De oorlog en de verhouding tussen oost en west in de EU

Poetin lijkt met de Russische inval in Oekraïne EU-landen en NATO-partners dichter bij elkaar te hebben gebracht. De Europese Unie zal niet meer hetzelfde zijn, hoe het conflict ook gaat aflopen. Voormalig kanselier Angela Merkel noemde de aanval „een ernstige cesuur in de Europese geschiedenis van na de Koude Oorlog”. De oorlog betekent een breuk in de politieke verhoudingen op het Europese continent en ook in de verhoudingen tussen de Oost- en de Westeuropese landen. Terwijl Hongarije en Polen in de afgelopen jaren langzaam maar zeker afstand hebben genomen van EU-partners in West-Europa is hun positie dankzij de buitenlandse vijand Poetin wezenlijk veranderd. De Oosteuropese EU-landen vormen nu het front tegen de buitenlandse vijand die de gehele EU bedreigt. Wat gaat dit op termijn betekenen voor hun positie in de Europese Unie? De dreiging van een buitenlandse vijand kan de eenheid binnen de Europese Unie versterken. Maar Poetins oorlog kan ook de nationalistische stromingen in de Oost-Europese EU-landen sterker maken. Eindelijk krijgen we gelijk, zegt het Estste parlementslid en ex-directeur van de inlichtingendienst Eerik Niiles Kross: Dit is het soort oorlog waar Estland op hoopte, in 1945 en de jaren daarna, totdat bijna alle hoop verloren was. Het is een oorlog waarin westerse democratieën eindelijk opkomen voor de verdediging van gerechtigheid, vrijheid en hun waarden. Alle volkeren ten oosten van de rivier de Oder hebben plotseling het gevoel dat er een last van onze schouders is gevallen. "Nu zullen ze ons eindelijk begrijpen", voelen wij Esten. Nu hoeven we niet langer - beschaamd - uit te leggen dat er misschien inderdaad een ernstig gevaar uit Moskou komt. Kross meent dat de wereld 'ten koste van Oekraïnes lijden en dankzij Oekraïnes heldhaftigheid plotseling een monsterlijke dubbelhartigheid van zich heeft afgeschud. De leugens die na de Tweede Wereldoorlog onder het tapijt werden geveegd, de leugens die na de ineenstorting van de Sovjet-Unie onder het tapijt werden geveegd, zijn nu onthuld en naakt.' Oekraïne EU-lid? Oost-Europese lidstaten zullen tegen de achtergrond van deze geschiedenis hun positie binnen de EU proberen te versterken. Meer dan ooit zullen vrijheid en soevereiniteit gekoesterd worden in de landen die nu het meest direct bedreigd worden. Dat kan een verdere ontwikkeling van de Europese samenwerking ondanks alle eenheid die nu aan de dag wordt gelegd moeilijker maken. Kan Brussel de druk op Polen vanwege de schending van de rechtsstaat verder opvoeren nu het land zich inzet voor de slachtoffers van het brute geweld van Poetin? Hoe zullen de nationalisten daar en elders in Midden- en Oost-Europa zich straks gaan manifesteren tegenover voorstellen van West-Europese staten in de richting van meer Europese eenheid, voorstellen die critici van de EU als Orbán gewoonlijk verbinden aan het verdoemde totalitaire verleden van de regio? De Europese Commissie heeft bij de frontstaten de afgelopen dagen bepaald geen goede beurt gemaakt. Voorzitter Ursula von der Leyen pleitte voor het  EU-lidmaatschap van Oekraïne, een vooralsnog symbolisch gebaar waar in het westen met gefronste wenkbrauwen op werd gereageerd. Maar de regeringsleiders van Bulgarije, Tsjechië, Estland, Letland, Litouwen, Polen, Slowakije en Slovenië namen haar woorden serieus. "Wij vinden dat Oekraïne het onmiddellijk verdient om een EU-toekomstperspectief te krijgen", aldus de landen. Dat zal echter niet zomaar worden gegeven, nog afgezien van de lange weg die het land heeft te gaan gezien de Kopenhagen-criteria die voor aspirantleden worden gehanteerd. Premier Rutte ziet er op dit moment niets in. Bij het in 2016 per referendum afgewezen associatieverdrag heeft hij namens Nederland in een 'inlegvel' bedongen dat het verdrag Oekraïne geen garantie biedt op EU-lidmaatschap. Ten aanval! Een tweede Commissielid dat in opspraak raakte is buitenlandcoördinator Josep Borrell. Riho Terras, Europarlementslid voor de conservatieve Isamaa partij, aangesloten bij de EVP, is in 't bijzonder op hem gebeten. Hij riep Borrell op om af te treden nadat deze zijn belofte voor de levering van “fighter jets” niet kon waarmaken. Estland is een van de landen die het snelst hulp geboden hebben aan Oekraïne. Gisteren arriveerde een tweede zending met anti-tankwapens. Terras, voormalig legerleider, vindt dat het westen veel te slap regageert. Hij pleit voor het afdwingen van een no-fly zone door de NAVO: “Als NAVO-vliegtuigen zouden besluiten de verdediging van het Oekraïense luchtruim over te nemen, dan zou de suprematie over de Russische strijdkrachten verzekerd zijn, daar ben ik zeker van. Als ik de Amerikaanse president was, zou ik vliegtuigen hebben gestuurd om het Oekraïense luchtruim te verdedigen voordat Rusland aanviel. De VS wisten wat er kon gebeuren. Joe Biden is een president die geen militair conflict wil. Oorlog kan niet worden gewonnen door defensieve veldslagen, oorlog kan worden gewonnen door tegenaanvallen en door territorium te heroveren." Ferme taal van voormalig legerleider Terras. De NAVO heeft vooralsnog elke directe inmenging in de oorlog in Oekraïne afgewezen om het gevaar van een kernoorlog af te wenden. Hoe lang kan dat nog worden volgehouden gezien de stemming in de Baltische landen en Polen?

