Het basisinkomen: redding van de verzorgingsstaat... of een neoliberale valkuil? Het basisinkomen bestrijdt symptomen, niet de oorzaak van de problemen van de verzorgingsstaat, omdat het is gebaseerd op een verkeerde neoliberale analyse. Volgens Michel Verbeek is het antwoord overduidelijk: ‘Ja het is een neoliberale valkuil’. Geschreven voor ‘Denken over Links’, 29 jan 2015 Rotterdam Terug van weggeweest De eerste keer dat ik van het basisinkomen hoorde was eind jaren zeventig. Het sprak me toen als arme student wel aan. Daarna verdween het voor lange tijd uit beeld tot de redactie van Sargasso me in juni 2013 vroeg om wat modellen voor een basisinkomen door te rekenen. Ik ben daar zonder vooringenomenheid aan begonnen, maar ben toch tot de conclusie gekomen dat een universeel en onvoorwaardelijk basisinkomen [1] niet zo’n goed idee is. Het basisinkomen is nu weer helemaal terug in de media. Vorig jaar besteedde de VPRO documentaireserie Tegenlicht er een aflevering aan. Rutger Bregman schreef er voor de Correspondent een enthousiast verhaal over. Zelfs in het bolwerk van financiële degelijkheid, het Financieel Dagblad, lees ik artikelen van voorstanders als Kim Putters en Marcel Canoy. Er zijn natuurlijk ook tegengeluiden, zoals Thomas Colignatus die al jarenlang waarschuwt dat de voorstellen niet goed economisch onderbouwd zijn. Op Sargasso is door Paul Teule en ondergetekende af en toe aandacht besteed aan problemen van het basisinkomen. De meest grondige kritiek is in het Duits verschenen: Irrweg Grundeinkommen [2]. Dat het nu weer zo populair is, komt waarschijnlijk doordat het - net als in de jaren zeventig - slecht gaat met de economie. De crisis die 2008 begon, wil maar niet overgaan. Veel mensen zijn ervan overtuigd dat er fundamentele fouten zitten in de verzorgingsstaat.
Dat blijkt uit onderzoek van de Rabobank. Het Bruto Binnenlands Product (de totale geldwaarde van alle over een bepaalde periode in een land geproduceerde finale goederen en diensten) is wel gestegen, maar huishoudens profiteerden daar niet van mee.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
COLUMN - Werkloosheid aan de ene kant en stress aan de andere kant: een ziekmakende tweedeling. De politiek doet alsof het niet anders kan. Maar dat kan wel.
Sinds eergisteren zijn we een staatssecretaris armer. De man leek geen controle te kunnen krijgen over de organisatie van de belastingdienst. Helaas, maar volgens mij had niemand dat onderhand nog gekund.
De belastingdienst moet flink bezuinigen, maar in plaats van taken af te moeten stoten krijgt het er juist controletaken bij. De belastingdienst moet dus alles tegelijk doen. Betere controles uitvoeren, een gelijkblijvende service leveren én een reorganisatie doorlopen. En allemaal met minder budget.
Deze combinatie lijkt me onmogelijk. Efficiënter werken kan, maar reorganiseren kost tijd en geld. En dat is er niet.
De belastingdienst is hier niet de enige in. Dit soort doelstellingen worden de meeste (semi-)overheidsorganen en non-profitorganisaties opgelegd. Het heeft niet alleen invloed op de dienstverlening, maar ook op het personeel. In mijn omgeving zie ik veel mensen die geen avond meer thuis zijn, omdat ze op een afgeslankte werkvloer het werk van hun wegbezuinigde collega’s erbij gekregen hebben. De andere kant van de crisis.
Ondertussen weten we: eenderde van het ziekteverzuim wordt veroorzaakt door stress op het werk. Sterker nog: stress zou zelfs de verklaring kunnen zijn voor de helft van al onze gezondheidsklachten. Daarom luidde Asscher vorige maand de alarmklok. Hij wil hier een maatschappijbrede discussie over.
Ook zo’n hekel aan die collega op het werk die fluitend bergen werk verzet, waardoor anderen gaan denken dat jij de kantjes eraf loopt? De Fransen in elk geval wel. Hun minister van Financiën Christine Lagarde haalde gisteren hard uit naar Duitsland. Door de loonmatiging in de afgelopen jaren is de Duitse economie veel te concurrerend geworden. Dat gaat ten koste van Frankrijk, waar de arbeidsverhoudingen potdicht zitten. Dus of de Duitsers svp minder hard willen werken en meer consumeren.
