Klimaatdoelen in ruil voor een strenger migratiebeleid

Ondanks een algemene verrechtsing van het politieke klimaat zitten (groen)linkse partijen in verschillende Europese landen in de regering. De Groenen regeren mee in Zweden, Finland, Ierland, Oostenrijk en België. In de Duitse deelstaat Baden-Württemberg zijn de Groenen onlangs opnieuw de grootste partij geworden met premier Wilfried Kretschmann.  Denemarken heeft een sociaaldemocratische minderheidsregering onder leiding van premier Mette Frederiksen (foto) die gesteund wordt door andere linkse partijen. In De Helling, het tijdschrift van het wetenschappelijk bureau van Groenlinks, laten Simon Otjes en Noortje Thijsen zien hoe de zusterpartijen elders in Europa er in geslaagd zijn om met name op de thema’s klimaat en milieu veel voor elkaar te boksen aan de onderhandelingstafel. Opvallend is dat het voor deze resultaten niet uitmaakt of Groenen met conservatieven of centrumlinkse partijen onderhandelden. Maar er is wel een trend zichtbaar die te denken geeft. Tegenover alle groene, linkse en progressieve winstpunten van de Europese Groenen staat dezelfde pijn. Alle slikken op het thema asiel en migratie een bittere pil. Zelfs in onderhandeling met de linkse partijen konden de Groenen een strenger migratiebeleid niet voorkomen: de Zweedse en Finse sociaaldemocraten zijn op dit dossier aanzienlijk conservatiever dan de PvdA. Otjes en Thijssen komen daarbij met een belangrijke waarschuwing: 'Een van de grootste valkuilen waar verschillende Europese Groenen zijn ingetrapt, is dat in de onderhandelingen over het klimaatbeleid de focus teveel kwam te liggen op de klimaatdoelen.' Dus: tegenover concrete maatregelen op het gebied van migratie en asiel, die links liever niet had gewild, staan vooralsnog slechts mooie beloftes voor de aanpak van de klimaatverandering. In de overzichten per land die De Helling toevoegt aan de analyse is af te lezen welke onderhandelingsresultaten de Groenen als junior-coalitiepartner met regeringsdeelname hebben behaald. Zo wisten de Zweedse Groenen in ruil voor de handhaving van een streng immigratiebeleid een belastingverschuiving te bereiken die arbeid goedkoper maakt en vervuiling duurder. In ruil voor een verbod op hoofddoekjes voor kinderen tot 14 jaar wisten de Oostenrijkse Groenen een superministerie voor Milieu,Klimaat & Energie in de wacht te slepen. Gematigd groen Tien jaar geleden wisten de Duitse Groenen met Wilfried Kretschmann in de deelstaat Baden-Württemberg een geweldige winst te boeken op de flow van de anti-kernenergiebeweging na de ramp in Fukushima.  Kretschmann werd de eerste groene deelstaatpremier in een kabinet met de sociaaldemocraten. Hij wist zijn succes vijf jaar later vast te houden,  regeerde de afgelopen jaren met de christendemocraten en won vorige week zondag voor de derde keer op rij. Met een nog groter aantal stemmen, 32,6%. De CDU leed een historisch verlies na onthullingen over landelijke parlementariërs die verwikkeld waren in een mondkapjesschandaal. Kretschmann wist zich in zijn deelstaat te handhaven met een gematigd beleid dat niet bij alle partijgenoten in de smaak valt. De auto-industrie is in de deelstaat Baden-Württemberg een belangrijke werkgever en Kretschmann's critici verwijten hem dat hij veel te veel meegaat met de industrie die achterblijft bij de broodnodige innovatie en de transitie van fossiele brandstoffen naar elektrisch rijden. Daniel Wagner, een van de kandidaten van de nieuwe, alternatieve Klimaliste zegt in een interview met de NRC: „Kretschmann heeft zich naar het midden gevoegd. Daarom wordt hij ook gekozen. Maar de Groenen hebben het gewoon niet begrepen: dit zijn de laatste vijf jaar waarin we nog iets kunnen doen. Nu kunnen we de anderhalve graad nog halen.” De Klimaliste is er met dat standpunt niet in geslaagd een zetel in het parlement te behalen. Naast kritiek van de ecologen heeft Kretschmann ook zijn asielbeleid tegenover partijgenoten moeten verdedigen. Zoals in 2014 de aanwijzing van de landen van het voormalige Joegoslavië als 'veilige landen'. Twee jaar geleden stemden de Groenen in de Bondsdag tegen een aanscherping van het asielbeleid door de CDU/SPD-regering. In de deelstaten Baden-Württenberg en Hessen waar de Groenen meeregeren stemden zij in met de nieuwe regels. De verbeteringen wegen zwaarder dan de verslechteringen, zo was de pragmatische verklaring. Alles voor de integratie Het migratie- en asielbeleid van de Deense sociaaldemocraten is niet zozeer ingegeven door pragmatische overwegingen alswel door de vaste overtuiging dat alleen integratie van de nieuwkomers een oplossing kan bieden voor oplopende spanningen. Bij haar aantreden, nu bijna twee jaar geleden, zei premier Mette Frederiksen dat ze twee doelen heeft: de Deense verzorgingsstaat behouden én de immigranten helpen bij de integratie. Tegenover de critici verdedigde zij zich: "Als je niet wilt dat je land een fundamentele verandering ondergaat, ben je nog geen slecht mens. En andere mensen willen helpen om hun leven te verbeteren, betekent niet dat je naïef bent. De overgrote meerderheid van ons wil beide doen - we willen meer mensen helpen en we willen voor ons land zorgen." De nadruk in het beleid op integratie resulteerde onlangs in een wet die regelt dat in bepaalde woonwijken grenzen worden gesteld aan het aantal inwoners met ‘niet-westerse’ achtergrond. Daarmee zou het bestaan van ‘parallelle samenlevingen’ binnen deze wijken worden voorkomen. Het is in zekere zin een voortzetting van het beleid van de vorige conservatief-liberale regering, maar er is ook binnen links veel steun voor. De koppeling tussen een economisch links verhaal en een streng immigratiebeleid spreekt veel Deense kiezers aan, niet in de laatste plaats de traditionele achterban van de sociaaldemocratische partij die hier anders dan in veel andere landen nog steeds groot en machtig is. Mensenrechtenactivisten bestrijden de wet vanwege de discriminatie tussen westerse en niet-westerse bewoners van de betrokken wijken. Het voormalige parlementslid Ozlem Cekic die Koerdische roots heeft meent dat het onderscheid niet uit te leggen is aan kinderen met een niet-westerse achtergrond die volledig Deens zijn. 'Hoe kun je verwachten dat ze loyaal zijn aan het land dat ze niet accepteert zoals ze zijn?' vraagt ze.