Foto: Loco Steve (cc)

Selectieve solidariteit

In een week tijd is de wereld verschoven. Een grootmacht viel een buurland binnen, er woedt oorlog in Europa. Gelukkig krijgt Oekraïne van alle kanten steun – zowel van burgers elders als van andere landen en van supranationale organisaties. Je mag hopen dat dat genoeg is, en intussen innig hopen dat Poetin niet helemaal doordraait.

Deze oorlog zal hoe dan ook het wereldtoneel veranderen. Nu de EU, Canada, het VK en de VS een groot deel van de Russische banken van Swift uitsluiten, en daarmee hun internationale betalingsverkeer blokkeren, heeft China het plan opgevat om een ‘eigen’ Swift te ontwikkelen. Vrijdag dacht ik nog dat Rusland zo in de armen van China gedreven zou worden, maar zelfs China lijkt nu afstand te nemen van Rusland, terwijl Xi Jinping zijn collega-dictator bij de Winterspelen nog op een warm tête-à-tête trakteerde.

Terwijl Poetin de nieuwe politieke paria van de wereld is geworden, sluit de EU de rijen. Niet eerder was de Europese Unie zo snel en eendrachtig over straffe sancties. Zelfs Polen, dat al jaren met uittreding uit de EU flirt en recent – samen met Hongarije – nog vond dat de Europese Commissie en het Europees Hof hun rug op konden, trekt de banden met de EU aan. Bondgenootschappen tussen landen worden razendsnel geherwaardeerd.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Closing Time | Shipbuilding

Een liedje over de oorlog. Een melancholisch liedje. Zowel in tekst als in de muziek. En wat het moeilijk maakt, er zijn twee verschillende versies van. (Ik reken alle covers die er later van zijn gemaakt nu maar even niet mee). En beide versies zijn meer dan mooi.

Er is de Shipbuilding versie waar Costello op zingt, en waarin die weemoedige, zacht gespeelde trompetsolo, zit van Chet Baker.

Foto: Elena Mozhvilo (Unsplash)

‘Hopelijk overleven we dit’

LONGREAD - Viktor en Ada en hun vierjarig zoontje zitten vast in een schuilkelder van hun huis in Kyiv, terwijl explosies om hen heen klinken. Sinds het uitbreken van de oorlog heb ik elke dag contact met ze.

‘Het is afschuwelijk wat hier gebeurt. Vanmorgen werden we wakker van enorme explosies hier in Kyiv. We zijn ongedeerd, maar het is heel erg eng.’ Viktor is een stoere man, hij praat normaal in understatements. Als iets heel erg eng is, dan moet hij onbeschrijflijk bang zijn.

In 2014 ontmoet ik hem en zijn vrouw Ada in Barcelona, in een veel te warme rij voor een toeristische attractie. Als de rij maar niet opschiet raken we met elkaar aan de praat. Ze vertellen dat ze uit Oekraïne komen. Juist is op dat moment de onrust op de Krim volop in het nieuws. Ik vraag ze ernaar. Nuchter haalt Viktor zijn schouders op: ‘We wonen in Kyiv, ver weg van de Krim.’