De Duitsers reageerden voorspelbaar: niet zij moeten rustiger aan doen, maar de Fransen moeten maar eens de handen uit de mouwen steken. Anders kan Europa nooit tegen de Chinezen op. Het aardige is natuurlijk dat dik tien jaar geleden Duitsland nog samen met Frankrijk stelling nam tegen het Nederlandse poldermodel, dat op precies dezelfde manier de economie aanzwengelde. De Duitsers gingen onder de rood-groene regering om.
Frankrijk heeft nu een in naam rechtse regering. Je zou verwachten dat die wel wat voelt voor een economisch model dat de lonen matigt, waardoor meer mensen aan het werk kunnen. Maar de Fransen ergeren zich liever aan de flexibiliteit over de grens in plaats van dat ze serieus werk maken van hun verroeste arbeidsmarkt. Voor de Europese economie is dat op termijn een groter blok aan het been dan de Griekse boekhoudtrucs.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Zo vindt Ewald Engelen.
Nederlandse bedrijven hebben een uitzonderlijk hoog spaaroverschot: opgepotte winsten die ze vervolgens niet investeren. Waardoor is dit overschot veroorzaakt?
[…] het antwoord [luidt]: door loonmatiging. In 2007, zo schrijft DNB, bedroeg de Arbeidsinkomensquote (AIQ) – dat deel van de toegevoegde waarde geproduceerd door de private sector dat naar werknemers en zelfstandigen gaat – ‘ongeveer 77,5 procent, het laagste niveau sinds de jaren zestig’. […]Maar de fiscus deed ook een forse duit in het zakje. […] door de forse verlaging van de vennootschapsbelasting van de laatste jaren […] droeg het bedrijfsleven in 2000 nog voor pakweg twaalf procent bij aan de schatkist, in 2013 was dat nog maar vier procent. […]
Als het slecht gaat met een bedrijf, dan kan je een aantal dingen doen. Nieuwe markten aanboren, bijvoorbeeld. Of je kan meer reclame gaan maken voor je producten, of een efficiënter productieproces gebruiken. Een andere optie is het bezuinigen op arbeidskosten. Dat kan door mensen te ontslaan, of door de lonen te verlagen.
Dat laatste lijkt nu op grote schaal te gebeuren in de VS. Maar zoals econonoom Paul Krugman betoogt in de New York Times kan dat heel gevaarlijk zijn. De professor economie aan de universiteit Princeton stelt dat zoiets voor individuele bedrijven een uitkomst kan zijn, maar niet voor een economie als geheel. Het concept is namelijk gebaseerd op het idee dat de omgeving van het bedrijf dat aan loonsverlaging doet niet al te zeer zal veranderen: oftewel dat de totale vraag dus ongeveer hetzelfde zal blijven. Bij verminderde productiekosten betekent dat dus dat de producten goedkoper op de markt gezet kunnen worden, en dat je een groter deel van de totale vraag kan pakken.
Echter, in het huidige economische klimaat blijft de totale vraag niet hetzelfde. Omdat de concurrentie (en de rest van het land) ook de lonen verlaagt, zal de koopkracht in het algemeen ook afnemen, en dus de vraag naar je producten. En voila, je hebt een neerwaartse spiraal die het land en de wereld nog dieper de recessie in kan storten.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
“Ik pleit al sinds december voor loonmatiging. Dat is niet veranderd. Integendeel.”
Minister van Economische Zaken Maria van der Hoeven is het oneens met de analyse van de rekenmeesters van het CPB die menen dat loonmatiging de economie juist verder in het slop zal helpen.
Gezien het verlies aan koopkracht in de afgelopen jaren, de oplopende inflatie, de stijgende winsten, en de weigering van de top om de lonen te matigen – zowel in de publieke als private sector, is het volkomen terecht als de vakbonden een groter deel van de welvaart opeisen.
Aldus fractievoorzitter Agnes Kant van de Socialistische Partij. Zij reageert op de oproep tot loonmatiging van het kabinet, nadat het afziet van de BTW-verhoging naar 20%.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.