“Voor mij zijn technologische oplossingen een last resort”

door Laura Mol Al eeuwenlang proberen we het land met dijken, molens en deltawerken te beschermen tegen het water. Maar er loert ook een ander gevaar. Het grondwaterpeil is te laag en natuurwater is vervuild. Hoe voorkomen we een watercrisis? Het lijkt misschien een beetje gek om na een natte herfst stil te staan bij de waterproblemen die we in Nederland hebben. Toch is het volgens experts twee voor twaalf. We hebben steeds meer last van lange droge periodes waardoor er een tekort aan regenwater dreigt. Bovendien is het Nederlandse water sterk vervuild. Volgens hydroloog dr. Niko Wanders (UU) moeten we aan droogte werken als het nat is. We spreken hem in aanloop naar het Science Café over water op 24 mei én omdat hij recent een grote beurs ontving voor zijn onderzoek naar meerjarige droogte. Niko, gefeliciteerd met het binnenhalen van je beurs. Waarom is dit project zo belangrijk? “Sinds 2018 hebben we, met uitzondering van 2021, bijzonder droge zomers gehad. Dat is natuurlijk zorgwekkend. Wij willen uitzoeken wat de impact is van meerdere droge jaren achter elkaar, wat dat doet met de natuur en het grondwater. Daarnaast willen we in kaart brengen hoe ons eigen watergebruik daar invloed op heeft.” Experts spreken van meerdere watercrises. Er is droogte, maar we hebben ook te maken met sterk vervuild water, door het gebruik van pesticiden bijvoorbeeld. Is er een verband tussen droogte en waterkwaliteit? “Tot op zekere hoogte wel. Als het in een bepaald gebied te droog is, wordt de concentratie slechte stoffen hoger en dus nog schadelijker voor de natuur. Er is tegenwoordig ook veel discussie over het grondwaterpeil. Dat hebben we historisch gezien altijd laag gehouden, omdat we droge grond beschikbaar willen houden voor de landbouw. Maar het zorgt er ook voor dat regenwater in natuurgebieden snel wegstroomt, omdat het grondwater in het gebied eromheen laag is. Water stroomt nu eenmaal van hoog naar laag. En dus worden natuurgebieden droger.” Droogte wordt ook wel een onzichtbaar probleem genoemd. Waarom? “Dat komt omdat het merendeel van ons water in de grond zit. En dát is het water dat we in ons dagelijks leven gebruiken. Om te drinken, om akkers mee te besproeien, of om van alles mee te produceren. Het zichtbare water in rivieren en sloten gebruiken we bijna niet. Wanneer de waterreserves opraken, het grondwater zakt of wanneer water verontreinigd is, dan zien we dat niet. Droogte komt heel langzaam, als je het eenmaal doorhebt, dan is het al veel te laat.” Voelen beleidsmakers en politici dat er iets moet gebeuren? “Het besef begint te komen. Het kost veel tijd om maatregelen te implementeren, maar het moet veel sneller. Ik moet wel zeggen dat er in 2022 minder problemen waren dan in 2018, terwijl het neerslagtekort even groot was. Dus de maatregelen die toen genomen zijn, hebben enig effect. Maar de veranderingen moeten structureel zijn. Het grondwaterpeil moet omhoog. Dat betekent vernatting van veen- en weidegebied. Vroeger dachten we dat alles maakbaar was, nu moeten we meebewegen met de natuur. Dat betekent soms natuurgebied of landbouwgrond opgeven en sloten dempen. We moeten minder gericht zijn op het afvoeren van water, en er alles aan doen om het vast te houden.” Zijn er technologische oplossingen die een uitweg kunnen bieden, bijvoorbeeld het ontzilten van zeewater dat we als drinkwater kunnen gebruiken? “Voor mij zijn technologische oplossingen een last resort. Dat doe je alleen als je alle andere oplossingen al hebt geprobeerd. Het ontzilten van zeewater is bovendien helemaal niet duurzaam. Het kost heel veel energie, stoot CO2 uit, en is hartstikke duur.” Wat kunnen wij zelf betekenen in de watercrisis? “We moeten met z’n allen minder water gaan gebruiken. Alleen dan kunnen we voorkomen dat er drastische maatregelen moeten worden genomen. Maar dat gaat niet vanzelf. Ik zou ervoor willen pleiten om een prijskaartje te hangen aan overmatig watergebruik. Begrijp me niet verkeerd, schoon drinkwater is noodzakelijk voor ieder huishouden en het is ook belangrijk dat het betaalbaar blijft. Volgens de WHO is er per huishouden 50 tot 100 liter water nodig. Nou, laten we in Nederland een maximum van 120 liter aanhouden. We zouden ervoor kunnen kiezen dat je voor iedere liter meer een hoger tarief betaalt. Er zou ook wetgeving kunnen komen die ons verplicht om regenwater van het dak op te vangen. Zo’n wet hebben ze in België. Schoon water is schaars en daar mogen we met z’n allen best weleens wat vaker bij stilstaan.” Dit artikel verscheen eerder bij Studium Generale Utrecht. Op 24 mei houdt men daar een Science Café over de watercrisis. Kom je ook? 

Foto: Schermafbeelding filmpje Just Stop Oil 2022

Kunst op Zondag | Museumacties

LONGREAD - Gisteren lijmden twee mensen van ‘Futura Vegetal’ zich vast aan de lijsten rond La Maja Vestida (1800 – 1807) en La Maja Desnuda (1797 – 1800) van Francisco Goya (bron: El Pais). Het was de vijfentwintigste museale klimaatactie, sinds de Mona Lisa in mei een taart in haar gezicht kreeg. Een overzicht van de acties (met tal van filmpjes) onderaan dit artikel. Plus meer verdiepende literatuur.

De acties van Ultima Generazione, Just Stop Oil, Letzte Generation en Extinction Rebellion (Australië en Nederland) en nu dus Futura Vegetal, zijn bedoeld om een schok teweeg te brengen. Gezien de hoeveelheid en aard van reuring in mainstream en sociale media, is die missie geslaagd.

Geen verband tussen klimaatcrisis en musea?

Maar Vera Carasso, directeur van de Museumvereniging, stelt dat er “geen direct verband is tussen de klimaatcrisis en de musea” (in dit artikel bij de NOS).  Ze reageerde op de actie in het Mauritshuis en vergat dat Shell tot 2018 zes jaar lang dat museum heeft gesponsord. Acties van klimaatactivisten droegen er toe bij dat in 2018 het Mauritshuis en het Van Goghmuseum afscheid namen van Shell als sponsor.

Mevrouw Carasso vergeet ook dat een beetje museum een flinke CO2-voetafdruk heeft. Alleen al om de condities te creëren waarin de kunst goed geconserveerd blijft. Dan is het oppassen met nieuwe trends in de kunst, ervaart bijvoorbeeld het British Museum.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Water Alternatives Photos (cc)

Het grotere plaatje van de klimaatcrisis

RECENSIE - In het boek A Bigger Picture verweeft klimaatactiviste Vanessa Nakate haar persoonlijke verhaal met het grotere verhaal over klimaatverandering en klimaatongelijkheid.

Vanessa Nakate, een klimaatactiviste uit Oeganda, richtte Youth for Future Africa op, dat later werd omgedoopt naar de Afrikaanse Rise Up Movement, en zette in eigen land verschillende klimaatprojecten op. In Europa werd ze twee jaar geleden ineens zichtbaar nadat ze, ironisch genoeg, door Associated Press onzichtbaar was gemaakt. Nakate was samen met collega-activisten Greta Thunberg, Loukina Tille, Luisa Neubauer en Isabelle Axelsson – vier witte vrouwen – op een nieuwsconferentie van Fridays For Future in Davos, waar het World Economic Forum gaande was. AP berichtte erover, maar knipte Nakate van de groepsfoto af. Haar video op Twitter, waarin Nakate sprak over wat het betekende dat juist zij, als enige zwarte vrouw uit een Afrikaans land, uit de foto was weglaten, ging viral: “You didn’t just erase a photo. You erased a continent.”