We houden contact via sociale media. Op Instagram post Viktors Instagram vooral foto’s van stoere avonturen in de sneeuw en in het water. Ada post foto’s van vakanties, en zo zie ik dat twee jaar na onze ontmoeting hun zoontje is geboren. Hij gaat als baby mee op hun reizen door Europa. Napels, Rome, Warschau en nog meer. Altijd keren ze weer veilig terug naar Kyiv.

Foto: Victoria Pickering (cc)

Steun voor vrede in Oekraïne

Snel na de Russische inval in Oekraïne kwamen wereldwijd acties en bijeenkomsten opgang om te protesteren tegen de oorlog en om solidariteit te betuigen met de Oekraïense burgers. Ook in Rusland gingen mensen de straat op om tegen de oorlog en Poetin te demonstreren.

In Rusland werden al duizenden betogers opgepakt. Onder andere in Sint Petersburg en Moskou. In  Nederland worden vandaag en morgen opnieuw een aantal acties gehouden.

Naast wat u kunt betekenen via giro 999 of het Rode Kruis, kunt u de betekenis van al die bijeenkomsten versterken. Hoe massaler de bijeenkomsten hier en elders in de wereld zijn, hoe meer ze als steun zullen worden ervaren door de burgers in Oekraïne en Rusland.

Vandaag

Hengelo:
Op het Evenementenplein bij het gemeentehuis is vanaf 11.00 uur een ‘stiltekring’ waaraan diverse organisaties en partijen uit Hengelo aan deelnemen. Ook de gemeente Hengelo zelf werkt daaraan mee.

Enschede:
Op de Oude Markt, vanaf 13.00 uur solidariteitsbetuiging met Oekraïne.
(bron: Tubantia)

Zondag

Amsterdam:
Van 14.00 tot 16.00 uur bijeenkomst op de Dam. De gemeente heeft de meerdere organisaties die iet willen doen gevraagd hun programma’s te combineren (bron: Parool).

Groningen:
De Groningse afdeling van Lux Europae organiseert aanstaande zondag een vredesdemonstratie op de Grote Markt. De bijeenkomst begint om 14:00 uur (bronnen: OogTV en Sikkom).

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Closing Time | A Good Day To Bury Bad News

Voor de mensen die het indertijd niet mee hebben gekregen, “A good day to bury bad news” stond centraal in een schandaal in de Britse politiek tijdens 9-11. Een altijd alerte spindokter, Jo Moore, bedacht bij de aanslagen op de Twin Towers dat dit wel een hele mooie dag was om wat slecht nieuws de deur uit te doen. Nu kun je denken “ach die mevrouw is gewoon goed in haar werk en er heel erg aan toegewijd”, maar toen haar memo uitlekte waarin ze schreef dat dit “a good day to bury bad news” was, waren toch heel veel mensen boos. Ik vermoed door de combinatie van enerzijds een soort van ellendige gevoelloosheid dat dít is waar je aan denkt als een gebouw met meer dan 3000 mensen de lucht in vliegt, met algemeen gebrek aan integriteit en het actief tegenwerken van transparantie en controleerbaarheid van de overheid.

Foto: Evgeniy Isaev (cc)

Hoeveel Russen steunen Poetins oorlog?

OPINIE - Vlak voor de aanval van Rusland op Oekraïne, gisteren, publiceerde CNN de resultaten van een opinieonderzoek onder de bevolking van Rusland en Oekraïne over het steeds hoger oplopende conflict. De helft van de Russische respondenten vond begin van deze maand dat hun land Oekraïne met militaire middelen mag dwingen om af te zien van een NATO-lidmaatschap. De helft. Dat is veel te veel natuurlijk, maar zou Poetin daar tevreden mee zijn? Ik betwijfel het. Zijn regime is van het type dat geen enkel afwijkend standpunt kan accepteren. En zeker niet van de helft van de bevolking.

Volgens het CNN onderzoek is een kwart van de ondervraagden tegen militair ingrijpen, een kwart twijfelt. Een deel er van zal dezer dagen nog worden overgehaald naar het regeringsstandpunt door het gebruikelijke mediabombardement dat onderdeel is van elke oorlog. Maar hoe gaat de Russiche bevolking reageren op de lijkenzakken die straks terugkomen uit Oekraïne? Hoe groot blijft de steun voor de oorlogszuchtige kliek van Poetin’s Verenigd Rusland als westerse sancties grote gevolgen blijken te hebben voor grote delen van de bevolking? Rusland is niet langer een normaal land, zei een bondgenoot van de gevangen oppositieleider Navalny gisteren. Poetin is gek geworden, las de NOS-correspondent Iris de Graaf op een van de Youtubekanalen van zijn tegenstanders die nog niet uit de lucht zijn gehaald. In meer dan 52 steden gingen gisteren dappere Russen de straat op. Honderden zijn gearresteerd en hen wachten volgens de autoriteiten zware straffen.

Foto: steve p2008 (cc)

Alle helpers weg!

COLUMN - De oorlog in Syrië duurt al meer dan tien jaar. Meer dan een half miljoen mensen zijn omgekomen. Bijna zeven miljoen mensen zijn het land uit gevlucht, het merendeel naar Turkije in een poging naar Europa te komen. Ongeveer 1,5 miljoen Syrische vluchtelingen verblijven nu in Libanon. Een kwart van de Libanese bevolking bestaat nu uit Syrische vluchtelingen. In totaal is de ongeveer helft van de Syrische bevolking ontheemd geraakt.

Het heet een burgeroorlog te zijn. Maar Russen bombarderen steden en dorpen die nog niet door het regime Assad zijn heroverd. Amerikanen en Israëliërs bombarderen stellingen van aan Iran gelieerde gevechtsgroepen in het oosten van het land. Turkije schiet er op los in Koerdische gebieden langs de noordgrens.

Onderzoeksjournalisten van Declassified UK vonden documenten waaruit blijkt dat de Britten net als de Nederlandse regering heimelijk materiële steun hebben geleverd aan de rebellen in de provincie Idlib. De Britse regering heeft daarvoor ten minste 350 miljoen pond uitgegeven. Het paste allemaal in een geheim programma voor regime change waarin de Britse regering samenwerkte met de VS, Turkije en de Golfstaten. Die van het oliegeld bulkende Golfstaten hebben net als Saoedi-Arabië hun rijkdom besteed aan wapens voor soennitisch vechtjassen die strijden tegen Assad en zijn behulpzame, door Iran gesteunde, sjiitische vechtjassen.

https://www.youtube.com/watch?v=tXDmOuK6UxI

Closing Time | Niet geboren als soldaat

Dit liedje haalde de eerste plaats in de Amerikaanse top 20. Het staat te boek als een van de eerste anti-oorlog liedjes.

Volgens de (engelstalige) Wikipedia: Deze expressie van het populaire pacifistische sentiment “hielp de pacifistische beweging een harde, meetbare politieke realiteit te maken om rekening mee te houden.”

Het is meer dan de hoogste tijd voor een hedendaagse variant van een degelijke ‘expressie’ in de hitlijsten van oost, west noord en zuid.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: cc wikimedia.commons.nl Make love not war in time

Met oorlog breng je geen vrede

COLUMN - Los van alle ellende – voor zover dat kan, tenminste, want de beelden van het vliegveld bij Kabul zijn haast niet om aan te zien: mensen met doodsangst in hun ogen, ouders die in paniek hun kindje doorgeven, in de hoop dat een ander het mee zal nemen, weg het land uit – los van al die ellende dringt een vraag zich op. Wat is in ’s hemelsnaam het nut van oorlog?

Kun je, zoals de Verenigde Staten al sinds de Vietnamoorlog in de jaren ’60 volhouden, inderdaad ‘the hearts and minds’ van de bevolking veroveren nadat je een land eerst bent binnengevallen, en het vervolgens aan gort hebt gebombardeerd? Vietnam, Irak, Afghanistan – overal speelt die vraag.

Kun je als buitenlandse macht ooit nog op goede voet met de bevolking komen te staan, wanneer je die eerst als collateral damage hebt behandeld? Wanneer je met drones argeloze bruiloftsgasten hebt opgeblazen, en de kinderen van een land collectief hebt verweesd? Wanneer je, zoals Nederland in Srebrenica overkwam, in de positie raakt dat je onderdeel wordt van een burgeroorlog en je jezelf machteloos laat gebruiken door de overheersende partij?

Maken zulke oorlogen de taak van de internationale blauwhelmen – die hoofdzakelijk afstand tussen de strijdende partijen pogen te scheppen – niet duizendmaal moeilijker dan die al is?

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende