Kunst Op Zondag inventariseert ons koloniale verleden in de kunst

Er is de laatste jaren veel te doen over ons koloniale verleden. Kunst op Zondag verkende de uitingen van het koloniale verleden in musea en in andere kunstvormen in ons land. Er zijn talrijke exposities, boeken en theatervoorstellingen ontwikkeld rondom het koloniale verleden. Een speurtocht leverde vele verwijzingen op. Wat weet jij van onze koloniale geschiedenis? Het koloniale verleden in de musea [caption id="attachment_338110" align="aligncenter" width="450"] Omslag van de biografie Anton de Kom.[/caption] Anton de Kom in het Openluchtmuseum In 2020 kreeg de Surinaamse schrijver, verzetsstrijder, antikoloniaal denker, dichter en mensenrechtenactivist Anton de Kom (1898-1945) een eigen venster in de Canon van Nederland. In 1934 kwam zijn boek ‘Wij slaven van Suriname ’uit. Dit werk is een aanklacht tegen racisme, uitbuiting en koloniale overheersing. Anton de Kom was de eerste schrijver die de geschiedenis van Suriname vanuit een niet-westers perspectief beschreef. De Kom streed voor een menswaardig bestaan. Hij kwam niet alleen op voor zijn landgenoten die onderdrukt werden, maar voor iedereen die lijdt onder uitbuiting en onderdrukking. Zijn inzet én strijd werden door de heersende partijen in zowel Suriname als in ons land niet gewaardeerd. Sterker nog hij werd als een gevaar voor de samenleving gezien. Ondanks de toenemende druk van de machthebbers, gaf De Kom niet op. Nu is er een tentoonstelling waarin zijn gedachtegoed aandacht krijgt. In het Openluchtmuseum ontdek je wie Anton de Kom was, hoe hij leefde en werkte. De Surinaamse kunstenaar Ken Doorson heeft speciaal voor deze expositie het kunstwerk 'Papa de Kom' gemaakt. De Anton de Kom tentoonstelling is tot eind 2022 te zien in het Openluchtmuseum in Arnhem. https://youtu.be/K02XtEPLOSA  Video Kara Walker bij de tentoonstelling ‘A black hole is everything a star longs to be’ Kara Walker in De Pont  Collega Joke de Wolf had me gewaarschuwd: “Kara Walker in De Pont in Tilburg is zware kost”. Gruwelijkheid en intimiteit komen samen in haar kunst. Kara Walker (Stockton, Californië, 1969) geeft in haar werk haar perspectief op de geschiedenis. In deze verhalen staan slavernij, racisme en seksisme centraal. Waarom wil ik dan toch naar Tilburg? Omdat de vertellingen van Walker een groot publiek verdienen. Onze aandacht voor de gruwelijkheid en intimiteit die zij deelt, opent de deur naar meer begrip en empathie. A Black Hole is Everything a Star Longs to Be is nog tot en met 24 juli 2022 te ontdekken in De Pont in Tilburg. https://youtu.be/KgetJko9zkY Video David Van Reybrouck – 50ste Huizingalezing 2021 'De kolonisatie van de toekomst. Leven aan de vooravond van de klimaatcatastrofe'. Revolusi in het Rijks De Vlaamse cultuurhistoricus en schrijver David Van Reybrouck (Brugge, 1971) schreef een monumentaal werk over de vrijheidsstrijd in Indonesië. Vijf jaar lang onderzocht hij onze betrokkenheid bij de strijd in Indonesië. Hij sprak onder andere met honderden mensen uit Indonesië, Japan en Nederland. In een interview in Trouw (29 november 2020) spreekt de auteur zijn verbijstering uit over het gebrek aan historisch besef int ons land. Zijn vuistdikke boek was de opmaat voor de tentoonstelling Revolusi in het Rijksmuseum. [caption id="attachment_332157" align="aligncenter" width="450"] Heden van het slavernijverleden, entree expo © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Heden van het slavernijverleden in het Afrika Museum De looptijd van de tentoonstelling ‘Heden van het slavernijverleden’ in het Afrika Museum in Berg & Dal bij Nijmegen is verlengd t/m 21 augustus 2022. Dat is goed nieuws, deze tentoonstelling geeft op een overzichtelijke en interactieve manier weer hoe ons slavernijverleden er uit ziet. Naast een stevig stuk geschiedenis, richt deze tentoonstelling op het nu. Weet jij hoe ons koloniale verleden in het leven anno van 2022 in ons land doorleeft? Ontdek het in het Afrika Museum. Lees ook: Kunst op Zondag verkent online archief Surinaamse school en Kunst op Zondag leest Slavernij.   