gevoerd wordt, maar het niveau van de discussie is op dit moment naar mijn mening ontzettend laag. Zo maakte Lubach een filmpje waarin hij de belangrijkste ontwikkelingen rond Facebook verzweeg. Sowieso doet de hele discussie over privacy en nepnieuws de ontwikkelingen rond die zaken naar mijn idee geen recht. Vooral journalisten doen hun werk op dit vlak erg slecht, want de wetgever is al veel verder dan de meeste mensen vermoeden. Hoe moeten mensen nu iets verstandigs kunnen zeggen over sociale media als de pers niet eens de moeite neemt ze voor te lichten over de stand van zaken?

Zinloze discussies?

Internet-filosoof Jaron Lanier meent dat we elkaar niet meer kunnen begrijpen door de verschillende gepersonaliseerde wereldbeelden die Google en Facebook ons voorschotelen.

Je wereldbeeld wordt niet alleen vervormd, maar je bent je ook minder bewust van het wereldbeeld van andere mensen. Je wordt uitgesloten van de ervaringen van andere groepen die op een andere manier worden gemanipuleerd (…). De versie van de wereld die jij ziet is onzichtbaar voor de mensen die je niet begrijpen, en vice versa.

Ik vind Trump-aanhangers gestoord en zij vinden progressievelingen gestoord. Maar het klopt niet dat we uit elkaar zijn gegroeid en elkaar niet begrijpen. Wat er echt aan de hand is, is dat we minder dan ooit tevoren zien wat anderen zien, dus krijgen we minder de kans om elkaar te begrijpen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De waarde van privacy(schendingen)

COLUMN - door Esther Keymolen

cc commons.wikimedia.org Marion ManolaWat heeft zangeres Marion Manola (zie foto), die furore maakte op Broadway aan het eind van de 19de eeuw, gemeen met voetballer Robin van Persie en realityster Barbie (aka Samantha De Jong)? Alle drie beroemdheden zijn geconfronteerd met privacy-inbreuken. Marion Manola werd belaagd door fotografen toen ze in haar weinig verhullend kostuum op het podium stond. Haar werkgever, die het plan had opgevat de foto’s als reclame te publiceren in de krant had daartoe opdracht gegeven maar had dit niet van te voren aan Marion Manola voorgelegd. Zij was furieus en stapte naar de rechter om de publicatie van de foto’s tegen te houden. De rechter gaf haar gelijk en de foto’s mochten niet zonder haar toestemming worden afgedrukt.

Deze gebeurtenis was één van de aanleidingen voor de juristen Samuel Warren en Louis Brandeis om hun legendarische artikel “The Right to Privacy” te schrijven. In dit artikel definiëren ze privacy als “the right to be let alone”, het recht om met rust gelaten te worden.

De noodzaak om zo een recht te formuleren kwam niet uit de lucht vallen maar is rechtstreeks verbonden met de opkomst van het fototoestel en het verdienmodel van de tabloids (ook wel yellow journalism genoemd, naar de kleur van het papier waarop het gedrukt werd). Deze (riool)journalistiek was erop gericht smeuïge en niet noodzakelijk waarheidsgetrouwe nieuwtjes te publiceren, het liefst vergezeld van een prikkelende foto. Tegen zulke journalistieke wanpraktijken moesten burgers beschermd worden, zo meenden Warren en Brandeis. Als je je op straat begeeft of je ergens anders in de publieke ruimte bevindt, moet je erop kunnen vertrouwen dat je niet gelijk met foto en al de volgende dag op de voorpagina van de krant prijkt. Wat Marion Manola overkwam als celebrity, zo voorzagen Warren en Brandeis, kon immers iedereen gebeuren.

Foto: Martin Krolikowski (cc)

Kunst op Zondag | Internet

Afgelopen week had internet en haar bijwerkingen weer onze aandacht. Wat ooit het meest democratische gebied op aarde zou worden, is de meest gecontroleerde en aangestuurde verblijfplaats geworden. Aangestuurd door anderen dan jij, verblijfplaats van bijna iedereen. En wie er nog niet is ingestonken, wordt er in gemanipuleerd.

Wellicht is er ergens nog een klein stukje underground waar internet gratis én veilig is, maar zulke plekjes zijn slechts toegankelijk voor nerdy whizzkids (excusez le jargon). Het grote speelplein is ondertussen dermate kapot dat zelfs die-hard ‘early adopters’ (wederom jargonale excuses) het plein dreigen te verlaten.

Dat we vooral digitaal met elkaar verbonden zijn voorzag Nam June Paik (1932 – 2006) al in 1995. Hij voorspelde dat mensen meer via de ‘Electronic Superhighway’ met elkaar in contact zouden zijn, dan via fysieke transportmiddelen.

Nam June PaikElectronic Superhighway: Continental U.S., Alaska, Hawaii, 1995.
cc Flickr Adam Fagen Electronic Superhighway West

En omdat de virtuele wereld voor veel mensen steeds meer de echte wereld lijkt te worden is het logisch dat men daar aan zijn of haar populariteit werkt.