Vandaar de titel van haar onlangs verschenen boek: A Bigger Picture. My fight to bring a new African voice to the climate crisis. In het boek verweeft ze haar persoonlijke verhaal als klimaatactiviste met het grotere verhaal van klimaatverandering in Oeganda en andere Afrikaanse landen, met de nadruk op klimaatongelijkheid. Haar persoonlijke verhaal kan een inspiratiebron zijn voor beginnende activisten die niet weten waar te beginnen of de gedachte ‘welk verschil kan ik nou helemaal maken’ niet van zich af kunnen schudden. “I know how you feel, because I once felt the same way”, schrijft ze bemoedigend in het laatste hoofdstuk waarin ze tien concrete ideeën meegeeft om in actie te komen voor wat goed en juist is.

Foto: Regan Vercruysse (cc)

Plastic kleding

In een serie artikelen onderzoek ik kleding vanuit het perspectief van duurzaamheid, met als doel bij te dragen aan een eerlijker imago van kleding. In het eerste deel: plastic.

De winkels zijn weer open! Dat betekent dat we onze consumptiehonger weer ongeremd kunnen stillen. In december was alles dicht, maar niet getreurd! Ze hebben hun spullen voor je bewaard. De plastic kleren zijn er nog.

In december hebben de kledingcollecties een hoog gehalte bling-bling. In de winkelstraten glittert en glanst de zogenaamde feestkleding je tegemoet. Dat verraadt dat er een bijzondere grondstof in zit: plastic in de vorm van textielvezels. En dat glitterende spul is nog maar het topje van de plastic berg.

Het lijkt wel een goed bewaard geheim dat er plastic in kleding zit. Hoewel veel Nederlanders een mening hebben over plastic folie om een komkommer, hoor en lees ik maar weinig over plastic kleren. Als er plastic in kleding zit, moeten we daar als consument dan niet iets mee?

Verhullende labels

Met plastic kleren doel ik dus niet alleen op regenjassen en glitters. Als ik het heb over ‘plastic kleren’ dan heb ik het over kleren van ‘synthetische’ stoffen, waar polyester te bekendste van is. Deze stoffen worden gemaakt van aardolie en in feite zijn de stoffen of textielsoorten plastics. Ook andere plasticsoorten worden van aardolie gemaakt.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Duitsland lanceert noodprogramma voor CO2-reductie

ANALYSE - Geconfronteerd met een “drastische achterstand” in het verminderen van de uitstoot van broeikasgasen achtergelaten door de vorige regering en met onvoldoende maatregelen om de klimaatdoelstellingen voor 2030 te halen, heeft de nieuwe minister van economie en klimaat, Robert Habeck, klimaatnoodprogramma’s gelanceerd die snel effect moeten hebben. De minister van de Groenen wil de groei van hernieuwbare energie versnellen – vooral wind op land -, evenals de decarbonisatie van de industrie en de elektrificatie van transport en verwarming. Mensen duidelijk maken dat drastische veranderingen moeten worden geaccepteerd voor het welzijn van de samenleving is slechts een van de vele moeilijke taken, zei Habeck, eraan toevoegend dat het land ondanks dit alles een “enorme kans” kreeg.

Doelstelling Duitsland

De nieuwe regering van Duitsland is van plan een enorme impuls te geven aan hernieuwbare energie om de “enorme, gigantische” taak aan te pakken om de industrie, mobiliteit en verwarming koolstofarm te maken. Dat is nodig om de doelstellingen voor de vermindering van de broeikasgassen aan het einde van het decennium te bereiken, kondigde minister van economie en klimaat, Robert Habeck, in Berlijn aan.

Zoals het er nu uitziet, haalt Duitsland zijn emissiereductiedoelstellingen in 2021 en 2022 niet en stevent het er op af om het streefdoel voor 2030 met 15 procent te missen, zei Habeck (Groene Partij) tijdens een eerste inventarisatie en presentatie van toekomstige beleidsmaatregelen .

Foto: Picea abies (fijnspar), 2002, door L. Kutschera en E. Lichtenegger, gearchiveerd in Wageningen Universiteit Image Collection copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

(Kerst)bomen en hun wortels

Erwin Lichtenegger (1928-2004) tekende de wortelstelsels van bomen en planten, zoals in 2002 van een fijnspar (hierboven afgebeeld). Lichtenegger was onderdeel van een driepersoonsteam van wortelonderzoeker Lore Kutschera, die inmiddels ook overleden is. Bodemkundige Klaas Metselaar van Wageningen Universiteit digitaliseerde en archiveerde 1000 van hun tekeningen van wortelstelsels.

De fijnspar is populair als kerstboom, maar vanuit oogpunt van biodiversiteit en klimaat kunnen we weinig met deze boom. De fijnspar is hier inmiddels geworteld vanwege massale aanplant zo’n eeuw geleden voor de productie van hout, maar de boom is niet inheems. In de afgelopen eeuwen is vanwege economische redenen vaak gekozen voor het aanplanten van naaldbossen, waardoor herbebossing maar weinig geholpen heeft tegen klimaatverandering, zo concludeerden onderzoekers enkele jaren geleden. Het beste was geweest om de oerbossen onaangetast te laten, maar als er dan toch aangeplant moet worden dan is het beter te kiezen voor loofbossen.

Een boom slaat niet alleen CO2 op in de stam en takken maar ook in de wortels. Grotere bomen slaan meer CO2 op dan kleine, maar hoe groot een boom is kun je niet in een oogopslag zien, want je kunt de grootte van het wortelstelsel niet afleiden uit wat je bovengronds ziet. Dat zien we bij de fijnspar maar bijvoorbeeld ook bij deze kleine zomereik (inheems in Nederland) die Kutschera en Lichtenegger tekenden.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 01-11-2022

Gouden Hockeystick 2021: Oeuvreprijs voor Shell

Dit jaar reiken we voor de derde keer de Gouden Hockeystick uit, de prijs voor de klimaatontkenner van het jaar. Normaal gesproken verzamelen we eerst nominaties en stellen een shortlist samen, maar nu is het overduidelijk aan wie de prijs toebehoort, een heuse oeuvreprijs zelfs. Daarbij, het bedrijf heeft besloten het land te ontvluchten, zodat dit het laatste jaar zou zijn waarin het de prijs überhaupt zou kunnen ontvangen. We vonden in de voorgaande jaren meer dan genoeg redenen om deze oliereus te nomineren voor de shortlist (2019, 2020), dus deze laatste kans om hen in het steeds hetere zonnetje te zetten laten we niet lopen.

Het is een indrukwekkend oeuvre: Shell weet zelf sinds midden jaren ‘80 dat de uitstoot van fossiele brandstoffen de aarde opwarmt en wij weten inmiddels ook dat zij sindsdien hun opperste best deden om deze wetenschap verborgen te houden, verwarring te zaaien of hun rol bij klimaatverandering actief te ontkennen. Al vanaf het moment dat #ShellKnew, zag onze nationale trots kansen om de verantwoordelijkheid voor minder CO2-uitstoot bij overheden en consumenten te leggen, en daar richtten zij hun lobby dan ook op.

De ontkenning voorbij

Maar tegenwoordig is Shell natuurlijk óók bezorgd en zeer betrokken bij klimaatactie. Net als vele andere klimaatontkenners heeft Shell begrepen dat ontkennen geen zin heeft en dat er slimmere en effectievere strategieën zijn om niets te hoeven doen: geen denial maar delay (en division, deflection en doomism), zoals Michael E. Mann constateerde. Wij constateerden enkele jaren geleden ook al dat we fases 1 en 2 van de klimaatontkenning definitief voorbij zijn, en we zien nu een wirwar van fases 3 tot en met, eh, wat het gelegenheidsargument op dat moment is.

Foto: Infraroodverwarming, plafondmontage © Eigen foto Krispijn Beek

Onderweg naar #vangaslos: ruim 2 jaar met infraroodverwarming

ACHTERGROND, LONGREAD - Zoals ik vorige keer schreef hebben we inmiddels ruim 2 jaar infraroodverwarming van het Nederlandse bedrijf ThermIQ als hoofdverwarming. Een keuze waar ik anderhalf jaar geleden al over schreef en die ons nog steeds bevalt en die behoorlijk wat bezoek op mijn weblog oplevert. Tijd om weer eens wat dieper op onze infraroodpanelen in te gaan. Want bij de huidige gasprijzen kunnen ze naar mijn mening zeker een alternatief of aanvulling zijn, waarmee het gasverbruik te verlagen is. In ons geval van 600-700 m3 aardgas naar 150-200 m3 aardgas, en volgend jaar gaan we naar nul kuub aardgas met DeWarmte 🙂

Hoe werkt infraroodverwarming?

Conventionele radiatoren verwarmen de lucht in de hele ruimte door middel van convectie. Infrarood panelen zetten elektriciteit om in infraroodstraling. Bij straling (radiatie) is sprake van warmteoverdracht tussen twee lichamen, die niet met elkaar in aanraking zijn zonder gebruik te maken van een tussenstof. Het ene lichaam is warm en geeft daardoor veel elektromagnetische straling af en verliest zo warmte, en het andere lichaam absorbeert een deel van de binnenkomende straling en zet die om in warmte. De bekendste warmtestraling is de zonnestraling, die zich in het bereik UV-straling, zichtbaar licht en infraroodstraling laat opdelen. Stralingswarmte is een slecht begrepen vorm van verwarming, tegelijkertijd is infrarood misschien wel de effectiefste weg naar aardgasvrij.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: 7C0 (cc)

Herfst, Sinterklaas en de pandemie

“Zie de maan schijnt door de bomen…” zongen wij vroeger als rond half november Sinterklaas weer in het land was. Maar voor kinderen moet deze tekst onwaarschijnlijk overkomen. Veel bomen staan immers nog vol in het blad en vertonen zelfs nauwelijks herfstkleuren ?!

Anno 2005, ook op 10 november,  blogde voormalig Sargasso redacteur Carlos over een verwarrende herfst. “Door het hele land worden jonge eendjes, futen en zwanen gesignaleerd. Vlinders vliegen half november nog volop rond en bezoeken bloemen die al voor de tweede of derde keer in bloei staan.”

Late herfst

25 november 2019: “Als de Sint in het land is hebben de meeste bomen hun blad normaal inmiddels verloren. Dit jaar is dat anders. Door stabiel warm herfstweer zit er nog relatief veel blad aan de bomen.” (MaxVandaag)

31 oktober 2021: Door de warme herfst dartelen er nog steeds veel dagvlinders rond (Tubantia).

Dat was, en is nog steeds, te volgen via de Natuurkalender, een fenologisch waarnemingsprogramma dat de effecten van de klimaatverandering op jaarlijks terugkerende natuurverschijnselen in kaart brengt. Een initiatief van de Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse van Wageningen University en het VARA-radioprogramma Vroege Vogels, dat in 2001 van start ging.

Stelling 1: Oh, het gaat dus al jaren zo. Heel gewoon, niets aan de hand.

Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Wereldwijde pijplijn kolencentrales met driekwart gekrompen

ANALYSE - Om de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 te halen is het nodig dat er kolencentrales, zeker die zonder CO2 afvang en opslag, snel sluiten. Volgens scenario’s van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) moeten de emissies van kolencentrales met ongeveer 80% dalen dit decennium om op koers te blijven voor 1,5C. Het scenario voor 1,5  van het International Energy Agency stelt dat kolencentrales zonder CO2 afvang en opslag in ontwikkelde economieën in 2030 gesloten moeten zijn en wereldwijd in 2040. Een belangrijke stap daarvoor is voorkomen dat er nog nieuwe kolencentrales gebouwd worden. Secretaris Generaal van de VN António Guterres roept landen op om de bouw van nieuwe kolencentrales te stoppen.

Analyse kolencentrales

Het goede nieuws is dat een nieuwe analyse van E3G toont dat de wereldwijde pijplijn voor nieuwe kolencentrales sinds 2015 met 76% is gekrompen. Momenteel hebben 44 landen toegezegd geen nieuwe kolencentrales meer te bouwen. 33 andere landen hebben alle projecten voor kolencentrales die in 2015 in de pijplijn zaten afgeblazen. Deze landen zouden zich met gemak bij de toezegging van de andere 44 kunnen voegen. Samen met zeven landen die geen plannen hebben om hun bestaande kolencentrales te vervangen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Vorige Volgende