https://youtu.be/-Zz0H2T2rwo Video Ons Land ‘Ons land, De kolonisatie, Generaties en Verhalen’ Museum Maluka In het Haagse Museum Sophiahof is nu in de semipermanente tentoonstelling ‘Ons land, Dekolonisatie, Generaties en Verhalen’ te zien. De tentoonstelling Ons Land gaat over de Nederlandse koloniale geschiedenis in de Oost. Je ziet ook hoe deze geschiedenis nu nog altijd doorwerkt in onze samenleving. Je hoort de verhalen via de stemmen van acht families. De makers geven aan dat de tentoonstelling niet neutraal is, dat het verhaal niet compleet is en niet af. Het is een momentopname in een voortgaand proces van bewustwording. Deze expositie is het tweede gezamenlijke project van het Moluks Historisch Museum (Museum Maluku) en het Indisch Herinneringscentrum. Beide centra hebben onderdak gevonden in Museum Sophiahof. Museum Maluku is geopend van dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00 uur. De Museumkaart is geldig in dit museum. Boeken met koloniale wortels https://youtu.be/0I-Q76sxmA4 In de literatuur gaat de koloniale geschiedenis verder dan exclusief onze nationale geschiedenis. Naast Suriname en Indonesië vormt ook de raciale geschiedenis in de Verenigde Staten een sterke inspiratiebron. In verschillende boeken van Annejet van der Zijl (Oterleek, 1962) speelt ons koloniale verleden en rol. In de best seller Sony Boy (Annejet van der Zijl), maken we kennis met onze gedeelde geschiedenis met Suriname. In 1928 gaat de Surinaamse student Waldemar Nods in Den Haag op kamers. Zijn hospita, Rika van der Lans, een Hollandse vrouw, is gescheiden en heeft vier kinderen. Er laait een groot schandaal op als Rika een halfjaar later zwanger blijkt te zijn van Waldemar. Ondanks de armoede en de discriminatie lukt het hen een gelukkig bestaan op te bouwen met hun zoontje Waldy, alias Sonny Boy. Dit geluk wordt wreed verstoord als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. https://youtu.be/t5oxfZUvm8E Video interview Annejet van der Zijl over Fortuna’s Kinderen Fortuna’s Kinderen In ‘Leon & Juliette’ (Boekenweekgeschenk 2020) licht Annejet van der Zijl een stukje van de sluier op van de koloniale geschiedenis in de zuidelijke staten van Noord-Amerika. Het is 1820 als een Nederlandse jongen, Leon Herckenrath, zijn verarmde vaderland ontvlucht. Hij is op zoek naar het grote geld in de Nieuwe Wereld. In zijn nieuwe woonplaats Charleston is het de normaalste zaak van de wereld dat hij een zwart meisje, Juliette, koopt voor huishoudelijk werk. Dat hij haar koopt, is voor de gemeenschap geen probleem. Maar door voor haar te kiezen brengt Leon de wereld om hen heen in ‘gevaar’. Dit geschenk was de opmaat naar een groter werk ‘Fortuna’s kinderen’ dat nu overal in de boekwinkels ligt. In Fortuna’s kinderen beschrijft Van der Zijl een twee eeuwen omspannende familiegeschiedenis. Het verhaal gaat over mensen die hun leven niet laten begrenzen door risico’s en hun liefde niet door huidskleur. Ontdek zelf hoe verrassend actueel dit thema nu is.   [caption id="attachment_338115" align="aligncenter" width="450"] Mrs. Degas, roman van Arthur Japin © foto Wilma Lankhorst.[/caption]   De speurtochten van Arthur Japin In Mrs. Degas beschrijft Arthur Japin (Haarlem, 1956) beknopt de situatie rondom de katoenproductie en verkoop in New Orleans en de jaren na de Burgeroorlog in Amerika (1861-1865). Deze maatschappelijke ontwikkelingen laat Japin ons zien door de ogen van de familie van de Franse schilder Edgar Degas. In 1997 brak Japin door met zijn versie van het leven van de twee prinsjes in De zwarte met het witte hart. Aan de publicatie van dit boek ging tien jaar onderzoek vooraf. Japin bezocht onder andere Afrika, Weimar en Indonesië. https://youtu.be/UOdn7NS5P8M Video Colson Whitehead De ondergrondse spoorweg In De Ondergrondse Spoorweg beschrijft de zwarte auteur Colson Whitehead  (New York City, 1969) het verhaal van de tot slaaf gemaakte en later voortvluchtige Cora Randall. Het is een historische roman over slavernij, en een allegorie op hedendaags racisme. Whitehead beschrijft een clandestien netwerk (smokkelroutes) waarmee halverwege de negentiende eeuw slaven uit het Zuiden van Amerika naar het vrije Noorden en Canada probeerden te ontsnappen. In het kader van de Amerikaanse verkiezingen in het najaar van 2020 werd dit boek en het opkomend racisme in Amerika veelvuldig besproken. In een interview in Buitenhof (najaar 2020) gaf Whitehead aan dat hij bij raciale gelijkheid eerder veranderingen zag dan voortgang. https://youtu.be/BZd2vcJD8b4 Anneloes Timmerij leest voor uit ‘De mannen van Maria’ Focus op Indonesië In ‘De Mannen van Maria’ (2020) neemt Anneloes Timmerij haar lezers mee naar de ‘gouden jaren’ van de VOC in Indonesië. In 1625 stapt de dan 18-jarige Maria van Aelst aan boord van een van de VOC -schepen met als bestemming Batavia. Ze gaat als ‘stoofpeertje’ dat wil zeggen dat van haar wordt verwacht dat ze zo snel mogelijk bij een Nederlandse echtgenoot in Batavia voor nageslacht zal zorgen. Maria trouwt twee maal en beide keren overlijdt haar echtgenoot relatief snel na het huwelijk. In 1630 trouwt ze met Antonio van Diemen. Haar man maakt een snelle carrière in Batavia en Maria lift als zijn partner mee op dit succes. Ze ontwikkelt ook haar eigen zakelijke talent. Na de dood van Diemen gaat Maria terug naar Nederland. In 1674 kijkt ze op haar sterfbed terug op haar leven en de rol van de VOC in Indonesië: “We gingen om te baren, verscheept op bestelling van de heren ginds, zeven meisjes die vaak nog niet eens waren gekust." Indische wortels van Timmerij Anneloes Timmerij (Amsterdam, 1955) heeft vanuit de familie van haar moeder Indische wortels. Voor haar boek ‘Indisch zwijgen’ is Timmerij enkele maanden op West-Java geweest. Ze logeerde dicht bij de plek waar haar moeder, grootmoeder en de rest van haar familie opgroeiden. Haar moeder praat alleen wanneer het strikt noodzakelijk is. Dit was ook het geval met haar oma. De familie wordt bijeen gehouden door zeven zusters, de tantes. Bij het overlijden van iedere tante vervaagt er een stukje Indië. https://youtu.be/ytNQFja9cj0 Trailer ‘Het vergeten verhaal’ Dubbelroman: Het vergeten verhaal De jaren 1946-1950 in Indonesië vormen ook het decor voor de eerste dubbelroman van Anneloes Timmerij en haar partner Charles den Tex (Australië, 1952)  in ‘Het vergeten verhaal’ (2014). De hoofdpersonen Lienke en Guus Hagers zien elkaar als dé liefdes van hun leven. Ze wonen in Nederlands-Indië. Als de Tweede Wereldoorlog ook Nederlands-Indië in de greep krijgt, verliezen zij alles wat ze hadden én elkaar. Lienke en haar familieleden worden door de Japanners gevangen genomen. Via hun ervaringen lees je wat er in de interneringskampen gebeurde. Juist dit ingezoomde perspectief geeft dit verhaal een indringende sfeer. © tekst en foto’s Wilma Lankhorst.