Dat kan bijvoorbeeld met de krasloten van Dries Depoorter, Verkrijgbaar in de Popular Vending Machine. Krassen maar en je maakt kans op 25 duizend nepvolgers op je Instagram of Twitter account.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Hoe medisch journaliste Aliëtte Jonkers van Twitter is weggepest

COLUMN - Op Sociale Vraagstukken een tot diepe treurnis stemmende column over “alweer feest op Twitter”. Het is werkelijk ongelooflijk hoe ver een Wierd Duk kan gaan. En blijkbaar mag gaan, van zijn baas, van mede-Twitteraars. Vrouwen zijn meer dan mannen, doelwit.

Citaat:
Vrouwen die kritisch en vasthoudend zijn (Aliëtte), grappig (Rianne), vrijgevochten (Stella Bergsma) of gewoon goed (Sheila) werken kennelijk als rode lap voor deze doelgroep.

Een oproep het virulent seksisme een halt toe roepen

Foto: ITU Pictures (cc)

Het internet is kapot

COLUMN - Het internet is kapot.

Het was ook te mooi om waar te zijn.

Ik wil dit al langer schrijven, sinds ik de tentakels van het online monster zich diep in mijn levend vlees voelde vastbijten. Als de draden van een pacemaker nestelden ze zich in het menselijk weefsel, groeiden ze vast, dieper, steeds dieper, tot het uitrukken niet meer kon zonder de patiënt te doden.

Er moest iets gebeuren. Wij mensjes moesten in opstand komen voor het te laat was. We dienden dat veelkoppige monster een halt toe te roepen, voor hij ons onherroeppelijk de baas werd. Ik ben gaan minderen. Ik, een early adopter, ging op cyberdieet.

Omdat het een verslaving is, moet je gereedschap gebruiken. Mijn gereedschap werd: het me zo moeilijk mogelijk maken. Dus geen gebruiksvriendelijkheid: geen smartfoon, geen automatische inlog. Enkel stokoude computers die na een uur opstarttijd je vragen om wachtwoorden voor werkelijk overal waar je naar toe wilt. Het werkte, ik slankte af.

Maar de offers waren niet mals. Volgersaantallen kelderden. Ik werd niet meer gelezen, verdween in de anonimiteit. Ik moest beseffen: ik heb geen oplossing. Dus kon ik er niet over schrijven, want ik wil niet de pessimist zijn die, ongeschoren en met vies lang haar, op een sinasappelkistje het einde der tijden komt aankondigen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Hun gebruiken expres een rare spelling op Twitter

COLUMN - Vorige week vierde Dany Jaspers zijn zestigste verjaardag. Jaspers is een van de erudietste, een van de slimste én een van de aardigste taalkundigen van het Nederlandse taalgebied. Het is dus volkomen terecht dat zijn collega’s een Festsite voor hem hebben gemaakt. Hoe aardig en hoe erudiet hij is blijkt al uit de enorme diversiteit aan geleerden die hebben bijgedragen: van de letterkundige Elke Brems tot en met de semanticus Pieter Seuren; van de syntacticus Noam Chomsky tot en met de dialectoloog Jan Goossens.

Een mooie bijdrage aan de site komt van de Nijmeegse sociolinguïst Stefan Grondelaers, en gaat over het maatschappelijk meest controversiële van alle taalkundige onderwerpen, de Zwarte Piet van de Nederlandse taal: hun als onderwerp: “Als je zo speelt, krijgen hun natuurlijk altijd kansen.”
In Vlaanderen komt het niet voor, maar in Nederland is het al in 1911 voor het eerst geobserveerd en ondanks de redeloze woede die het in sommige kringen oproept, wordt het steeds meer gebruikt.

We weten dat hun vooral gebruikt wordt om een contrast aan te duiden (‘wij hebben het beste met de wereld voor, maar hun maken alles weer kapot’) en – mogelijkerwijs – dat het vaker gebruikt wordt voor mensen dan voor levenloze objecten: “hun liggen op bed” verwijst eerder naar de buren dan naar de jassen van de buren. Grondelaers merkt overigens op dat voor dat menselijke eigenlijk nog niet zoveel bewijs bestaat, en dat het ook niet makkelijk te isoleren is van de eerste factor: als twee groepen tegenover elkaar worden gezet (wij – hun), bestaan die groepen vaak uit mensen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Slava Murava Kiss (cc)

Ik tweet, dus ik ben

Ik ben niet zo van de social media, omdat ik ten eerste zelf niet zo sociaal ben en ten tweede omdat er eigenlijk weinig sociaals aan die media is. Facebook en Instagram en dergelijke gaan en gingen dus fijn aan mij voorbij. Maar ik zit wel op Twitter. Inconsequent? Zeker. Maar je hoort mij ook niet zeggen dat ik altijd consequent ben.

