De Krim: recht en de stem des volks

Waarom beschouwen we het ten val brengen van de regering Janoekovitsj wél legaal en het afscheidingsreferendum op de Krim niet? Een analyse van Gert Jan Veerman. Als lezer van Nederlandse kranten krijg ik als ik over het conflict rond de Krim lees, het beeld dat ‘het Westen’ het referendum op en over de afscheiding van de Krim van de staat Oekraïne als onwettig beschouwt, terwijl datzelfde Westen de impliciete volksuitspraak in Kiev en de daarmee gepaard gaande afzetting van een wettig gekozen president goedkeurde. Het Russische standpunt lijkt juist het omgekeerde in te houden. Je kunt dus zeggen: het hangt er maar van af, of wat preciezer: het hangt van het belang af wat je vindt van de juridische status van uitspraken van het volk. En ik vrees dat er weinig anders valt te zeggen: zo is het. Ik zal dit toelichten. Er bestaat de nodige onduidelijkheid over wat ‘recht’ is. Ik vind zelf een driedeling in niveaus wel inzicht gevend:

Het Putin systeem

DOCUMENTAIRE - De documentaire Het Putin systeem van het Canadese documentaire-programma The Passionate Eye uit 2012 geeft inzicht in de drijfveren van Vladimir Putin. In het licht van de recente ontwikkelingen in Oekraïne is dat op z’n minst handig.

De oproep van dissident Alexey Navalny in de New York Times over hoe je Putin echt kunt straffen richt zich dan ook op het hart van het Putin systeem: de oligarchen en alle anderen die profiteren van Ruslands rijkdom aan grondstoffen (en dan met name olie en gas).

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Valdemar Fishmen (cc)

De Oekraïnecrisis

OPINIE - Veel verandert, maar tussen staten blijft ook veel hetzelfde. De retoriek over Oekraïne geeft veel ter overdenking. Hakenkruizen op een nationale vlag, Russen die hun nationale gevoel scanderen op straat. Is het echt en oprecht? Veroorzaakte het ‘westen’ destabilisering en toonde Putin beheersing?

‘Ooit was Europa in tweeën gespleten. De twee delen werden West en Oost genoemd. De tweedeling zelf werd dikwijls betiteld als “Jalta”. Ze werd belichaamd in het beton van de Berlijnse Muur.’ Het zijn de magistrale openingszinnen van het boek In naam van Europa van Timothy Garton Ash over de deling van Europa en de hereniging van Duitsland. (p.7)

Ik vind dat ik een wat luchtige toon heb gekozen in mijn eerste verhalen over Oekraïne. De honger van de Russische beer en de kleumende jager is een mooie metafoor voor Russische diplomatie: de beer zou door het opeten van de jager warmte verschaffen en de beer zou zijn honger stillen. Dat is een mooi ´compromis’, in Russische stijl, met Poetin als drager van een wat lompe traditie.

Het interview met een onderuit gezakte Poetin deed me aan die beer denken, maar ook aan Alice in Wonderland. Alice komt Humpty Dumpty tegen: ‘When I use a word,’ Humpty Dumpty said in rather a scournful tone, ‘it means just what I choose it to mean – neither more nor less.’ Zo zat Poetin daar, betekenis gevend aan woorden zoals hij wilde, met de vrijheid van zijn aanzienlijke macht.

Foto: Neville Chamberlain (foto Wikipedia)

De angst voor herhaling

ELDERS - Het verleden herleeft in Oost-Europa na de bezetting van De Krim door de Russen. Hedendaagse verhoudingen manen tot voorzichtigheid.

‘Vladimir Poetin is de nieuwe Hitler’, kopte een Pools sensatieblad. In Oost-Europa gaat de Wet van Godwin niet op. Daar beginnen ze een debat over Rusland zonder reserves meteen met een verwijzing naar nazi’s. De voormalige minister van Buitenlandse Zaken van de Tsjechische Republiek Schwarzenberg vindt het geen ongepaste vergelijking. Hij verwijst naar het Akkoord van München. In 1938 sloot Hitler Duitsland met de Britse premier Neville Chamberlain (foto) en zijn Franse collega Daladier een overeenkomst die inhield dat Duitsland het Tsjechische Sudetenland, waar veel Duitsers woonden mocht annexeren. De verdediging van Chamberlain dat hiermee de vrede in Europa werd afgekocht is later beschouwd als een toppunt van diplomatieke naïviteit. Het idee dat Europa opnieuw in de val zou kunnen trappen door een lankmoedige en afwachtende houding tegenover de acties van de Russen op de Krim jaagt nu vooral de Oost-Europeanen angst aan.

In Estland herinnerden pro-Oekraïnse demonstranten deze week aan een andere gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog. Op 21 juni 1940 bezette de Sovjet-Unie Estland.  De Russen konden dit doen onder bescherming van het eind augustus 1939 gesloten  Molotov-Ribbentrop-pact, een niet-aanvalsverdrag tussen Nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie waarin  beider invloedssferen waren verdeeld. Toen een jaar later de Duitsers het verdrag eenzijdig verbraken en de Sovjet-Unie binnenvielen kwam Estland weer tijdelijk in handen van de Duitsers om in 1944 wederom door de Russen te worden bezet – of bevrijd. ’t Is maar hoe je de geschiedenis waardeert. De les die in Estland en de andere Baltische staten moeilijk uit het geheugen is te wissen luidt in elk geval: vertrouw grootmachten nooit. Bij de Russische ambassade riep zondag de Estse Europarlementariër Tunne Kelam (lid van de christendemocratische fractie EPP) op tot solidariteit met de Oekraïne. “It’s very clear that if we appease in Ukraine then we are at risk too, as a neighbor of Russia,” zei hij, wijzend naar het balkon waar in 1940 de Russische bezetter in de persoon van Stalin’s rechterhand Zhdanov zijn aanhangers toesprak.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Rusland behoudt zich het recht voor in te grijpen in Donetsk

Zo bericht het NRC.

Moskou behoudt zich het recht voor in te grijpen in Donetsk. Dat meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken van Rusland vanochtend op zijn website. De verklaring volgt op de confrontaties gisteren in de oostelijke Oekraïense stad Donetsk, waarbij zeker een dode viel.

Het ministerie schrijft zich bewust te zijn van haar “verantwoordelijkheid” voor het leven van Russische burgers in Oekraïne, en overweegt daarom in te grijpen als het daar verder uit de hand loopt.

Foto: Vladimir Yaitskiy (cc)

Miljarden of symboliek?

OPINIE - Hoewel het mijn vak is, ben ik toch altijd weer verbaasd over de wijze waarop loze gebaren worden opgeblazen of een functie krijgen in de politieke strijd.

Vandaag buigen de regeringsleiders zich over een steun van 11 miljard euro voor Oekraïne. De kamer is het er mee eens, meldt de krant. Maar de CU heeft aarzelingen, want het wil niet dat Rusland geprovoceerd wordt: verstandige mensen toch bij de CU. Minister Dijsselbloem verklaart dat het geld er al was, dus eigenlijk is er niets aan de hand en doet de EU wat toch al de bedoeling was. Dat vindt Wilders wel weer leuk.

Oekraïne heeft, net als meer voorheen communistische landen, nog geen volwassen democratie, geen onkreukbare bureaucratie, geen balans tussen wetgeving, uitvoering en rechtspraak. Dat betekent dat er ruimte is voor maffiapraktijken, voor corruptie en voor ongebreidelde zelfverrijking. De inkomens- en vermogensongelijkheid in Oekraïne overtreft die in de VS en die bakken ze toch erg bruin.

Of het waar is, weet ik niet; maar het is aantrekkelijk om te denken dat de revolte op het Maidanplein met weerzin tegen corruptie en met een oprecht democratisch verlangen werd gevoed. Dat je daaraan, als westers politicus, retorisch steun verleent, valt nog te begrijpen. Dat deden we ook bij de revolte op het Tahrirplein in Egypte. Wij vinden democratie, een onkreukbare bureaucratie en een open samenleving de moeite waard. Maar vooral de moeite van de betrokkenen zelf.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Rusland zet onafhankelijke nieuwssites op zwart; voorbode van escalatie?

Eerst was er dit bericht op nu.nl:

Rusland heeft donderdag enkele bekende websites ontoegankelijk gemaakt, die een belangrijk platform waren voor onafhankelijke journalistiek en vrije meningsuiting.

Daartoe behoren de portals kasparov.ru en ej.ru, die in tegenstelling tot de staatsmedia ook de oppositie aan het woord laten.

Ook de website van oppositiepoliticus Aleksej Navalny werd uit de lucht gehaald, dezelfde oppositieleider die precies één dag voor de Russische invasie van de Krim onder huisarrest werd geplaatst.

‘Laten we het succes van de Oekraïense revolutie niet vergeten’

Zo maant Damon Golriz, onderzoeker bij het instituut Internationale Vrede, Recht en Veiligheid, in een opiniestuk in Trouw:

Door de provocatie van Rusland in Oekraïne is de succesvolle revolutie in dat land geheel vergeten […]. ‘Feit is dat de moed van het Oekraïense volk velen weer hoop en optimisme voor civiele ongehoorzaamheid bracht.’

Maar goed, de bad guy verjagen is pas een eerste stap. Een fatsoenlijk alternatief vinden voor de verdreven dictator/dief/autocraat is veel moeilijker. Niet heel veel revoluties zijn daarin geslaagd…

Vorige Volgende