Foto: Foto via Wikimedia copyright ok. Gecheckt 06-10-2022

‘Dat hadden we nooit moeten doen’

RECENSIE - PvdA-prominenten kijken terug op hun tragische keuzes in de jaren negentig.

In zijn nieuwste, monumentale boek Kapitaal en ideologie laat Thomas Piketty aan de hand van overvloedig statistisch materiaal zien hoe de aanhang van centrum-linkse, sociaaldemocratische partijen in de loop der jaren ingrijpend is gewijzigd. Cijfers over partijvoorkeur van kiezers op basis van opleiding in zowel Europa als de Verenigde Staten wijzen uit dat deze partijen vlak na de oorlog bovenmatig in trek waren bij de laagstopgeleiden, de werkende klasse. Hoger opgeleiden gaven in meerderheid de voorkeur aan conservatieve partijen. Vijftig jaar later zien we een omkering van de verhoudingen qua politieke voorkeur bij verschillende opleidingsgroepen, centrum links is uit de gratie bij lager opgeleiden maar favoriet bij de hogere, goed opgeleide middenklasse.

Het Nederlandse verhaal achter deze trend is onlangs door Duco Hellema en Margriet van Lith opgeschreven in Dat hadden we nooit moeten doen. De PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig (zowel de titel als het paarse omslag spreken voor zich). Hellema en van Lith hadden Piketty waarschijnlijk nog niet gelezen, toen ze hun boek schreven. Maar wat ze aan de hand van gesprekken met voormalige PvdA-prominenten, stapels oude beleidsnota’s en verslagen uit de Tweede Kamer hebben opgetekend is een perfecte illustratie van zijn stelling: hoger opgeleiden hebben aan het einde van de vorige eeuw de sociaaldemocratische partijen overgenomen en de traditionele aanhang van laagstbetaalden en minder hoog opgeleiden volledig van zich vervreemd,  ‘in de steek gelaten’, zoals voormalig minister van VROM Margreet de Boer nu erkent.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Deense sociaaldemocraten voor nationalistisch immigratiebeleid

De Deense sociaaldemocraten hopen weer populair te worden door een nationalistisch migratiebeleid voor te stellen: moslimvrouwen moeten fulltime werken, alle kinderen krijgen op school varkensvlees aangeboden, een maximum aan niet-westerse bewoners in achterstandswijken en geen opvang voor nieuwe asielzoekers.

De fractievoorzitter is ook kritisch op de sociaaldemocraten in Nederland:

“Het is gewoon triest om te zien hoe slecht de PvdA het in Nederland doet. Ik hoop dat als ze hier komen kijken, ze het met mij eens zijn hoe je migratiepolitiek moet voeren.”

Foto: Revol Web (cc)

Italië toont Europese trend

ELDERS - Het resultaat van de parlementsverkiezingen in Italië is zoals verwacht: de kiezers keren zich af van de gevestigde middenpartijen.

De winnaars van Italiaanse presidentsverkiezingen zijn de extreem-rechtse Lega, die zijn bondgenoot, Berlusconi’s Forza Italia, voorbijstreefde, en M5S (Vijfsterrenbeweging), de anti-establishment beweging van Beppe Grillo. Die werd als zelfstandige partij de grootste met bijna een derde van alle stemmen. De vorming van een regering die op een meerderheid in het parlement kan rekenen wordt een helse klus. De Vijfsterrenbeweging heeft samenwerking met gevestigde partijen altijd afgewezen, maar zal nu toch een compromis moeten sluiten willen ze als grootste partij niet volledig uitgeschakeld worden. Steun van de Partido Democratico (PD) van aftredend premier Gentiloni zit er niet in. De PD kiest als verliezer voor de oppositie. Matteo Salvini, leider van Lega is bereid onderhandelingen te beginnen met Luigi Di Maio, de eerste man van M5S. Maar het is onwaarschijnlijk dat Di Maio daarvoor de handen op elkaar krijgt bij zijn grotendeels linkse achterban. Hij hoopt daarom de (verdeelde) PD alsnog te verleiden  door hen mooie portefeuilles aan te bieden. Als een deal met de PD niet mogelijk blijft, wil de Vijfsterrenbeweging de Lega polsen.

‘De onderhandelingen zullen sneller gaan dan in Duitsland’ zei Di Maio woensdag. Dat valt nog te bezien. De verwijzing naar de lengte van de regeringsvorming in Duitsland, die deze week uiteindelijk na zeven maanden afgerond is,  raakt wel aan een trend die in meer Europese landen de politiek beheerst: de crisis van de gevestigde middenpartijen, met voorop de sociaal-democratische.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Uit de oude doos: Linkse en rechtse politiek

COLUMN - De politieke scheidslijn ‘links – rechts’ is volgens Hans van Haastert vervangen door de scheidslijn ‘kosmopolieten – nationalisten’. Zoals de opkomst van het socialisme en de sociaaldemocratie heeft gezorgd voor een correctie op het kapitalisme in de vorige eeuw, is het nu tijd voor een correctie op overmatige neoliberale globalisering

Vroeger had je een politieke indeling naar links en rechts. Dat was verschrikkelijk handig en overzichtelijk. Je wist dan dat linkse politici opkwamen voor de armen en rechtse politici opkwamen voor de rijken. Links wilde belastingen verhogen en allerlei voorzieningen goedkoper maken (of gratis), rechts liet het liever allemaal over aan de vrije markt. Het was de oude strijd tussen de socialisten en de conservatieven.

Maar door het sociaal-liberale compromis, dat in het Westen heeft geleid tot een gematigde markteconomie in combinatie met een verzorgingsstaat, is het links-rechts conflict minder belangrijk geworden. Niet onbelangrijk, maar minder. De Derde Weg van Tony Blair, Gerhard Schröder en Bill Clinton had de oude klassenstrijd overbodig gemaakt!

Wat daarvoor in de plaats is gekomen is een nieuwe scheidslijn, die door politicologen al jaren werd voorspeld en nu, anno 2016, volwassen is geworden. Het gaat tegenwoordig om vraagstukken als de globalisering, migratie en identiteit. Bestuurskundige Mark Bovens noemt dit het onderscheid tussen Nationalisten en Kosmopolieten. Nationalisten willen dat de globalisering wordt afgeremd, zijn tegen Europese samenwerking, willen de grenzen sluiten voor migratie en vinden het behoud van de Nederlandse identiteit belangrijk. Kosmopolieten zijn de hoogopgeleide wereldburgers die daar dus net even heel anders over denken.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-02-2022

Politieke partijen als probleem

COLUMN - Bij het ontluiken van mijn politieke bewustzijn bleek er ineens een beloftevolle groep te bestaan, die zich Democraten 66 noemde. Ze hadden het wel gehad met de ideologische standaardconfrontaties en hun voorman, Hans van Mierlo, ontwikkelde een “ontploffingstheorie”.

