Kunst op Zondag | Homo Bulla

We leven tegenwoordig ‘bubbels’. Gewoon leven in een zeepbel is er niet meer bij. Sterker nog: de mensheid lijkt geen actieve herinnering te hebben aan het feit dat zij zélf een bubbel is: Homo bulla. Dat krijg je er van als eigendunk een gezonde dosis zelfvertrouwen overwoekerd met hooghartigheid. De Romeinse geleerde Marcus Terentius Varro (116 - 27 v.Chr.) dacht op zijn tachtigste levensjaar dat het niet lang meer zou duren eer hij als een zeepbel tot zijn einde zou komen. Daarom nog fluks een dikke pil over landbouw geschreven. In de openingszin schrijft hij met enige zelfspot: quod, ut dicitur, si est homo bulla, eo magis senex (want als de mens een zeepbel is, zoals het spreekwoord zegt, des te meer is een oude man dat) Gouw ouwe Erasmus stelde in zijn Adagia ook al vast: Home bulla est (de mens is een bubbel). Hoe hard sommige mensen ook een eigen bubbel proberen te creëren, dat gaat voorbij aan het gegeven dat we allemaal in een en dezelfde bol leven: de dampkring. Zonder dat omhulsel zouden we nu op Mars (of zo) zitten. Er zijn mensen die de levensbelangrijke bubbel verwarren met een hemelgewelf. Maar een gewelf is een soort koepel: een halve bol. Dat is natuurlijk genoeg voor mensen die de hele waarheid niet aan kunnen. Vanitas Homo bulla komen we vooral tegen als metafoor voor de vergankelijkheid van het leven. De bubbel wordt opgevoerd in vanitasschilderijen en  benadrukt de kortstondigheid van het ijdele bestaan. David Bailly – Zelfportret met vanitas symbolen, 1651. Casper Casteleyn – Vanitas Homo Bulla, 1660. Homo ludens Tegenover de homo bulla kunnen we de homo ludens zetten, die niet zo zwaar tilt aan de zeepbel. De bubbel als speeltje is ook van alle tijden. Rembrandt – Rustende Cupido, 1634. Jean-Baptiste-Siméon Chardin – De zeepbel, 1739. In 2008 maakte de Anglicaanse Kerk excuses tegenover Darwin: “The church of England owes you an apology for misunderstanding you.“ Inspiratie voor ‘Homo Bulla or the sacred baboon’ (2014) van Tom Schmelzer. https://www.youtube.com/watch?v=tAm5Rek2KDs De adem is een noodzakelijk voorwaarde voor de zeepbel. Hoewel het ook met machinaal kan. ‘Homo Bulla’ (2016) van Anthony Rousseau is een interactieve installatie waarbij de kijker door blazen telkens een andere ‘werkelijkheid’ voorgeschoteld krijgt. Het idee: ‘een dialoog tussen mens en machine om andere werkelijkheden in te ademen’. https://www.youtube.com/watch?v=CjFRR5jmsH8 Over leven in een bubbel gesproken: Parallel aan de vormen die we buiten ervaren, ontstaan ​​in ons vormen die gelezen moeten worden als een interpretatie van de werkelijke ervaring. De stoel en de lamp in de luchtbel vertegenwoordigen een schema dat we kennen uit het echte leven, terwijl de abstracte vorm een ​​pluspunt aangeeft dat is binnengeslopen en niets gemeen heeft met de details die we kennen. Dit onnoembare iets heeft echter een aandeel in onze gevoelens en onze opvatting van werkelijkheid en waarheid. Dit iets heeft waarschijnlijk bij iedereen een andere vorm en vormt hun subjectiviteit en individuele uniciteit Dat zei Dorothee Golz over haar ‘Hohlwelten’ (holle werelden), 1995 – 2001 Dorothee Golz: Hohlwelten from CastYourArt on Vimeo. Tot slot: de zeepbel is misschien de ultieme probleemoplosser. Dat betoogt wetenschapper Li Wei Tan, tegenwoordig in dienst van een bedrijf dat bubbelspeeltjes maakt. https://www.youtube.com/watch?v=ez7HOFKTtH0 Prettige dag verder. Ga lekker naar buiten en bellen blazen.

Foto: Steven Zucker, Smarthistory co-founder (cc)

Kunst op Zondag | Frank Stella

Afgelopen vrijdag werd hij 87: Frank Stella, meester van minimalisme en puur abstract. In Nederland bekend van een reusachtige gebroken kruik. Wie in de laatste anderhalf jaar vanuit Harlingen naar Terschelling of Vlieland is overgestoken, heeft de enorme sculptuur wel gezien.

Broken Jug, 2021

Dankzij inspanningen van Joop Mulder (oprichter Oerolfestival en culturele ontwikkelorganisatie  ‘Sense of Place’) heeft de gemeente Harlingen het beeld nu in bruikleen. Mulder heeft de installatie van het werk niet meer mogen meemaken. Hier een timelapse filmpje met het plaatsen van het werk.

De bruikleen kost de gemeente 10.000 euro per jaar, maar dat denkt de gemeente te kunnen dekken door het parkeertarief met een kwartje te verhogen.

Daar kwam natuurlijk kritiek op van ‘eilandgangers’. Twee weken naar Vlieland werd ineens 3,50 euri duurder. Met die kritiek rekende een van de Harlingers af: “Ze veroorzaken meer overlast dan dat ze iets bijdragen aan de toeristische sector hier in Harlingen” (bron: Harlinger Courant, 26-2-2021)

Een kleinere versie (zo’n 3 x 4 x meter) van de 14 meter hoge Harlinger kruik (waar deze ‘eye of the beholder’ meer een slakkenhuis in ziet) is in bezit van het Berardo Museum in Lissabon.

The Broken Jug, 1999

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Terence Faircloth (cc)

Kunst op Zondag | Oorlog

“In elk westers museum, in elke permanente collectie van elke grote galerie in het westen, hangen oorlogsschilderijen”, schrijft de Canadese kunstenares Magda Wojtyra onder deze foto op haar Flickr-account.

Giuseppe Cesari – De overwinning van Tullus Hostilius op de troepen van Veii en Fidenae (1601)
oorlog

Het schilderij is gemaakt door de Italiaanse kunstenaar Giuseppe Cesari (1568 – 1640). Afgebeeld is de waanzin die Tullus Hostilius, de derde koning van Rome, losliet op de Romeinse steden Veii en Fidenae.  Het verhaal gaat dat die Tullus aanstuurde op een oorlog om zijn ‘macht en glorie’ te bewijzen. Hij was in zijn 32-jarige regeerperiode (672–640 voor Christus) sowieso een oorlogszuchtig type.

Magda Wojtyra ziet oorlog dan ook niet anders dan:

De destructieve logische conclusie van privébezit en waanvoorstellingen van een geïndividualiseerd ego, van laffe angst, gevierde hebzucht en onderdrukte lust.

De stelling van Magda Wojtyra (in elk westers museum hangen oorlogsschilderijen) klopt voor zover het om musea voor oude(re) kunst gaat. Daar sterft het van de veldslagen en massamoorden. Soms als heldhaftigheid, vaker als bloedige confrontaties.

Oudheid en middeleeuwen staan er bol van. Je zou zeggen: de wereld is er sindsdien een stuk op vooruit gegaan. Tot de Eerste en Tweede Wereldoorlog alweer (nog steeds?) tot ellende van onvoorstelbare proporties leidden.

Foto: eltpics (cc)

Kunst op Zondag | Voeten

In Rotterdam staan twee voeten. Een kunstwerk van Ben Zegers, met de bijzondere titel ‘Iedereen is dood behalve wij’.
Flickr Ad Bercht Iedereen is dood behalve wij Ben Zegers CC BY-NC-ND 2.0 voeten

Uit de toelichting van BKOR (Beeldende Kunst & Openbare Ruimte Rotterdam):

De voeten verwijzen naar het ontstaan van de stad, maar ook naar de aloude functie van deze plek als markt. De twee beelden staan in dialoog met elkaar, zoals een klant en een koopman. Ook verwijst het naar de voetstappen van de eerste Rotterdammers.

En dan:

Iedereen is dood behalve wij – een statement waarmee heden, verleden en toekomst met elkaar worden verbonden en die een onophoudelijke oproep is aan de stad en zijn bewoners om er te allen tijde samen iets van te maken.

Dat dus…

Mens sana in corpore sano is geen vanzelfsprekendheid in deze tijden. Lastig om er handen en voeten aan te geven. Toch het hoofd niet laten hangen, want op voeten raak je wel uitgekeken. Voor het zo ver is, aanschouwen we er nog een paar.

David Teniers II – Doktersvisite, 1640.
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:David_Teniers_the_Younger_-_Village_Doctor_visiting_a_Patient.jpg

Raymond Spierings (overleden 2 nov. 2021) – Voet van Mercurius, 1997.
Tasja, Public domain, via Wikimedia Commons Voet van Mercurius kunstenaar Raymond Spierings voeten

Roger BallenPuppy between Feet, 1999.
Flickr Lutz Teutloff Roger Ballen - Puppy between Feet CC BY-ND 2.0 voeten

Dedden & KeizerWaar het oog al is, wil de voet naar toe, 2006.
Albert Dedden and Paul Keizer, artists photo Havang(nl), CC0, via Wikimedia Commons

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Museum de Fundatie met de keramische wolk © foto Wilma Lankhorst.

Kunst op zondag viert de herfst in Museum de Fundatie

VERSLAG - Het is zover: de musea in ons land presenteren hun nieuwste herfstcollecties. Museum de Fundatie in Zwolle bijt het spits af met drie tentoonstellingen: Chae Eun Rhee, Jeroen Krabbé en Lotta Blokker. Kunst op Zondag nam er een kijkje.

Video-indruk herfstcollectie Museum de Fundatie © video/fotografie Wilma Lankhorst

In ‘The Moment Your Smiles Fades Away’ verbindt Rhee beelden uit verschillende werelddelen en tijdslijnen met elkaar. Links boven zweept de Koreaanse popster V zijn publiek op, terwijl rechts de vrouw van Giovanni Arnolfini in alle sereniteit is te zien (1434, Jan van Eyck) opduikt. Tussen door dansen cabaret-dansers in witte petticoat rokken met zwarte stippen. Op de voorgrond staan drie kleurrijke Koreaanse zangeressen. Scenes van politionele acties en Koreaanse vechtkunst maken de assemblage compleet. In 2020 kocht Museum De Fundatie dit schilderij aan voor de kunstcollectie van de Provincie Overijssel.

Chae_Eun_Rhee opening tentoonstelling Museum de Fundatie © Wilma Lankhorst

Opening tentoonstelling ‘Schilderijen’ Chae Eun Rhee © foto Wilma Lankhorst.

Chae Eun Rhee in de wolk(en)

De Koreaanse kunstenaar Chae Eun Rhee is voor haar eerste expositie in Zwolle in de wolk(en). Haar kleurrijke schilderijen zijn te zien op de bovenste verdieping van het museum. Dit is de iconische wolk van 55.000 keramische tegels uit Makkum, een ontwerp van Henket. En Chae Eun Rhee is zelf ook in de wolken met haar eerste museumtentoonstelling in Nederland. De Koreaanse ambassadeur in ons land was er om haar expositie te openen. Een feestje voor de kunstenaar, haar werk is een feest voor het oog van de bezoeker.

Foto: Colorfields Performance sfeerbeeld van het landart project © foto WilmaLankhorst

Kunst op Zondag | verkent Colorfield Performance

Deze zomer is Park Lingezegen (tussen Arnhem en Elst) het toneel van The Colorfield Performance 2021. Tijdens de duur van dit landartproject werken honderden kunstenaars ter plaatse, in de openlucht aan een kunstwerk. In totaal worden 500 panelen beschilderd. Dagelijks werken steeds zes kunstenaars op de locatie in Elst. Begin september zijn alle 500 kunstwerken klaar. Je kunt er vanaf nu dagelijks (gratis) naar toe om de schilders te ontmoeten en hun werken te bekijken. 

Wat is The Colorfield Performance?

The Colorfield Performance is een kunstproject in de openlucht waarbij 500 panelen van 1,22 x 1,22 meter in een driehoek staan opgesteld. De panelen worden beschilderd door een kleine 500 kunstenaars uit binnen- en buitenland. De initiatiefnemer en coördinator van dit project is vormgever Dirk Hakze. Dit landartproject zag in 1992 het levenslicht tijdens Oerol op Terschelling. Daarna heeft Hakze The Colorfield Performance georganiseerd op Schiermonnikoog en in 2018 in de Friese Elfstedenstad Sloten. Een ander schilderevenement dat uit zijn brein is ontsproten is ‘The Colors of Music’. Hiervan heeft Hakze al vijf edities georganiseerd in onder andere Noordwijk, Arnhem en op Ameland.

In Sloten hebben wij tijdens de editie Leeuwarden (Friesland) culturele hoofdstad van Europa (2018) voor het eerst kennis gemaakt met The Colorfield Performance.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Schermannski (cc)

Kunst op Zondag | Oh oog, o hoor

Er zijn mensen die wat horen als ze wat zien. Ja, da’s normaal zult u zeggen, ik hoor een auto als ik een auto zie. De synestheten zijn echter een slag apart. Zien ze een kleur, dan horen ze een klank.

Synesthesie is een neurologisch fenomeen. Als één van de zintuigen wordt ‘geprikkeld’, treedt ook een effect op bij een ander zintuig. Er zijn verschillende vormen van synesthesie. Kleuren zien bij het lezen van letters of cijfers, een vorm zien bij het proeven van eten, een klank horen bij een bepaalde geur, etcetera.

In Trouw werden we geattendeerd op een wel heel bekende synestheet: Wassily Kandinsky. Het Centre Pompidou in Parijs heeft in samenwerking met Google Arts & Culture de online tentoonstelling Sounds Like Kandinsky samengesteld. Met veel interactieve ondedelen.

Eén van die onderdelen is de interactieve versie van Geel Rood Blauw (1925).
cc Flickr Joao Araujo photostream Pompidou - Kandinsky CC BY-SA 2.0 synesthesie

Via ‘Play a Kandinsky’ kun je dit iconische schilderij beluisteren én ‘bespelen’. Na de ‘click anywhere to start’ krijg je vier keuzes. Ga ze alle vier langs en je zult merken dat het alsmaar leuker wordt.

Het luisteren naar de klanken van kleuren en vormen (blok 2) is aardig, het beluisteren van het schilderij (blok 3) heel leuk, maar zelf een klinkende Kandinsky samenstellen (blok 4) is natuurlijk het spannendst.

Foto: Marius van Dokkum museum, Zoals de ouden zongen. 1999 © foto Krina van der Drift

Kunst op Zondag | Marius van Dokkum

In december bezocht ik in Harderwijk het Marius van Dokkum Museum. Als je in het oosten van het land in een boekhandel bent kom je vaak ansichtkaarten met zijn werk tegen. Daar ken ik zijn werk in ieder geval van en het leek me leuk om eens in het museum nader kennis te maken met meer werk van hem. Heel verrassend! Ten eerste het oude buurtje in Harderwijk waar het museum in een prachtig oud pandje is gevestigd (pandje werd in de 16de eeuw al gebruikt door de St. Johannieterorde en later door de universiteit voor de anatomielessen) , maar ook dit werk bijvoorbeeld. Wat ik ken van hem is vooral kunst met een glimlach, maar dit vind ik ook prachtig, zo teer, bijna ontroerend.

Marius van Dokkum museum, stilleven met oude druiven, © 2016 foto Krina van der Drift

Marius van Dokkum museum, stilleven met oude druiven, © 2016 foto Krina van der Drift

Dit is wat ik bedoel met “kunst met een glimlach”….wat leuk en typisch voor het werk van Marius van Dokkum.

Marius van Dokkum museum, Dansje in de kerk, 2005 © foto Krina van der Drift

Als kind al wist hij dat hij kunstschilder zou worden; hij deed niks anders dan tekenen. Hij ging naar de kunstacademie met het idee dat je daar schildertechnieken zou leren, maar in die tijd was realisme een taboe, je moest experimenteren. Omdat hij toch de voorkeur gaf aan realistisch werk, kreeg hij het advies om door te gaan als illustrator/vormgever. daar heeft hij nooit spijt van gehad, want zo leerde hij goed tekenen. Schilderen leerde hij later van collega’s als Henk Helmantel.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: thierry ehrmann (cc)

Kunst op Zondag | Marx

Karl Marx was een Duitse schilder. Voor een paar miljoen euro kocht verzamelaar Erich Marx “Das Kapital” van Joseph Beuys.

Vandaag een kapitaal aan kunst van Marx.

Annette Marx – do you believe in red moments?
© Annette Marx do you believe in red moments

Aaron MarxBuilders of the Universe.
© Aaron Marx - Builders of the Universe

Robert Ernst Marx – No.
© Robert Ernst Marx - No

Mieke Marx – Installatie in de der Aa-kerk, Groningen, i.s.m. Martin Fenne.
© Mieke Marx – Installatie in de der Aa-kerk, Groningen, i.s.m. Martin Fenne

Lesley Patterson-MarxLittle Lady Harmonica Book.
© Lesley Patterson-Marx Little Lady Harmonica Book

Joachim Marx – untitled.
© Joachim Marx - untitled

Max Marx –  Angry bird.
© Max Marx - Angry bird.

Kate Marx – Remnant #5.
© Kate Marx - Remnant #5

Gerhard MarxFire Walker (i.s.m. William Kentridge).
cc Flickr Zunelle Cairns photostream The Fire Walker by William Kentridge and Gerhard Marx

Kristine Marx – video bij ‘Littoral’ van componist John Supko (waarin o.a. teksten van Cees Nooteboom). Muziek uitgevoerd door het fluit/percussie duo Due East.

Meer Marx?

Roberto Burle Marx was landschapsarchitect en schilderde ook niet onverdienstelijk. Enid Marx, een ver nichtje van de grote Karl Marx, was schilderes en ontwerpster. Hellmuth Marx was een Oostenrijkse beeldhouwer.

De Zuid-Afrikaanse Maja Marx maakt onder andere kunst in de openbare ruimte. Bijvoorbeeld: Pedestrian Poetry. Stefan Marx maakt statements in prints en drukwerk, zoals “Dawn is mine but I will share it”.

Oh ja, en Harpo Marx schilderde ook.

Volgende