Elke week maakt GeenCommentaar ruimte voor een artikel van de satirische website de Speld! Nieuws zonder de 'feitish' van de reguliere media. De gemeente Groningen overweegt per 1 juni 2009 te beginnen met het op proef toevoegen van een lage dosering antidepressiva aan het drinkwater. Aanleiding is de constatering van de Raad voor Gezondheidsonderzoek dat depressie druk bezig is de belangrijkste ziekte in Nederland te worden. In hun op 29 oktober gepresenteerde advies 'Van gegevens verzekerd. Kennis over de volksgezondheid in Nederland nu en in de toekomst.' staat te lezen dat op basis van longitudinaal epidemiologisch onderzoek geconcludeerd kan worden dat depressie en aan depressie verwante ziektes binnen vijf tot tien jaar de belangrijkste reden van werkverzuim zullen zijn en een zwaarwegend beroep op de gezondheidszorg zullen vormen.
De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
Daniel Gilbert, psycholoog in Harvard en auteur van het boek Stumbling on Happiness, legt uit waarom sommige bedreigingen, zoals terrorisme, een rationeel gezien overdreven reactie opwekken, terwijl de gevaren van het broeikaseffect worden onderschat.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
“Burgers straffen ongeveer even zwaar als rechters” is de titel van het persbericht waarmee de Raad voor de Rechtspraak gisteren naar buiten kwam. De Raad had Willem Wagenaar, emeritus professor in de experimentele psychologie gevraagd daar onderzoek naar te doen. Hij liet twee groepen burgers, één met mensen met maximaal MBO en één bestaande uit mensen met minimaal een HBO-opleiding, op basis van de rechtzitting en het dossier oordelen over zaken voor de rechter en er bleek weinig verschil te zitten tussen de rechters en de twee groepen.
Dan willen de rechters natuurlijk ook hun eigen winkel beschermen en daarom vermeldden ze erbij dat Wagenaar ook vond dat de rechters hun vonnis beter beredeneerden:
Uit het onderzoek blijkt dat leken in vergelijking met rechters niet minder argumenten gebruiken of op een eenvoudiger manier argumenteren. Wel baseren ze vaker dan rechters hun oordeel op vooronderstellingen en aannames die geen feitelijke basis hebben
Dat ‘vaker’ heb ik speciaal benadrukt, want een vluchtige blik in Wagenaars vrij dikke rapport leert dat ook de rechters nog behoorlijk vaak onzinargumenten gebruiken. Een paar voorbeelden:
De rechtbank constateert dat het slachtoffer door haar advocaat geïnstrueerd was om bepaalde dingen te zeggen, maar zonder daarvoor argumenten aan te geven.
In de psychologie wordt de reductie van onzekerheid, ofwel het krijgen en houden van controle over de omgeving vaak genoemd als belangrijke motivatie voor menselijk gedrag. Om controle te krijgen kun je rituelen uitvoeren, zoals regendansen, bezweringen of het brengen van offers. De Westerse samenlevingen hebben gekozen voor een andere aanpak: controle is hier het resultaat van de tweepoot technologie en organisatie. Nederland is bij uitstek een land dat technologie omarmt (deltawerken) en organisatie tot in de puntjes beheerst (poldermodel).
Het is dan ook een unieke ervaring om zoveel zand in die soepel lopende machinerie te zien als nu…
Op organisatorisch vlak blijkt een van de meest stabiele instituties, het bankwezen, opeens tragisch kwetsbaar. Een paar jaar terug keken we zorgeloos toe hoe het bankensysteem in bijvoorbeeld Argentinië omviel (2001), of dat in Letland (1995). Zelf toen veel dichterbij in Engeland Northern Rock in een duikvlucht raakte gingen er geen alarmbellen af. Nu 2008 over de helft is zien we een van de vier grootste bankinstellingen in ons land in de touwen hangen.
Op technologisch vlak gaat het Nederland ook al niet voor de wind. Pogingen om een metrolijn in de blubber onder een van de belangrijkste historische stadscentra van Europa aan te leggen lopen uit op een nachtmerrie. Ooit zal de lijn wel rijden, maar met jaren vertraging en absurde budgetoverschrijdingen. En de vraag is dan of de reizigers gebruik maken van een ouderwetse strippenkaart of van een handige, veilige magneetkaart, want ook dat technologisch innovatieve project staat op springen.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Stop met discussiëren over Links vs. Rechts want er valt toch niks aan te doen. Of u Links danwel Rechts bent is namelijk biologisch bepaald. Wetenschappers van de Universiteit van Nebraska ontdekten dat Rechtse mensen doorgaans drie keer heftiger schrikken dan Linkse mensen. Een panel van proefpersonen werd onderworpen aan een bombardement van enge plaatjes: spinnen op gezichten, open wonden en bloed… Personen die sneller schrokken door plotse bedreigingen hielden er ook Rechtsere meningen op na. Een van de wetenschappers geeft als verklaring dat Rechtse mensen waakzamer zijn voor bedreigingen. Of zijn Rechtse mensen gewoon bange mensen? Misschien zijn Linkse mensen wel te sloom om te schrikken? De onderzoekers waarschuwen voor een te brede interpretatie van de resultaten…
We leven in een tijd van tegenstellingen tussen verschillende groepen in onze samenleving. In een drieluik probeert GeenCommentaar wat achtergrond te verschaffen met een psychologisch sausje. Vandaag het derde en tevens laatste deel dat ingaat op hoe mensen beïnvloedbaar zijn door groepen, maar ook hoe een groep beïnvloed kan worden.
Na de Tweede Wereldoorlog is veel onderzoek gedaan naar het hoe en waarom van negatief groepsgedrag, hoe mensen zich kunnen conformeren aan verwerpelijke wereldbeelden en binnen zo’n groep verschrikkelijke wreedheden kunnen begaan. Hoe had het zover kunnen komen met de Duitsers? Waren de Duitsers een wreed en verschrikkelijk volk of waren wij allemaal in staat tot zulke daden? Als dat laatste het geval is, hoe kon een dergelijke situatie dan ontstaan?
The Asch effect
Voordat we direct op de extremen duiken is het interessant om naar een studie te kijken van Solomon Asch. Asch was ervan overtuigd dat mensen de rede altijd zouden laten zegevieren boven groepsdruk en zette een experiment op om deze hypothese te bewijzen. De uitkomst bleek echter precies het omgekeerde. Groepsdruk kan iemand bewijsbare onjuistheden doen geloven.
Asch zette een experiment op waarbij hij mensen deed deelnemen aan een ogenschijnlijk simpel visueel experiment. Een groep mensen kreeg steeds een aantal lijnen te zien en moest aangeven welke lijn hetzelfde was aan een daarnaast getoonde lijn. Slechts een van de deelnemers was echter zonder het te weten de echte proefpersoon. De overige leden van de groep maakte deel uit van het onderzoeksteam. Deze groepsleden begonnen geleidelijk duidelijk visueel onjuiste conclusies te trekken. Eerst een, daarna iemand die met de eerste instemde, tot uiteindelijk alleen de echte proefpersoon over was. Deze vertoonde duidelijk verwarring en werd zelfs nerveus.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
We leven in een tijd van tegenstellingen tussen verschillende groepen in onze samenleving. In een drieluik probeert GeenCommentaar wat achtergrond te verschaffen met een psychologisch sausje. Vandaag het tweede deel dat ingaat op hoe groepen zichzelf en elkaar categoriseren en het ontstaan van een zogenaamde ingroup bias.
Er zijn in de loop van de tijd veel studies geweest naar hoe wij groepen indelen en welke waardes wij toekennen aan de groep waar wij zelf toe behoren (ingroup) en welke aan de groepen (outgroup) waar wij niet toe behoren. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat we al snel een ingroup bias ontwikkelen, en deze vooroordelen hoeven op niets anders dan lidmaatschap van de groep gebaseerd te zijn. Daarbij ontwikkelen we tegenover de outgroup een zogenaamde outgroup homogeneity bias. In het kort komt het erop neer dat wij de eigen groep positiever benaderen enkel en alleen vanwege lidmaatschap van de groep, terwijl we juist negatiever staan tegenover buitenstaanders.
Blue vs Green
De Nederlandse psycholoog Jaap Rabbie deed in de jaren tachtig een interessant onderzoek om de ingroup bias te onderzoeken. Totaal willekeurig deelde hij een groep in tweeën. De ene groep kreeg blauwe pennen en blauw papier. De andere groene pennen en groen papier. Vervolgens werd aan aan de leden van de beide groepen gevraagd om elkaar te beoordelen. Hoewel de groepsindeling volledig willekeurig was bleek dat men gebaseerd op de kleurindeling individuen van de eigen kleur positiever evalueerde dan die van de andere kleur. Deze groepsidentificatie vond plaats nog voordat de verschillende groepsleden ooit met elkaar samen moesten werken en zonder dat zij elkaar kenden.
We leven in een tijd van tegenstellingen tussen verschillende groepen in onze samenleving. In een drieluik probeert GeenCommentaar wat achtergrond te verschaffen met een psychologisch sausje. Vandaag het eerste deel, dat ingaat op hoe groepen ontstaan en welke krachten op ze inwerken.
Ik zie mij genoodzaakt om dit artikel vooraf te laten gaan door een dienstmededeling: Ik ben enkel in staat een aantal zaken die interessant zijn over de menselijke psyche te vermelden en kan daarbij onmogelijk alle inzichten belichten. Ik zal de materie voornamelijk vanuit de sociale psychologie behandelen (en ook daar in gebreke blijven). Dus geen verhaaltjes over neuronen, honden met bellen of oedipuscomplexen.
Om te begrijpen hoe mensen tot discriminatie van hun medemens komen is het eerst belangrijk te begrijpen welke processen zich afspelen binnen (normale & gezonde) groepsvorming. Groepsvorming is een uitgangspunt dat voor de meeste vormen van discriminatie benodigd is.
De open deur: Sociale rollen en normen
Het begin van groepsvorming is een relatief open deur. Zij is afhankelijk van achtergrond en opvoeding. De sociale gelegenheid moet geboden worden om je binnen een bepaalde sociale groep te ontwikkelen. Bijvoorbeeld: als je een student bent zal je eerder een sociale rol vervullen die men met hoger opgeleide mensen associeert, dan wanneer je uit een kansarm milieu komt.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
Als je denkt aan wat iemand anders denkt en die iemand anders lijkt op je, dan denk je eigenlijk aan wat je zelf zou denken. Lijkt die persoon niet op je, dan denk je op een andere manier.
Dat is wat Adrianna Jenkins en haar collega’s van de faculteit psychologie van Harvard en de Universiteit van Aberdeen schrijven in een artikel in de PNAS van 18 maart.
Het onderzoek is gebaseerd op het gegeven dat als je aan iets denkt een bepaald deel van de hersenen oplicht, maar als je daarna aan hetzelfde denkt, de neuronale activiteit in dat gebied juist lager is. Dit effect heet ‘repetitie supressie’. In het enige figuur dat het artikel telt is dit duidelijk te zien: de meeste linkse, grijze kolom laat bij proefpersonen die eenmalig een vraag over zichzelf kregen de activiteit zien in de ventromediale pre-frontale cortex (vMPFC), een hersengebied waarvan bekend is dat het een rol speelt bij introspectie. De blauwe kolom rechts daarvan laat zien dat de activiteit in het gebied bij het voor de tweede maal beantwoorden van dezelfde vraag (‘identical’) over zichzelf (‘self-after-self’) inderdaad lager is.
De proefpersonen, typische linksige Harvard-studenten, kregen profielen van twee fictieve personen te lezen: een andere linksige Harvard-student en een Republikeinse fundamentalistische student uit het Middenwesten. De proefpersonen werd eerst gevraagd wat ze dachten dat elk van deze personen over iets dacht, waarbij zorg werd gedragen dat de vragen juist helemaal niet politiek waren: “Houdt deze persoon van champignons op zijn pizza?” of “Vindt deze persoon kruiswoordpuzzels leuk?”
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.