Hun eerste pamflet kocht ik bij het boekwinkeltje op de hoek, in Amsterdam Zuid. Ik vond het “pragmatisme” van Hans Gruyters een beetje schraal. Maar Hans van Mierlo kon goed verklaren waarom dat nodig was: de politiek draaide om slaapverwekkende, ideologische tegenstellingen.

We zijn nu een halve eeuw verder.

Het politieke systeem is niet ontploft, zoals Van Mierlo wilde, de kroonjuwelen der staatrechtelijke hervormingen, bleken sieraden uit een gokkast op de kermis. Femke Halsema hield voor de Correspondent in Nijmegen een verwant pleidooi voor een mentaliteitsverandering. Mijn conclusie is dat pleiten voor mentaliteitsverandering niet zinvol is.

Intussen komen er verontrustende geluiden uit het systeem; traditionele partijen hebben zoveel ledenverlies dat zij al een poging hebben gedaan nieuwe financiering te vinden. Een nieuwe partij, de PVV staat in de gunst, maar heeft maar één statutair lid en een onheldere financiering.

Ideologie en bestuur

Met de ideologie is het intussen matigjes: het pragmatisme is tot een levenshouding geworden, bij Mark Rutte, maar ook bij Diederik Samsom. Als de politiek in plaats van ideologische leiding te geven, zich profileert op bestuurlijke kleurloosheid, vloeien politiek en bestuur in elkaar over. Dan wordt het parlement tot een bestuurlijk centrum, niet een politiek. Politiek gaat om richting en waarden, bestuur om uitvoering en detaillering. Het is slecht als de politiek zich met alles bemoeit.

Foto: Martin Caulier (cc)

“Links mag niet fatalistisch zijn, het is ontstaan om het fatalisme te bestrijden”

RECENSIE - De premier van Wallonië, Paul Magnette, wil het socialisme nieuw leven inblazen.

Politicoloog Paul Magnette (1971) promoveerde op een studie over Europees burgerschap en doceerde aan de Vrije Universiteit in Brussel. In 2007 stapte hij over naar de politiek en werd minister en voorzitter van de Parti Socialiste. Sinds 2014 is hij minister-president van Wallonië. Met het boek Onsterfelijk Links, gebaseerd op zijn tweewekelijkse columns voor De Standaard, wil Magnette de sociaaldemocratie een nieuw perspectief geven. Een dapper project waar zijn familieleden in Nederland nog wat van kunnen leren.

Magnette weet waar de sociaaldemocratie vandaan komt. Hij verloochent de afkomst van zijn politieke stroming niet en verwijst in het boek meermalen naar socialistische theoretici zoals de Fransman Jean Jaurès. Het socialisme is voor hem meer dan een geschiedenis die alleen op 1 mei nog genoemd mag worden. De Waalse socialisten zijn dan ook wat linkser dan onze PvdA, zoals recentelijk nog bleek uit de verwerping van het vrijhandelsverdrag CETA.

Magnette ziet ook de impasse waarin de sociaaldemocratie verkeert. Ondanks de sociale en economische crisis slagen socialistische partijen er niet in het vertrouwen van kiezers te winnen. Integendeel. En dat kan in zijn ogen beslist anders als de sociaaldemocraten nieuwe oplossingen uitwerken voor de klassieke thema’s die hen altijd hebben beziggehouden: een meer gelijke verdeling van de welvaart en een democratie waarin iedereen kan participeren.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Foto van de auteur

Portugese socialisten aan zet

ELDERS - Na de verkiezingen van 4 oktober wordt de vorming van een nieuwe regering in Portugal een lastige klus.

De Portugese kiezers hebben het er niet makkelijker op gemaakt. De regerende rechtse coalitie van premier Pedro Passos Coelho verloor 24 zetels, maar blijft de grootste. Een eerste poging om samen met de socialisten een regering te vormen mislukte. Een rechtse minderheidsregering wordt overwogen. Maar de socialisten werken intussen aan een linkse coalitie met de Democratische Eenheid (een samenwerkingsverband van communisten en groenen) en het Linkse Blok, een aan het Griekse Syriza verwante nieuwe partij die elf zetels winst boekte. Tezamen beschikken de linkse partijen over een meerderheid van 121 van de 230 zetels. Op de verkiezingsavond zei de socialistische leider Antonio Costa nog dat hij niets zag in een ‘negatieve coalitie’ met links. Zijn partij is op de EU georiënteerd en lid van de Europese sociaaldemocraten. Hij is nu echter van zijn afkeer van links teruggekomen. In de verkiezingscampagne heeft hij beloofd een einde te maken aan de rechtse bezuinigingspolitiek. Op dat punt vindt hij de andere linkse partijen zeker aan zijn zijde. Mocht hij ondanks alle verschillen er toch in slagen een nieuwe regering te vormen, dan krijgt Portugal ongetwijfeld de veel gevreesde trojka (EU, ECB en IMF) weer op bezoek om het land binnen de perken van de neo-liberale crisisbestrijding te houden.

Foto: Paulien Osse (cc)

Wie ziet er kansen voor de sociaaldemocratie?

OPINIE - Lex Bohlmeijer heeft voor de Correspondent een van ‘de beste economen van Nederland’ geïnterviewd: Paul de Beer. Dit is het ware probleem van de PvdA (en de sociaal-democratie). Een interessant interview over de oorzaak van het verval van de sociaaldemocratie en de verzorgingsstaat. Het is zeer de moeite waard om deze podcast te beluisteren. Lex plaatst bij het interview ook een oproep die ik niet onbeantwoord kan laten.

Dit is de oproep van Lex Bohlmeijer:

Wie ziet er kansen voor de sociaaldemocratie? Langs welke weg zouden de belangen van middenklasse en onderklasse opnieuw met elkaar verbonden kunnen worden? Of moet je de zaak op zijn beloop laten?

‘Wie ziet er nog kansen voor de sociaaldemocratie … of moet je de boel op zijn beloop laten?’ vraag je. Oké, ik zal een poging doen om te antwoorden.

Aan het einde van je interview ga je in op de noodzaak van ‘visie’ om de sociaaldemocratie te redden. ‘Visie’, is dat niet een afgeleide van ideologie? Maar jij doelt op iets heel specifieks, iets dat ik eigenlijk niet eens een ideologie zou willen noemen: het basisinkomen. Gelukkig hoor ik dat de Beer dat nu afwijst, al vind ik de reden wel erg zwak: ‘het ontbreken van draagvlak’ en ‘het lost urgente problemen niet op’. Er zijn veel fundamentelere redenen die ik eerder op Sargasso al eens op een rij heb gezet.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Partij van de Arbeid (cc)

Wil de laatste sociaaldemocraat het licht uitdoen?

ANALYSE - Dat het wat beter gaat met de economie is niet dankzij maar ondanks het Kabinetsbeleid. Dus waarom zou je nog stemmen op de PvdA? De PvdA doet het voorkomen dat er geen alternatief is voor dit beleid. Daarom stemmen mensen op rechts-populisten of gaan helemaal niet meer stemmen, want wat maakt het nog uit?

Ik heb mijn leven lang bij elke parlementsverkiezing op de PvdA gestemd. Mijn allereerste stem ging naar Joop den Uyl. In 2012 heb ik op Diederik Samsom gestemd, maar dat was de allerlaatste keer dat ik PvdA heb gestemd.

Sinds de jaren zeventig is de politiek naar rechts opgeschoven. Niet alleen komt er steeds meer ruimte op rechts, ook linkse partijen worden steeds rechtser. D66 is verworden tot een soort VVD voor jongeren: niet reactionair maar dynamisch en sociaal-liberaal. Pechtold neemt echter wel onversneden liberale standpunten in. Hij wil nog meer bezuinigen en streeft naar een kleine staat.

Misschien dat GroenLinks wat naar links opschuift, maar ik ben het Kunduz– en het Lente-akkoord nog niet vergeten. De SP is het laatste refugium voor linkse kiezers, tenzij u op een goudvissenpartij wilt stemmen.

Maar de grootste schade voor links wordt veroorzaakt door het beleid van de PvdA. Door de coalitie die de PvdA is aangegaan met de VVD in 2012 is de onttakeling van links bijna compleet. Klokwerk heeft afgelopen maandag al laten zien wat de rol is van de VVD in onze politiek. Ik wil het vandaag over de andere regeringspartij: de Partij van Arbeid.

Volgende