In elk geval ben ik vermoedelijk geen typische Twitteraar. Ik volg slechts een gering aantal mensen, 24 op dit moment, en dat zijn voornamelijk journalisten en wetenschappers. Die wijzen me de weg naar interessante artikelen en blogs. Zodra ze teveel over zichzelf tweeten, prietpraat en – godbewaarme – poezenplaatjes, dan haak ik weer af. Van sommigen ontvang ik inmiddels een nieuwsbrief per mail, dus die schrap ik dan ook. Hoe iemand 1000 mensen kan volgen was mij altijd een raadsel, maar inmiddels begrijp ik dat ze gewoon lang niet alle tweets zien. Dat snap ik niet. Als ik iemand interessant genoeg vind om te volgen wil ik alles van hem/haar/het lezen en ook de retweets zien.

Al mijn zorgvuldigheid ten spijt moet ik mij dagelijks evengoed nog door veel onzin heen werken. Dat komt omdat sommigen nogal lukraak retweeten. En ook wat iemand ‘leuk’ vindt verschijnt vaak in mijn tijdlijn. De meest interessante mensen vinden de raarste dingen ‘leuk’. Maar zoals ik al zei, ik ben ook niet altijd consequent. Verder is Twitter zelf nogal scheutig met ‘uitgelichte’ tweets, die doorgaans gewoon ordinaire reclame bevatten. En zelf ben ik ook schuldig aan het genereren van flauwekul, want ter verstrooiing volg ik @DingemanAnton en @Heinvandebuis en @FenS_fans. Maar zo zit er tenminste nog wát grappigs tussen al het leed dat dagelijks binnenstroomt. De enige die ik volg om persoonlijke redenen is mijn zoon.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De staat van Nederland #3

ANALYSE - Het SCP publiceerde recent De sociale staat van Nederland, met bijzondere aandacht voor wat er is veranderd – en wat niet – in de afgelopen 25 jaar. Wat valt op? Deel 3: steun voor de vrijheid van meningsuiting.

Uit het rapport: “De steun voor de vrijheid van meningsuiting is lager dan 10 en 25 jaar geleden.” In 1992 steunde respectievelijk 73% en 81% de vrijheid om in het openbaar te schrijven en zeggen wat men wil, in 2016/’17 was dat nog respectievelijk 65% en 66% (zie tabel onder). Het huidige percentage is weer op het niveau van dat in de jaren ’70. Verder valt op dat tot 1990 steun voor de VVM vooral kwam van mensen die zich links noemen, en sinds 2008 ook van mensen die zich rechts noemen.

De SCP-onderzoekers vermoeden dat ook de toon van het publieke debat de afgelopen 25 jaar is veranderd – “de hardere toon wordt ook beter gehoord” – wat invloed zou kunnen hebben op de mate van steun voor de vrijheid alles te zeggen en schrijven. Internet speelt natuurlijk een rol, maar ook dat media vaker de straat op gaan om “de stem van het volk” te laten horen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Maëlick (cc)

Sociale media faciliteren zelfbedrog

ONDERZOEK - Zelfbedrog lijkt iets te zijn wat mensen per definitie zelf doen. Jij zelf bedriegt jezelf. Maar wie beter kijkt ziet dat het een sterk sociaal verankerd fenomeen is. Technologie en vooral sociale media spelen een cruciale rol in ons zelfbedrog, schrijft Roy Dings op Sociale Vraagstukken.

Wetenschappers karakteriseren zelfbedrog doorgaans in termen van ‘gemotiveerde irrationaliteit’. Dit houdt in dat iemand die zichzelf bedriegt een motivatie heeft om op een irrationele manier met informatie om te gaan (vgl. Mele 2001). Simpel gezegd: iemand die zichzelf bedriegt ziet wat hij wil zien, leest wat hij wil lezen en hoort wat hij wil horen.

Veel wetenschappers hebben hierdoor de neiging om zelfbedrog te bestuderen als individueel verschijnsel. Immers, als zelfbedrog te maken heeft met een verstoorde informatieverwerking, dan moeten we onderzoek doen naar de cognitieve mechanismen die een dergelijke verstoring mogelijk maken.

Maar zelfbedrog is tevens een sociaal fenomeen: er zijn ook sociale mechanismen die bijdragen aan ons zelfbedrog (zie bijvoorbeeld Dings 2017).

Jezelf voor de gek houden

De traditionele benadering van zelfbedrog erkent dat wat andere mensen doen en zeggen (of juist niet doen of nalaten te zeggen), informatie is die we kunnen gebruiken om onszelf voor de gek te houden. Als ik vier mensen vraag om commentaar te leveren op mijn artikel, en drie daarvan zijn vrij negatief, dan bedrieg ik mezelf wanneer ik bovengemiddelde waarde hecht aan die éne positieve reactie, bijvoorbeeld door mezelf wijs te maken dat de drie critici slecht gelezen hebben.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende