Kunst op Zondag | Oh oog, o hoor

Er zijn mensen die wat horen als ze wat zien. Ja, da’s normaal zult u zeggen, ik hoor een auto als ik een auto zie. De synestheten zijn echter een slag apart. Zien ze een kleur, dan horen ze een klank.

Synesthesie is een neurologisch fenomeen. Als één van de zintuigen wordt ‘geprikkeld’, treedt ook een effect op bij een ander zintuig. Er zijn verschillende vormen van synesthesie. Kleuren zien bij het lezen van letters of cijfers, een vorm zien bij het proeven van eten, een klank horen bij een bepaalde geur, etcetera.

In Trouw werden we geattendeerd op een wel heel bekende synestheet: Wassily Kandinsky. Het Centre Pompidou in Parijs heeft in samenwerking met Google Arts & Culture de online tentoonstelling Sounds Like Kandinsky samengesteld. Met veel interactieve ondedelen.

Eén van die onderdelen is de interactieve versie van Geel Rood Blauw (1925).

Via ‘Play a Kandinsky’ kun je dit iconische schilderij beluisteren én ‘bespelen’. Na de ‘click anywhere to start’ krijg je vier keuzes. Ga ze alle vier langs en je zult merken dat het alsmaar leuker wordt.

Het luisteren naar de klanken van kleuren en vormen (blok 2) is aardig, het beluisteren van het schilderij (blok 3) heel leuk, maar zelf een klinkende Kandinsky samenstellen (blok 4) is natuurlijk het spannendst.

Luister bijvoorbeeld eens naar het nogal chaotische ‘Cokema’s GeelRoodBlauw I’ en het wat rustiger ‘Cokema’s GeelRoodBlauw II’. Uw composities kunt u in de reacties kwijt.

Het heeft niet zo veel met Kandinsky’s synesthesie te maken, want hij zag vormen en kleuren bij muziek. Bij de interactieve Geel, Rood, Blauw is het andersom: je ziet vormen en kleuren en je klikt er een klank bij.

Hoe werkt dat bij andere kunstenaars met synesthesie?

Melissa McCracken ziet kleuren als ze letters of cijfers ziet en als ze muziek hoort. Ze kwam er relatief laat achter dat ze een ‘afwijking’ had. Op haar twaalfde vroeg ze haar broer welke kleur hij zag bij een bepaalde letter. Hij verklaarde haar voor gek.

Nu maakt ze schilderijen bij muziek. Op haar website staat de lijst liedjes die de basis voor haar schilderijen zijn. Probeer eens eerst de link naar Superstition aan te klikken dan de link naar het schilderij. Idem bij The colour in anything van James Blake dat er bij Melissa McCracken zo uit ziet.

Christina Eve laat zien wat zij ziet bij het luisteren naar Don’t Take The Money van Bleachers.

Daniel Mullen heeft zelf geen synesthesie, maar Lucy Cordes Engelman wel. Samen maken ze de serie Synesthesia. Daniel Mullen vertelt er over.

Meer weten over synesthesie? Ga grasduinen op de Nederlandse Synesthesie Pagina, samengesteld door Crétien van Campen.

De titel van deze aflevering (Oh oog, o hoor) is een kleine variatie op ‘Oh oor, o hoor’, een regel uit het gedicht ‘Herfst der muziek’ van Lucebert, uit de bundel ‘Van de afgrond en de luchtmens’ (1953).