Kunst op Zondag | Tussen kunst en propaganda

Deze week was er enige commotie op het beroemde sociale netwerk Facebook. VPRO's Geschiedenis 24 had bovenstaande klassieke verkiezingsposter van de PSP op haar profiel gezet. En Facebook had het nodig gevonden om die afbeelding, zonder opgaaf van redenen te verwijderen. Naar het waarom van deze censuur valt enkel te gissen. Wij van Sargasso, nooit te beroerd om ergens een complot te zien, vermoeden dat Mark Zuckerberg nauwe banden onderhoudt met de Amerikaanse wapenlobby en dat Facebook daarom pacifistische propaganda weert. Anders zien wij niet in waarom men de met afstand beste Nederlandse verkiezingsposter ooit heeft verwijderd. Het leek me in ieder geval een mooi moment om Kunst op Zondag te wijden aan de grenzen tussen kunst en politieke propaganda. (Wellicht een leuk tv-formatje trouwens, Tussen Kunst & Propaganda. AVRO, leest u mee?) Normaal vult mijn gewaardeerde collega PJ Cokema deze onvolprezen rubriek, maar die is met vakantie. Over een paar weken zal ie weer terug zijn. Zo gaat dat met vakantie. Je kunt je afvragen waar het eigenlijk op slaat, vakantie. Nergens op natuurlijk. PeeJay had overigens al wel een KoZje klaargezet, maar die is naar volgende week verhuisd, want de actualiteit schreeuwde om iets anders. 

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 17-10-2022

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Israelische universiteiten bieden studies in propaganda

Een van mijn favoriete Israëlische bloggers, Yossi Gurvitz, komt met het nieuws dat er nu twee universiteiten in Israël zijn die in hun pakket studieprogramma’s hebben opgenomen voor hasbara. Ik vind dat behoorlijk sensationeel en verontrustend. Hasbara is de Israëlische vorm van propaganda. De eigenlijke betekenis van het woord is ‘verklaring, verduidelijking’, en hasbara was oorspronkelijk ook niet meer dan voorlichting in de hoop dat zaken die omstreden waren wel duidelijk zouden worden als de feiten maar bekend werden gemaakt. In de loop van de jaren heeft hasbara echter de reputatie verworven van een machine die de feiten verdraait, desnoods door het distribueren van vervalst materiaal, en die erop uit is critici van Israel zo zwart en verdacht mogelijk te maken.

Tot een paar jaar geleden was hasbara vooral in de handen van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken, dat een speciale afdeling hasbara en media had. Onder premier Ehud Olmert werd dat flink uitgebreid. En onder Netanyahu is er zelfs een speciaal ministerie van Hasbara en zaken betreffende de Diaspora gekomen (onder minister Yuli Edelstein). Dit ministerie heeft een situation room die in vijf talen naar buiten komt en volgens de eigen Hebreeuwse webpagina 100.000 vrijwilligers kan bedienen die  actief zijn in de sociale media, evenals een niet genoemd aantal bloggers (ik ontleen dit aan een eerder stuk van een andere Israelische blogger, Noam Sheizaf)

Verder heeft het bureau van de minister-president een hasbara afdeling, heeft het leger een internationale hasbara-arm die zich niet beperkt tot het geven van voorlichting geven over leger-activiteiten, speelt de Jewish Agency (een organisatie die vanouds de contacten tussen Israël en Joodse gemeenschappen elders onderhield) zich bezig met hasbara en doen ad hoc ook de ministeries van Cultuur en van Toerisme eraan.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Spreekbuis

Was het u al opgevallen dat de Telegraaf tegenwoordig het officiële persorgaan van de PVV is? Ik wist het ook nog niet, totdat ik probeerde de bronnen te vinden achter het artikel ‘Sharia al in Nederland‘ (Telegraaf, 11 april 2011). Wat blijkt nu? Die bronnen zijn helemaal niet te vinden. Zonder enige verwijzing naar een persconferentie, interview of bijeenkomst waar Wilders zijn uitspraken dan wel zou hebben gedaan, worden hier de meningen en argumenten van de grote leider over de oprukkende sjariaficering van de Nederlandse rechtspraak opgetekend:

    “In Hollandse rechtbanken bij zaken als echtscheiding, erkenning van kinderen of verdeling van erfenissen, worden steeds vaker regels uit moslimlanden toegepast, meent de PVV. PVV-leider Geert Wilders luidt, na eigen onderzoek van de partij, de noodklok.”

‘Na eigen onderzoek van de partij’. Aha! Is dat onderzoek dan soms ergens gepresenteerd? Nope. Put de Telegraaf dan wellicht uit een persbericht? Op de PVV-site valt dit bewuste bericht echter in geen velden of wegen te bekennen. De enige kamervragen over sjaria-rechtspraak dateren van 2009 en gaan over praktijken binnen de moskee, niet over wat er gangbaar is in de Nederlandse rechtbank.

Partijkrantje

Ik ben bijzonder geïnteresseerd in dat ‘onderzoek’ van de PVV en het precieze karakter daarvan (Google onderzoek, Havo-werkstukje, academisch paper?). Temeer zelfs, omdat het Telegraaf-artikel nergens vermeldt waar de vonnissen die Wilders als voorbeelden bij zijn stelling aanvoert, dan wel te vinden zouden zijn.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tijd voor cyberrealisme

Een aantal Vietnamese bloggers, dat in de lente van 2010 tegen een bauxietmijn protesteerde, kwam ineens onder vuur te liggen van een DDoS-aanval. Eerder hadden de bloggers een programmaatje gedownload dat het publiceren in Vietnamees vergemakkelijkt. De aanbieder van het programma, een website van de Vietnamese Diaspora Society, is doorgaans een betrouwbare steunpilaar voor dissidenten. Later bleek dat iemand, waarschijnlijk de Vietnamese overheid, een stukje malware aan het programma had toegevoegd. Naast de gerichte DDoS-aanval bleken de bloggers al een tijd onder surveillance te staan.

De Wit-Russische schrijver Evgeny Morozov ziet in dit voorval een bevestiging dat het Westen de online capaciteiten van autoritaire regimes steevast onderschat. Rusland, Iran, Egypte, China en vele anderen worden in de media vaak afgeschilderd als landen die doodsbang zijn voor democratiserende effecten van internet in het algemeen en sociale media in het bijzonder. De eerste reflex bij dissidente geluiden is dan ook afknijpen, censureren, verbieden, platleggen.

De Amerikaanse minster van Buitenlandsse Zaken Hillary Clinton hield in januari 2010 een belangrijke policyspeech waarin ze dit beeld bevestigde en een Amerikaans antwoord formuleerde. Het vrije Westen moest bloggers en internetters wereldwijd bijstaan in het beslechten van online muren door te zorgen dat netwerken open blijven en het vrije woord zich met lichtsnelheid over de globe kan verplaatsen. Het moest Clintons ‘tear down this wall’-moment zijn, alleen gaat het hier om fire walls. Onze eigen minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen praatte een paar maanden later deze nieuwe beleidslijn flauwtjes na.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende