Kunst op Zondag | Darlings reanimeren II

‘Kill your darlings’ is een vast ritueel bij de totstandkoming van Kunst op Zondag. Onderweg van idee naar artikel worden soms heel wat schatten om zeep geholpen. Die halen de definitieve publicatie niet omdat het anders veel te lange stukken zouden worden. Dat zou de spanningsboog van de lezers zwaar onder druk zetten. Om te voorkomen dat sommige van die ‘darlings’ tot eeuwigheid verstoffen zullen we zo nu en dan enkele van die omgekomen ‘darlings’ reanimeren. Opdat u er toch van kunt genieten, vandaag deel II (hier deel I) . In Europa en de stier zagen we en stukje grensoverschrijdende mythologie: de god Zeus die vermomd als stier zich vergreep aan een prinses genaamd Europa. Een stier die de aflevering niet haalde was dit exemplaar, gemaakt door Pablo Picasso. U ziet, een fietszadel en een fietsstuur, dat is alles. Dat zou voor Europa een veel comfortabeler stier zijn geweest. Een zadel in plaats van de schonkige rug van het rund en, niet onbelangrijk, het stuur. Daarmee zou Europa de richting van het verhaal zelf in de hand gehad kunnen hebben. Deze kernachtige stier is in bezit van het Museum Nationcal Picasso-Parijs en onderdeel van de tentoonstelling Picasso celebration: the collection in a new light (tot 27 augustus 2023) Soms ligt er in het archief nog iets dat eigenlijk wél in een stukje had gemoeten. Anders gezegd: er worden ook wel eens ‘darlings’ per ongeluk afgevoerd. In Het bed viel, om niet meer te achterhalen redenen, dit ochtendtafereeltje buiten de boot. Kurt Trampedach - "Morning. Group of Woman and Man, one lying and one sitting on a bed", 1973 Op dezelfde onverklaarbare wijze ontbrak in Voeten deze linkervoet. Waarschijnlijk omdat het teveel kitscherig design voor commerciële toepassingen is. Maar ja, zonder kitsch geen kunst…. Lees meer hier meer over deze Lincoln Toe Truck. Tussen Sloten kunst werd deze ‘darling’ buiten beschouwing gelaten. Waarom? De figuur ligt niet in en sloot maar in een rivier bij Cordoba (Spanje). Rafael Cornejo en Francisco Marks - The River Man, 2007 Tot slot: In Honger bleef deze beeldengroep in Praag achterwege. Een monument ter herdenking van de slachtoffers van het communisme, gemaakt door Olbram Zoubek. Onthuld in 2002, met wat reuring hier en daar. Prettige dag verder (De eerste reanimatie vindt u hier).

Door: Foto: Ars Electronica (cc)
Foto: Hannah F (cc)

Kunst op Zondag | Covid monument

, door

Het Covidvirus gaat weer lekker tekeer. Zo ook sommige mensen die uit het OVV-rapport over het coronabeleid van het kabinet zo hun eigen kersen plukken om de verdediging tegen het virus maar op zijn beloop te laten.

Herinnert u zich het nationale applaus voor de zorgmedewerkers nog? Heeft u wel eens stil gestaan bij de vele coronamonumenten die overal werden opgericht?

Misschien zou de herinnering wat sterker zijn als het kabinet niet had getreuzeld met het ‘nationaal moment ter herdenking van de slachtoffers van de coronapandemie’. In maart dit jaar werd daartoe een comité opgetuigd, dat moet bedenken in welke vorm dat ‘nationaal moment’ gegoten kan worden.

Maar ja, dat verrekte virus… Voorlopig komt die nationale coronaherdenking er niet. “Het nationaal moment stilstaan was voorzien voor september 2022”, schreef minister Kuipers aan de Tweede Kamer. Nu de najaarsgolf over het land rolt, geeft het geen pas een herdenking te houden met lokale activiteiten en fysieke ontmoetingen (brief 4 juli 2002, paragraaf 14). Het comité is niet opgeheven, maar staat in pauzestand.

Moment? Monument!

Misschien in het volgend voorjaar. En dan nog… Een moment! Kan er geen monument van af? Neem een voorbeeld aan Schotland, waar afgelopen donderdag een sculptuur werd onthuld als eerbetoon aan de zorgmedewerkers die het zo voor hun kiezen hebben gekregen. Sommigen zijn er ook aan overleden.

Closing Time | Monument

, door

Vanmorgen sloten we het drieluik over monumenten af. Het ‘Monument’ van Fates Warning stelt toepasselijke vragen (hier de tekst).

Is it fiction, is it confession
Is it passion or just a profession
Is it performance, is it expression
Is it passion or just an obsession

Fates Warning is gelabeld als zijnde  ‘Progressieve Metal’. Vaak wat langere muziekstukken van heavy metal met invloeden uit klassieke muziek geven het een wat ‘monumentale allure’.

Foto: Arend (cc)

Spiegelend staal

, door

COLUMN - Het was ontroerend vanaf de eerste blik. Stond je erbuiten, dan keek je op de roestvrij stalen platen van de zwevende overkoepeling, die tot spiegels zijn gepolijst. Ze strekken zich hoog uit en ontnemen je het zicht op stroken lucht, bomen en gebouwen voor je, en schuiven daar de reflectie van andere gebouwen, bomen en lucht voor in de plaats. Je krijgt een verbrokkeld vergezicht, een gebroken geschiedenis, opnieuw bijeen gemetseld. De wereld werd plots een kaleidoscoop.

Eenmaal afgedaald in het monument werd die ervaring heviger. Ook onder de overkoepeling spiegelde het staal. Wie dicht bij een muur stond en omhoogkeek, zag de muur op zijn kop terug en uiteindelijk ook zichzelf ondersteboven weerspiegeld. De wereld was ineens een slag gekeerd.

Loop je er rond, dan zie je overal muren, met allemaal ingemetselde steentjes, ruim 102 duizend ­– elk met een naam erop. Namen van echte mensen, doelbewust afgevoerd uit Nederland en overgebracht naar de vernietigingskampen, en daar vermoord om wie ze waren: joden, Sinti en Roma. Het was een doolhof: de wereld een raadsel.

De eerste naam die ik op een van de steentjes las, was die van Bernard: geboren op 11-11-1940, 1 jaar oud geworden, en toen vermoord. Bernard was nog maar een peuter, en toch werd ook hij vergast in een van de vernietigingskampen. De wereld: een hel.

Foto: Ted Eytan (cc)

Kunst op Zondag | Monumenten voor de toekomst

, door

Vandaag het laatste deel van ons drieluik over ‘monumentaal herdenken’. In het eerste deel vroegen we welke monumenten op u een grote indruk maken. Het tweede deel draaide om de vraag welke monumenten aan verandering of verwijdering toe zijn. Vandaag het laatste deel met voorstellen voor toekomstige monumenten.

‘Historic England’, een organisatie voor behoud van het Engelse erfgoed, schreef een competitie uit voor nieuwe manieren van herdenken en herinneren en selecteerde uit alle inzendingen tien voorstellen. Eén daarvan zou redelijk snel toepasbaar kunnen zijn bij monumenten en standbeelden die verwijzen  naar een discutabel verleden: A Long Shadow Over London (details op de website van de ontwerpers).

Stel je voor dat bij elk standbeeld van Jan Pieterszoon Coen (verantwoordelijk voor de genocide op de Banda eianden) vanaf de sokkel een strook tegels als een schaduw over de grond ligt. Daarop de namen van de slachtoffers die Coen heeft gemaakt.  Zo hoeft het standbeeld dus niet weg, maar krijgt het de juiste context.
cc commons.wikimedia.org Jan Pietersz. Coen bewerkt

Er is een vrij eenvoudige manier om een geschiedenis, met alle lichte en zwarte kanten, in alle volledigheid te ‘monumenteren’.

Mooi voorbeeld: de ‘Great Wall of LA (Los Angeles)’.

Van sommige standbeelden staan tientallen replicas over heel de wereld. Zo ook van het Vrijheidsstandbeeld in New York. Van 1887 tot 1945 stond een replica in het Vietnamese Hanoi.  De in Vietnam geboren Danh Vō maakte ‘We the people’,  een replica van het Amerikaanse Vrijheidsbeeld, maar dan in 300 stukjes. Die werden verspreid over de wereld tentoongesteld.
cc Flickr umelog photostream Danh VO ‘We The People’ 2011-13
…
cc Flickr jaime.silva photostream Lisboa, Cordoaria Nacional – ‘Artist’s Choice - Works from Serralves Collection’, Danh Vo ‘We The People’

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: William (cc)

Kunst op Zondag | Memento monumenten

, door

Monumenten vertellen een geschiedenis, maar wat voor toekomst hebben ze?

Ook monumenten zijn geen eeuwig leven beschoren. Als ze al niet van materiaalmoeheid tot stof wederkeren, dan worden ze wel verpulverd door de tijdgeest.

De communisten, pardon, onze Oost-Europese medeburgers zijn aardig omgesprongen met het monumentale erfgoed van rode signatuur.  Gewoon een museum en/of park inrichten met vergane glorie.

Bijvoorbeeld het Memento Park in Hongarije.
cc Flickr Loizeau photostream Satellite State location Memento Park, Budapest, Hungary

Of in Litouwen het Grūtas Park, in de volksmond ook wel ‘Stalins World’ genoemd.

Met onder andere de beeldengroep van  Karolis Požela, Juozas Greifenbergeris, Kazys Giedrys en Rapolas Čarnas,  vier Litouwse communisten, die in 1926 door het leger werden geëxecuteerd.

Bronius Vyšniauskas – beeldengroep ‘Vier communards’.
cc Flickr Jayway gtravel photostream Grutas Park - 14

Wat In Rusland begon als het ‘Park van de gevallen helden’, is tegenwoordig het ‘Muzeon Park of Arts. Met nog steeds beelden van Sovjetkopstukken, maar ook hedendaagse kunst als commentaar op de communistische relikwieën.

Hoewel een nationaal herdenkingsmonument (Wall of grief) pas vorig jaar door Putin werd onthuld, is in Rusland de Stalinterreur allang erkend. In het Muzeon Park staat vlak bij het beeld van Stalin het door Evgeny Chubarov ontworpen monument ‘Victims to the Totalitarian Regime’.
cc Flickr Garrett Ziegler, photostream Stalin (defaced) and Gulag memorial, Muzeon, Moscow

Hier een detail van dat monument.
cc Flickr Paul L Dineen photostream Memorial to victims of Stalin, Muzeon Park of Arts [sic], Moscow, Russia

Foto: Cernavoda (cc)

Kunst op Zondag | Monumentaal herdenken

, door

Door heel Europa worden vandaag bij talloze monumenten de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog herdacht. Vaak bij obligate monumenten. Een obelisk, een muurtje, een plaquette.
Soms zijn er monumenten die meer indruk maken. Een kleine bloemlezing. U kunt het aanvullen met monumenten die op u grote indruk hebben gemaakt.

Honderd jaar geleden bleven ontelbaar veel dode soldaten achter op het slagveld. Verworden tot geesten, nu in graniet gehouwen door Paul Landowski (u kent hem ook van de immense Jezus in Rio de Janeiro).  ‘Les Fantômes’ in vogeldronevlucht.

Ook 100 jaar geleden vonden in en rond Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan, de zgn. ‘Maart Dagen’ plaats.

Een bloedbad dat bolsjewieken en Armeense revolutionairen aanrichtten onder de moslimbevolking. Het Quba Genocide Memorial Complex herinnert daar in aangrijpende eenvoud aan.
cc Flickr Adam Jones photostream Quba Soyqirimi Memorial Complex - Quba - Azerbaijan - 02

Iets langer geleden, 103 jaar, vond de Armeense genocide plaats, sinds 1867 gememoreerd in het Armeense Genocide Memorial Museum.
cc Flickr David Stanley photostream Armenian Genocide Memorial

Tachtig jaar geleden eindigde het bloedbad van Nanjing, waarbij delen van het Japanse leger zich te buiten gingen aan gruwelijkheden jegens de Chinese bevolking. De diverse beelden bij het hiervoor opgerichte memorial museum spreken voor zich.
cc Flickr Slice of Light photostream Nanjing Massacre Museum Sculpture 4

.
cc Flickr Philip Roeland photostream Nanjing Massacre Memorial Hall (5)

Bij Katyn (Rusland), westelijk van de stad Smolensk, lag vernietigingskamp waar de geheime dienst van de Sovjet-Unie 78 jaar geleden tienduizenden Poolse burgers en militairen vermoordden. De Sovjets vervalsten de geschiedenis door het later een begraafplaats van slachtoffers van de Duitsers te noemen. Pas na de Glasnost werd Memorial Katyn de herdenkingsplaats die het wel moet zijn.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Timo Newton-Syms (cc)

Kunst op Zondag | Prima mensen

, door

It’s better not to rely too much on silent majorities … for silence is a fragile thing… one loud noise and it’s gone.

(Banksy quote, vrij naar Alan Moore).

Terwijl rechts en links sinds mensenheugenis de zwijgende meerderheid voor hun idealistische karretjes trachten te spannen, zijn in het Kunstenlab in Deventer kunstenaars op zoek naar die zwijgende meerderheid (tot 30 april).

De zwijgende meerderheid is een uitvinding die wordt toegeschreven aan Richard Nixon die in 1969 ’the great silent majority of my fellow Americans’ achter zijn Vietnambeleid trachtte te scharen. Sindsdien zijn het vooral conservatieve politici geweest die zeiden de zwijgende meerderheid te vertegenwoordigen.

In het Kunstenlab zijn drie kunstenaars gevraagd te reageren op werk van collega’s, dat eerder al in het Enschedese Tetem was te zien. We putten even uit de tentoonstellingsinformatie.

Bij de video-installatie ‘De Mensen’ van Viktoria Gudnadottir: “Hoe dichterbij men komt, hoe lastiger het wordt om het individu als archetype van een groep te ervaren.”

videostills Viktoria Gudnadottir De Mensen
© Kunstenlab Viktoria Gudnadottir De Mensen

Bij de installatie The Opposite of Black and White van Gunter Gruben: Hij maakte een stemwijzer die veel genuanceerder kon worden ingevuld dan de officiële stemwijzer. Het resultaat: in zijn multimedia installatie (klik hier op Silent Majority) “verdwijnen de scherpe randen van het lijnenspel die de opvattingen aan uiterste zijden van het spectrum representeren”.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende