Vijftig tinten racisme

Racisme bestaat in diverse kleuren. Dat betoogt, vrij vertaald, Volkskrant-columnist Jonathan van het Reve dit weekend in zijn artikel ‘Racisme, hoe bedoelt u?’. Volgens hem heb je racisme en racisme, het ene verwerpelijker dan het andere. En niet alles wat racisme wordt genoemd, ‘verdient’ die titel. Hij pleit voor een aanscherping van de definitie en oppert alvast een driedeling: ‘Volracisme’: bepaalde etnische groepen zijn inferieur en moeten daarom minder rechten hebben. ‘Halfracisme’: bepaalde etnische groepen zijn inferieur maar moeten wel dezelfde rechten hebben.

Uit de oude doos: racisme in Antwerpen

A blast from the past! Tijden veranderen, attituden ten aanzien van vreemdelingen echter niet of nauwelijks.

Zo’n vijfentwintig jaar vóór het racistische geweld in Duindorp zond Panorama een reportage uit over de Seefhoek, een Antwerpse volksbuurt waar Willy Vandersteen nog gewoond heeft.

De parallellen tussen de uitlatingen van de bewoners daar en de Scheveningers zijn opmerkelijk: ‘Klapperaap’, ‘bomenklimmers’, ‘bananenvreters’, ‘en dan komt er zo’n boerka met een kameel’. De aversie tegen de gekleurde medeburger is tastbaar.

Het zou welhaast grappig zijn, als het niet gepaard ging met geweld en steun aan partijen die racisme en xenofobie om willen zetten in wetgeving die erop toegesneden is de burgerrechten van kleurlingen aan te tasten.

Hier nog een fragment uit ‘De Antwerpse Seefhoek’ (Panorama, 1988). De frustratie over de veranderende buurt, het karige pensioen, het gemeentebestuur enerzijds en het wantrouwen en de afgunst jegens vreemdelingen anderzijds spatten van het scherm.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Frans Schouwenburg (cc)

Bij de dood van de religiekritiek

OPINIE - Het is afgelopen met de religiekritiek, dat flinterdunne maskertje waarmee de racisten jarenlang probeerden hun rauwe haat jegens het niet-roomblanke volksdeel te vermommen tot iets acceptabels. De Marokkanenhaat wordt nu openlijk beleden.

Nu stelde die religiekritiek al geen reet voor, laten we eerlijk wezen. Ernstig homofobe machotiepjes die ineens de positie van homo’s in islamitische landen aankaartten – het was niet erg geloofwaardig. Misogyne puberblogjes die van dikke tietuh en lekkere wijvuh aan elkaar hangen en ineens over de positie van de vrouw in de islam gingen schrijven – tsja. Echte religiekritiek, diepgaande analyses van het denken in verschillende islamitische stromingen en het effect daarvan op de samenlevingen waar die stromingen de mainstream vormen – ik ben het niet tegengekomen. Vrijwel geen ‘islamcriticus’ heeft het überhaupt ooit over stromingen gehad. En laten we wel wezen, je kunt je geen muziekrecensent noemen als je niet weet wat jazz is of new wave, en nooit verder komt dan te stellen dat je een hekel hebt aan muziek.

Nu zelfs dat ongeloofwaardige sausje van intelligent discours verdampt is, blijven de droge aardappels van het racisme op het bordje achter. Dat kan geen verrassing zijn, want de partijleider van de haat riep in 2006 al uit dat hij wilde discrimineren. We wisten het allang – u, ik, Henk en Ingrid. Het religiekritiekpapje diende slechts om die aardappel gemakkelijker door de strot te krijgen. Dat is niet meer nodig. Het volk vreet zich zat aan racisme en is daar trots op. De pseudoniemen verdwijnen, de haat wordt onder echte naam feestelijk rondgebazuind.

Foto: foto: Antiracisme wikipedia (fr)

Alledaags racisme

OPINIE - Europese politici worden opgeroepen in verkiezingstijd attent te zijn op vooroordelen en discriminatie. Veel burgers zwijgen als ze er op straat mee geconfronteerd worden, maar voelen zich daar wel ongemakkelijk bij.

Met uitzondering van de Europese Volkspartij (EPP) ondertekenden de grootste Europese politieke partijen vorige week een manifest dat oproept tot het afzien van discriminatie en haatzaaien in de komende verkiezingscampagne. De partijen beloven zich te onthouden van uitingen die vooroordelen in de hand werken en als het om minderheden gaat inclusive language te gebruiken. De verklaring was opgesteld door anti-discriminatie organisaties die hebben aangekondigd de politici de komende tijd op dit punt aan hun woord te houden. De EPP, de partij waar het CDA bij is aangesloten, maar ook de Hongaarse Fidesz, verklaarde dat ze de doeleinden van de organisaties volledig onderschrijven maar om ’technische’ redenen toch niet konden ondertekenen, want dat doen ze nooit als het om externe organisaties gaat.

Tot zover de politiek.

In Finland stelde een krant op straat de vraag aan autochtonen of ze wel eens tegengas geven als ze in hun omgeving geconfronteerd worden met racisme. Veel Finnen geven toe te zwijgen, al hebben ze daar later wel spijt van. Bij alle commotie in de media over haatzaaiende politici, en over de opmars van partijen die de doelen van de anti-discriminatie-organisaties beslist niet zullen onderschrijven, lijkt me dit iets om over na te denken.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Racisme en intimidatie in Den Haag

Daar kon je – gezien het huidige politieke klimaat – op wachten natuurlijk:

Ruiten die worden ingegooid, graffiti met hakenkruizen, intimidatie en een varkenskop tegen een gevel: in de Haagse volkswijk Duindorp zijn sinds eind vorig jaar minstens zes van zulke incidenten geweest tegen allochtone bewoners en woningzoekenden.

En in plaats van echte oplossingen krijgen we dit:

De corporatie kent een aantal buurtbewoners die betrokken zijn geweest bij de incidenten. De vestigingsmanager gaat met hen in gesprek om duidelijk te maken dat ze grenzen overschrijden.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Daar gaan we weer…

… En weer staat mijn twittertijdlijn vol met opmerkingen over Zwarte Piet! En de pepernoten liggen nog niet eens in de winkel.

‘Linkse vrinden’,

Even mijn Uiterst Belangrijke Mening over Zwarte Piet inslikkend: Misschien kunnen we ons beter richten op discriminatie die daadwerkelijk mensen benadeelt, zoals discriminatie bij sollicitaties en etnisch profileren door de politie . Een ‘allochtoon’ heeft in ons land immers 60% minder kans om uitgenodigd te worden op gesprek bij een gelijk CV. En jongens met een kleurtje worden continu aangehouden op straat.

Wat is nou belangrijker?

Laten we eerlijk zijn: als het enige dat Rutte fout deed het negeren van de gevoeligheden over Zwarte Piet zou zijn, dan leefden we in een Walhalla.

Een gedachte. Als ik het komende half jaar nu net zoveel verontwaardigde tweetjes in mijn tijdlijn zou zien over etnisch profileren en discriminatie op de arbeidsmarkt, als het afgelopen half jaar over Zwarte Piet, misschien wordt het dan nog wel eens wat met de bestrijding van discriminatie in Nederland.

Voornemen: voortaan iedere keer als ik een oprisping voel om over Zwarte Piet te spreken: inslikken en een opmerking maken over discriminatie door de politie en/of op de arbeidsmarkt.

Volgt u mij? Mooi, misschien komen we dan ooit nog ergens. Want een nieuwe ronde Zwarte-Piet-discussie gaat naar ik vrees echt geen begrip over en weer opleveren. Eerder het tegendeel.

Foto: kayepants (cc)

Haatzaaien

COLUMN - Zie het plaatje hieronder. Ik kreeg het op Facebook en besloot het te ‘sharen’. Verschillende mensen ‘liken’ het dan. Daar is niets mis mee. Het is vergelijkbaar met een vriendschappelijke por: een bevestiging dat je het met elkaar eens bent. Zonder dat soort gebaren zouden we ons geïsoleerd voelen. Nogmaals, er is niks mis mee.

haatzaaierij

Maar het levert natuurlijk ook niet zoveel op. De vraag is: wat doe je wérkelijk? Ik ben in elk geval geen held. Ik kan alleen antwoorden dat ik onlangs iemand heb aangesproken op een evident racistische uitlating. Het helpt dat ik bijna vijftig ben, dat geeft je enig (onverdiend) gezag. En ik heb dus een plaatje ‘geshared’. Niet bepaald veel.

Ik zou misschien méér doen als ik beter zou begrijpen wat er feitelijk speelt. Ik snap echter maar een paar dingen:

  • Met zijn uitspraak dat er minder Marokkanen in Nederland zouden moeten zijn, is Wilders een grens over gegaan.
  • Het zat eraan te komen. Op een in september vorig jaar in Den Haag georganiseerde PVV-manifestatie doken verschillende extreemrechtse types op, waarvan Wilders zich toen niet distantieerde. Dat kan hij ook niet, want dat zou politieke zelfmoord zijn. Nu lijkt hij dus in hun kamp beland.
  • Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

    Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

    Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

    Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

    Racisme is een blank probleem

    Robert W. Jensen is hoogleraar journalistiek aan de universiteit van Texas en auteur van The Heart of Whiteness: Confronting Race, Racism and White Privilege (2005).

    In deze lezing voor zijn studenten neemt Jensen zijn uitgangspunt in de observatie van de zwarte historicus en socioloog William Du Bois in 1903, dat zelfs progressieve blanken met goedbedoelde opmerkingen hem en zijn rasgenoten – op grond van zijn huidskleur – de facto tot het probleem verklaarden.

    Volgens Jensen moeten we dat omdraaien: het racisme dat de Amerikaanse maatschappij van de Verenigde Staten doortrekt komt voort uit een ideologie van blanke suprematie: het is door blanken uitgevonden en die expliciete en impliciete ideologie van ‘whiteness’ is het eigenlijke probleem van racisme.

    Blanken hebben dus een probleem, en ze maken dat vervolgens tot het probleem van mensen met een andere huidskleur.

    Dat roept de vraag op: in hoeverre is dit ook op de Nederlandse samenleving toe te passen?

    H/t: Apodyopis

    PVV stopt de oren dicht bij verklaring Naima Ajouaau

    Vandaag legde Statenlid Naima Ajouaau tijdens de Provinciale Statenvergadering een persoonlijke verklaring af:

    “Nooit heb ik mij hoeven verantwoorden voor mijn Marokkaans zijn of heb ik het gevoel gehad dat ik minder kansen had of harder moest werken. (…) Zuur was het om te merken dat mijn kinderen in een ander Nederland opgroeien. (…) Marokkanen worden niet voor volwaardig gezien en steeds opnieuw geconfronteerd met veralgemeniserende aanvallen op ons en onze aanwezigheid hier.”

    Geheim overleg over Zwarte Piet

    Alsof racisme niet al genoeg een hot topic is:

    Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed is met alle betrokken partijen in overleg over de toekomst van Zwarte Piet. Dat zegt directeur Ineke Strouken vandaag in het AD.

    De gesprekken moeten nog voor de zomer leiden tot een lijst met gemeenschappelijke uitgangspunten.

    Op het moment van schrijven is het gelinkte artikel in het AD onbereikbaar. Het maakt blijkbaar nogal wat los…

    Vorige Volgende