Door: Foto: Molukse Barak, Lage Mierde (1939) te zien in het Openlucht Museum Arnhem © foto Wilma Lankhorst.
Foto: copyright ok. Gecheckt 28-02-2022

Loveboat naar ons Indië

, door

RECENSIE - In de roman De passagiers van ‘De Rembrandt’ (1919) van Thérèse Hoven (1860-1941) is een verpleegster openlijk uit op een one-nightstand. Ze manipuleert een knappe officier naar een afgezonderde ruimte, maar als blijkt dat hij verliefd is op een ander wordt ze kwaad:

En ’t pleegzustertje is woedend en uit eenige invectieven, niet bepaald complimenteus voor haar onwilligen cavalier, maar evenmin getuigende van een goede opvoeding of een liefderijk gemoed. […] ‘Hè, wat een mispunt! Zoo’n ongelikte beer! Ik had juist zoo’n dollen zin in een beetje pret. ’t Is een miserabele reis. Hè, toen wij uitgingen, die Deli-planter! Ik wou, dat ik er weer zoo een ontmoette.

Uit de archieven diepte de leraar Nederlands Coen van ’t Veer tientallen romans op zoals De passagiers van ‘De Rembrandt: boeken waarin de boottocht tussen Nederland en Nederlands Indië een belangrijke rol speelde en die verschenen tussen 1850 (ongeveer het moment waarop die reis een intree doet in de Nederlandse letterkunde) en 1940 (rampspoed geboren).

Het resultaat van dat onderzoek is een boeiend proefschrift, De kolonie op drift, dat door uitgeverij Verloren voorbeeldig is vormgegeven: een boek dat laat zien hoe Nederland zijn koloniale samenleving verbeeldde in de vorm van romans over de kleine koloniale kosmos die zo’n schip was.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: NYU Stern BHR (cc)

Koopmacht – deel 2

, door

ANALYSE - Oproep tot een publiek debat over scheve mondiale economische machtsverhoudingen

Veel mensen denken dat na de dekolonisatie de omvang van het mondiale economische uitbuitingsvraagstuk is afgenomen. In een eerdere publicatie op Sargasso hebben Paul Schenderling en Matthias Olthaar voor het eerst op een rijtje gezet hoeveel mensen uit niet-Westerse landen er eigenlijk aan het werk zijn ten dienste van de Nederlandse economie. Het antwoord? 13.800.000. In dit tweede deel van de publicatie gaan de auteurs in op de ethische en politieke vragen die deze bevindingen oproepen.

Het maken van de berekening en het achterhalen van de achterliggende verklaringen in het eerste deel van deze publicatie zijn slechts een eerste stap. Er is een publiek debat nodig over de ethische en politieke implicaties van deze bevindingen. Wat betekent het dat wij nog steeds op zo’n grote schaal economische macht over mensen uitoefenen?

Hoe kan het gebeuren dat – weliswaar onzichtbaar maar wel namens ons – overeenkomsten worden gesloten die de meesten van ons persoonlijk nooit zouden sluiten met mensen die werk voor ons verrichten? Wat kunnen we doen om verandering te brengen in de hardnekkig scheve mondiale economische machtsverhoudingen? En welke persoonlijke en politieke keuzes zijn daarvoor nodig?

Foto: NYU Stern BHR (cc)

Koopmacht – deel 1

, door

ANALYSE - Hoeveel mensen werken er anno 2019 in verre productielanden ten dienste van u en mij? Een onderzoek van Paul Schenderling en Matthias Olthaar.

Velen voelen zich er ongemakkelijk onder: zwaar, slecht betaald werk in verre productielanden. Tegelijkertijd weet niemand hoeveel mensen dit werk ten dienste van u en mij uitvoeren. Daardoor blijft het probleem abstract en verandert er weinig. In dit artikel maken we aan de hand van een nieuwe rekentechniek voor het eerst concreet hoeveel mensen overzee werken voor onze koopkracht en openen we het debat over onze omgang met deze schokkende nieuwe feiten.

De afgelopen maanden is er in diverse media terecht veel aandacht geweest voor de omvang en impact van het Nederlandse koloniale verleden. Een rode draad in deze artikelen is dat er sprake is van een tijdvak dat is afgesloten en dat we collectief moeten verwerken. Een veronderstelling die we hierbij impliciet maken, is dat na de dekolonisatie de omvang van het mondiale economische uitbuitingsvraagstuk is afgenomen. Toch? Voordat u verder leest, zou u een eigen antwoord op deze vraag kunnen geven. Is de economische macht die wij over mensen uitoefenen en de schaal waarop dit gebeurt anno 2019 inderdaad afgenomen? Of is het gelijk gebleven of zelfs toegenomen?

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Quote du Jour

Quote du Jour | Oeroeg

, door

” ‘Gaat Oeroeg mee?’ vroeg ik, toen zij uitgesproken was. Mijn moeder zuchtte. Zij zat op een lage rieten stoel naast het bed, in een kimono van gebloemde stof, omgeven door haar onafscheidelijke aura van eau de cologne. ‘Hoe kan dat?’ vroeg ze ongeduldig, terwijl ze met een vochtige zakdoek haar slapen bette. ‘Wees toch niet zo dom. Oeroeg is immers een inlandse jongen.’
‘Hoeft hij niet naar school?’ hield ik vol. Mijn moeder stond op en kuste mij vluchtig op de wang. ‘Misschien wel,’ zei ze vaag. ‘Naar een ander soort school, natuurlijk. Ga nu slapen.’ ”

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

De Kroonboekenclub | Vrouwen lief en leed in de tropen

, door

COLUMN - Het was geen pretje in Nederlands-Indië. In ieder geval niet volgens Thérèse Hoven, die in 1892 het boek Vrouwen lief en leed in de tropen publiceerde. Bij de titel van dat boek kun je je afvragen wat het woord lief daar doet, want voor vrijwel alle vrouwen in het boek is het een en al leed wat de klok slaat.

Hoven kruidde haar verhaal op het eerste gezicht met een behoorlijke scheut onbekommerd kolonialisme en seksisme.

De hoofdlijn gaat over de Nederlandse Nelly die verliefd raakt op de koloniaal Theodoor en met hem mee terug naar Indië gaat vanuit Den Haag. hove006vrou01_01_tpgDaar eenmaal aangekomen, wordt Theodoor heel afwerend, stuurs en nors. Wanneer Nelly zwanger is, stuurt Theodoor haar alleen naar de stad. Als ze terugkomt, blijkt dat Theodoors inlandse minnares, die al voor Nelly Theodoor leerde kennen een kind van hem heeft gebaard, het heft in handen te hebben genomen. Uiteindelijk vergiftigt die minnares Theodoor per ongeluk (eigenlijk was het de bedoeling Nelly te doden) en zichzelf expres. Het komt met Nelly allemaal goed – ze trouwt een degelijke, Hollandse man. Maar dat ‘lief’ gebeurt al eigenlijk niet meer in de tropen.

Javaanse vrouw

Behalve Nelly hebben ook vrijwel alle andere vrouwen te maken met het verwilderende effect dat de tropen op de Nederlandse mannen hebben. Een inlandse bijslaap nemen is in ieder geval al heel gewoon. Verschillende mannen deinzen er daarnaast niet voor terug zich bij gezonde blonde vrouwen op te dringen. Dat leidt allemaal vanzelfsprekend tot enorme ellende.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

De Kroonboekenclub | Albert Helman, De stille plantage

, door

COLUMN - Er zijn tijden geweest dat je moest betalen voor boeken, maar die tijden liggen ver achter ons. Integendeel, de beste boeken die je nu kunt krijgen zijn gratis. De boekwinkels liggen vol stapels met slecht leesbare onzin die er dan ook na enkele maanden weer uit verdwenen is om plaats te maken voor nieuwe onzin.

Ondertussen bloeit het gratis boek: overal staan langs de straat kleine minibiebjes opgesteld waar mensen hun boeken neerleggen, zoals ook op menig kantoor een tafel staat met exemplaren Tolstoj en Flaubert van een collega die beseft er niet meer in te kijken. En dan is er nog het internet, waar alle groten van de wereldliteratuur inmiddels verkrijgbaar zijn, en vaak ook nog in heel behoorlijke edities. Wie zou er nog geld neerleggen voor Maartje Wortel als ze gratis Carry van Bruggen kon krijgen?

Alleen: over die wereld van het gratis boek wordt nauwelijks geschreven. In de krant lees je alleen recensies van boeken die commercieel verschenen zijn, nooit van alle meesterwerken die gratis op de markt zijn.

Daar wil ik in dit hoekje van het internet verandering in brengen. Iedere maandag bespreken we in de kroonboekenclub een gratis meesterwerk uit de Nederlandse literatuur of uit de wereldliteratuur – bijvoorbeeld uit het aanbod van de Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren (DBNL), of een van de vele buitenlandse equivalenten, maar ook van de plaatselijke minibieb. Kroonboekenclub heet deze boekenclub, naar het kroonboek dat de boekenclubs vroeger hadden: wie in een periode geen boek bestelde kreeg dit gratis toegestuurd. Dat waren soms meesterwerken, want ook toen gold al de wet dat de duurste boeken het minste waard waren.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Herstelbetalingen: Het Spel

, door

SlavernijGisteren kwam het onderzoek van de Surinaamse econoom Armand Zunder in het nieuws. Hij heeft becijferd dat Nederland 379 miljard euro aan herstelbetalingen moet betalen aan Surinamers wier voorouders leden onder het koloniale bewind. Het betreft hier vrijwel alle bevolkingsgroepen in Suriname: de inheemse indianen die bijna zijn uitgeroeid, de uit Afrika gehaalde slaven, de latere plantagearbeiders uit India en Java. Maar de nadruk ligt op de slavenhandel en slavernij (DePers). Het onderzoek van Zunder is omstreden en verschillende wetenschappers uiten nu al kritiek: het tropische landje dat geruild werd voor Nieuw-Amsterdam zou Nederland nooit zoveel geld hebben opgeleverd bijvoorbeeld. Nederland is even welvarend als Duitsland dat nooit echt goed van haar rol als kolonisator heeft kunnen profiteren en Zweden is als mislukte flitskolonisator zelfs nog welvarender? Ook is het niet duidelijk wie er nu precies recht heeft op al dat geld?

In hoeverre lijden de huidige Surinamers en Surinaamse Nederlanders nog onder de slavernij die inmiddels 145 jaar geleden werd afgeschaft dat herstelbetalingen op hun plaats zijn? Dat racisme in de huidige maatschappij gedeeltelijk haar oorsprong heeft in het slavernij-verleden vind ik hier wel van belang. Maar met betrekking tot de lagere levensstandaard van de bevolking in de oude koloniën spelen wereldhandelsverdragen en de eigen overheid een grotere rol dan het koloniale verleden. Herstelbetalingen voor historische fouten moeten mijns inziens gaan naar de eerste, hooguit tweede generatie slachtoffers: moeders van Srebrenica en oma’s op Atjeh, bijvoorbeeld.