Een revival van de ‘Bandung spirit’?

De Amerikaanse vice-president Vance bezoekt India 'voor de handel, maar ook ter geruststelling', schreef De Volkskrant. India hoopt met een bilateraal handelsakkoord onder de enorme importtarieven uit te komen die Trump vooralsnog on hold heeft gezet. De Indiase premier Narendra Modi besprak een dergelijk akkoord al in februari op het Witte Huis. Aan de andere kant willen de VS al jaren toegang tot de Indiase landbouwsector. Maar India beschermt de eigen landbouw ferm: het hanteert een importtarief van 39 procent. Op die manier zegt India de eigen boeren – de helft van 1,4 miljard inwoners van India werkt in de landbouwindustrie – en de voedselzekerheid te willen beschermen. Boeren demonstreerden tegen het bezoek van Vance, ze vrezen dat de regering zich toch zal laten verleiden tot concessies die de huidige crisis in de landbouw verergert en nog meer boeren de kop gaat kosten. Eind maart waren er ook al massale demonstraties van boeren die eisten dat er een einde komt aan de pogingen van de overheid om bedrijfsbelangen in de landbouw te betrekken, en dat er maatregelen worden genomen om boeren te beschermen tegen schulden en zelfmoord, waaronder een uitgebreide kwijtschelding van leningen voor zowel boeren als landarbeiders. Het succes van de missie van Vance zal mede afhangen van zijn respect voor de status van India als niet-gebonden wereldmacht. De VS kunnen naast China ook India niet langer behandelen als een uitsluitend van het westen afhankelijk ontwikkelingsland. India heeft zich sinds de dekolonisatie eind jaren veertig van de vorige eeuw opgesteld als een onafhankelijk, niet aan een grootmacht gebonden land. Deze week is het zeventig jaar geleden dat in Indonesië de Bandungconferentie plaatsvond. Het was eind april 1955 voor het eerst dat vertegenwoordigers van honderden miljoenen mensen uit de derde wereld bijeenkwamen om het enorme sociale proces dat bekendstaat als dekolonisatie te bespreken en de gevolgen daarvan te beoordelen. Het  initiatief kwam van de Indonesische president Soekarno en Modi's verre voorganger als premier van India Jawaharlal Nehru. Zij nodigden negenentwintig Aziatische en Afrikaanse leiders uit om samen te werken op economisch en cultureel gebied als tegenwicht tegen de Koude Oorlogsmachten VS en Sovjet-Unie en het kolonialisme. Soekarno, Nehru en de andere leiders van gedekoloniseerde staten vreesden voor het voortbestaan van de oude koloniale mentaliteit, de verdeeldheid in de wereld en het ongebreidelde geweld tegen de anti-koloniale beweging. Op 24 april 1955 werd een manifest met tien punten aangenomen dat, met verwijzing naar het Handvest van de Verenigde Naties, respect eiste voor mensenrechten, territoriale integriteit en de principiële gelijkheid van alle rassen en landen. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Foster Dulles karakteriseerde de Bandungconferentie als 'anti-Western by its very nature and concept’. Als vervolg op de Bandungconferentie werd in 1961 de Beweging van de Niet-Gebonden Landen opgericht. De eerste voorzitter was de Joegoslavische president Tito. Onder zijn opvolgers vinden we bekende namen van staatslieden uit de vorige eeuw als Nasser, Boumédienne, Kaunda, Castro en Mandela. De beweging heeft binnen de Verenigde Naties geleid tot de oprichting van UNCTAD, de organisatie voor handel en ontwikkeling die ontwikkelingslanden moest helpen op gelijkwaardige wijze deel te nemen aan de wereldhandel. Sinds het einde van de Koude Oorlog heeft de Beweging van Niet-Gebonden Landen aan belang ingeboet. Het is nu vooral nog een overlegorgaan dat streeft naar gezamenlijke standpunten op vergaderingen van de Verenigde Naties en andere intergouvernementele organisaties. In 2010 kwam er met de BRICS-landen een nieuw niet-westers blok van economisch sterke landen: Brazilië, Rusland, India, China, Rusland en Zuid-Afrika. Inmiddels zijn ook Iran, Egypte, Ethiopië, Verenigde Arabische Emiraten en Indonesië toegelaten tot de groep. BRICS+ De vraag is of het BRICS+ blok de vreedzame en welvaartsbevorderende doelen van de Bandungconferentie uit 1955 kan voortzetten. De Indiase historicus en journalist Vijay Prashad meent dat een 'revival' van de Bandung-spirit afhankelijk is van de industriële ontwikkeling van de Global South. Hij geeft Indonesië als voorbeeld. Het land kan de grondstof nikkel leveren, van groot belang voor de energietransitie. Indonesië is daarvoor echter nog afhankelijk van de Canadese en Chinese eigenaren van de mijnen en van hun technologie om de grondstof te verrijken. Het Indonesische staatsmijnbouwbedrijf wil geleidelijk de verwerkingsfabrieken in het land overnemen en de Chinese bedrijven vervangen zodra de technologie is overgedragen. Zodat het de productie van het waardevolle metaal in eigen hand kan houden. De EU heeft Indonesië een paar jaar geleden aangeklaagd vanwege beperking van de export van nikkelerts. De zaak loopt nog. Prashad: 'Maar het is kenmerkend voor het dilemma: Indonesië probeert zijn economie op vreedzame wijze te ontwikkelen door zijn soevereiniteit over zijn eigen grondstoffen uit te oefenen – conform de Bandung Spirit – en de Europese Unie – waartoe ook Nederland, de voormalige koloniale heerser van Indonesië, behoort – besluit deze ontwikkeling te blokkeren.' [foto: standbeeld Soekarno in Jakarta]

Door: Foto: Indigo Skies Photography (cc)
Foto: Beyond Coal & Gas Image Library (cc)

Metalen: de achilleshiel van de energietransitie en digitalisering

, door

Zonnepannelen en windmolens kunnen niet zonder zware metalen. Dat geldt ook voor digitale technologie die gebruikt wordt voor bijvoorbeeld smartphone-apps. Voor de meeste metalen is de EU afhankelijk van invoer, die vaak via China loopt. Zo worden de energietransitie en de digitalisering afhankelijk van de oplopende geopolitieke spanningen. En dan is er nog de mijnbouw in ontwikkelingslanden die gepaard gaat met uitbuiting en verwoesting van de natuur. In de beschikbaarheid van kostbare metalen komen een aantal actuele en urgente problemen bijeen die beschreven zijn in een rapport van het Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks Metalen voor een groen en digitaal Europa dat helaas nog te weinig aandacht heeft gekregen. Richard Wouters, auteur van het rapport geeft de belangrijkste punten weer in een artikel dat eerder gepubliceerd werd op de website van het wetenschappelijk bureau van GroenLinks.

Zon en wind

Zon en wind zijn schier oneindige bronnen van energie. Maar de grondstoffen die we nodig hebben om deze energie te winnen zijn wel eindig. Zonnepanelen, windturbines, batterijen en stroomkabels, ze bevatten allemaal metalen. Deze metalen komen uit ertsen, die worden opgegraven uit de grond. Mijnbouw is vaak een vuile zaak. Daar komt bij dat sommige metalen zeldzaam zijn of zelfs opraken.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Martin Collazos (cc)

Ondertussen in Peru…

, door

ELDERS - Onze vaste buitenlandredacteur neemt even een welverdiende vakantie. Ondertussen proberen we de leemte te vullen met nieuws elders uit de wereld. Ondertussen in Peru….

Dit weekend is het weer loeidruk op de vakantiesnelwegen.  De prognose van de ANWB is dat er miljoenen vakantiegangers op pad zijn. Het is nog te vroeg om te weten of al die drukte deze zomer tot een nieuw record bij de ANWB Alarmcentrale zal leiden (in de zomer van 2018 7% meer hulpvragen dan in 2017).

In een Volkskrantcolumn vroeg journaliste Margriet Overveen zich af of er iets Nederlandser is dan hoe roekeloos wij met vakantie gaan, in het volste vertrouwen dat er altijd hulp komt in nood? En liefst een beetje snel? Ze bracht een bezoekje aan de alarmcentrale en hoorde o.a. dat Nederlanders zelfs vanuit het Peruaanse Cuzco de hulp van de ANWB wensen.

Ook vorige maand zochten een aantal Nederlanders die door Peru trokken hulp, nu van de Nederlandse ambassade in Peru.

Na een ondoordachte actie kwamen ze in moeilijkheden, omdat ze iets te lichtzinnig dachten over een waarschuwing van onze Rijksoverheid in het reisadvies voor Peru: Houd rekening met bijvoorbeeld wegblokkades en sociale onlusten.

Foto: UCL Mathematical & Physical Sciences (cc)

De schaduw van grafeen

, door

ACHTERGROND - Het werd aangekondigd als het wondermateriaal van de 21e eeuw: grafeen. Sterker dan staal, harder dan diamant en superlicht. Maar er kleven ook risico’s aan grafeen. Lopen we te hard van stapel?

Plakband was het simpele middel dat in 2004 een kleine wetenschappelijke revolutie veroorzaakte. Natuurkundigen Andre Geim en Kostantin Novoselov vonden dat jaar per toeval uit hoe grafeen kon worden geïsoleerd. Door plakband op een potloodstreep te plakken, te verwijderen en dit voorzichtig te herhalen deden ze wat al sinds medio twintigste eeuw werd geprobeerd: het isoleren van grafeen. De twee wetenschappers wonnen hier een Nobelprijs voor. Het materiaal is namelijk 200 keer sterker dan staal, harder dan diamant, en ook nog eens superlicht, superdun en supergeleidend. Vandaar dat het wordt gezien als de opvolger van plastic: een wondermateriaal dat een tijdperk vormgeeft.

Grafeen zelf is niet nieuw, maar dat het geïsoleerd kan worden wel. En daar is de wetenschap nogal enthousiast over. Maar enthousiasme kan gepaard gaan met naïviteit. Langzamerhand wordt namelijk duidelijk dat grafeen niet alleen zonnige kanten heeft. Sommige onderzoekers voorspellen dat de kleine deeltjes afkomstig van de productie van grafeen schade aan de natuur en de menselijke gezondheid zullen veroorzaken als er van tevoren geen maatregelen worden genomen. Moeten we ons zorgen maken?

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: mathrong (cc)

Bedrijven grondstoffenindustrie moeten transparant worden

, door

ACHTERGROND - Het Europees parlement heeft woensdag ingestemd met een wet die olie-,gas-,bos- en mijnbouwbedrijven verplicht om openheid te geven over hun betalingen aan ontwikkelingslanden. Met de toegenomen transparantie kan ook belastingontduiking worden tegengegaan.

Een overweldigende meerderheid in het Europees Parlement stemde voor de transparantiewet, oftewel de ‘EU Transparency and Accounting Directives’. Deze wet verplicht EU-geregistreerde olie-,gas-,bos- en mijnbouwbedrijven om alle betalingen boven de 100.000 euro openbaar te maken in de landen waarin ze werkzaam zijn. De bedrijven moeten onder meer de winst die ze in het land maken, de belastingen die ze over hun inkomsten afdragen en gegevens over royalties en licenties inzichtelijk maken. Dit moeten ze niet alleen per land (country by country reporting) doen, maar ook per project (project by project reporting). Dat laatste is volgens Cordaid gedetailleerder dan rapportages per land. Een bedrijf kan namelijk in een project in verschillende landen opereren.

De wet zal geen uitzonderingen maken, ondanks een lobby van enkele oliebedrijven waaronder Shell en BP. De bedrijven probeerden onder de wetgeving uit te komen door te stellen dat in sommige landen het openbaar maken van gegevens verboden is. Dit excuus lapten de Europarlementariërs echter aan hun laars.

Met het akkoord is de Europese wetgeving in lijn gebracht met die van de Verenigde Staten. Daar is sinds vorig jaar de Dodd-Frank Act van kracht, dat soortgelijke transparantiemaatregelen verplicht voor Amerikaanse bedrijven. De EU en de VS zijn samen goed voor 70 procent van de waarde van de grondstoffenindustrie.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | De uitleeneconomie

, door

COLUMN - De booming economie van het uitlenen heeft de toekomst. Hoop ik.

Vorige week besteedde het toonaangevende blad The Economist uitgebreid aandacht aan de ‘Sharing Economy’, de uitleeneconomie: gewone stervelingen die slaapplekken, auto’s, boten, gereedschap, surfplanken, wasmachines, stukjes land, hondenhokken, parkeerplaatsen, en zelfs geld aan elkaar uitlenen. Het internet heeft de transactiekosten van het ruilen dermate verlaagd dat de peer-to-peer huurmarkt opeens is gaan boomen, van Airbnb tot Buzzcar, van Snapgoods tot Spullendelen. Volgens Rachel Botsman, die hier de term ‘collaborative consumption’ voor bedacht, is deze huurmarkt 26 miljard dollar waard, en dat is dan nog een conservatieve inschatting, ook omdat er tal van initiatieven zijn waar geen geld mee gemoeid is.

De opkomst van de uitleeneconomie past naadloos in grotere trends: het afbrokkelen van het concept ‘eigendom’, de verlegde focus van ‘output’ naar ‘outcome’ en de-materialisering van onze economie – om maar even wat dure woorden te gebruiken.

De uitleeneconomie is zo logisch. Een auto staat toch 23 uur per dag niets te doen, en een gemiddelde boormachine doet in zijn hele leven slechts 12 minuten dienst. Waarom niet gewoon verhuren? Het levert de eigenaar geld op, de huurder spaart geld en formulierstress uit ten opzichte van traditionele verhuurders (laat staan ten opzichte van een aankoop), het milieu wordt gespaard, en in sommige gevallen ontmoet je nog eens iemand.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Mededeling

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Gaat het geweldig?

, door

COLUMN, RECENSIE - Bij Sargasso is er zo nu en dan ruimte voor optimisme. Het recente boek van journalist en optimist Michiel Bicker Caarten, ‘Het gaat geweldig’, kan hier ook eigenlijk niet onbesproken blijven.

Bicker Caarten’s stelling: als je gewoon naar de feiten kijkt, gaat het eigenlijk hartstikke goed met de wereld. Nog nooit was er zoveel democratie, nog nooit was er zo weinig oorlog en zo weinig ander geweld. De bevolkingsgroei zal afnemen, we zullen alle monden kunnen blijven voeden en alle auto’s kunnen blijven voltanken. En klimaatverandering lossen we uiteindelijk ook wel op. Bicker Caarten heeft veel cijfers bijeengesprokkeld, wat zijn boek tot een open, sympathiek dataverslag maakt. Maar soms laten zijn cijfers ook pessimistische conclusies toe.

De grote lijnen zien er hoopvol uit. In 1900 waren er slechts 25 (rammelende) democratieën, nu zijn het er rond de 120. Het aantal vrije landen schommelt rond de recordhoogte van 90, het percentage vrije burgers nam sinds 1980 toe van 36% naar 43%. Het aantal internationale conflicten lag in de jaren ’50 op gemiddeld zes per jaar, nu is dat gemiddeld één. Het gemiddeld aantal doden per conflict daalde van 20.000 naar 3000 per jaar. De wereld werd sowieso minder gewelddadig. En het aantal ondervoede mensen nam af van 13,7% in 1997 tot 12,4% nu.

Foto: Mickey Champion (cc)

Uitputting grondstoffen leidt tot diefstal putdeksels

, door

Het dievengilde blijkt uit te blinken in hedendaags marktdenken. Niet altijd even briljant, want nu worden er ineens putdeksels gestolen. Een grote putdeksel levert rond de vijf euro op bij de schroothandelaar. IJzer doet 17 cent per kilo. Een grote putdeksel weegt tussen de 20 en 50 kilo.

Die cijfers komen uit nieuwsberichten van de afgelopen jaren. In Arnhem en Velp werden in de nacht van 1 op 2 oktober 88 putdeksels van 20 kg. per stuk gestolen. De NOS maakte er later 120 van. Dat zou de dief dan ruim 400 euro opleveren. Met aftrek van de kosten voor de auto misschien net onder de 400 euro als de dief binnen een straal van 30 kilometer van de gestolen waar woont.

Als deze ondernemer een bedrag reserveert voor het bedrijfsrisico, de zogenaamde pakkans, dan is het de moeite eigenlijk niet waard. Op een door één persoon gepleegde diefstal staat een boete van maximaal 18.500 euro of een gevangenisstraf van maximaal vier jaar. De maximale boete heeft een dief er pas uit als hij bij één actie 5442 putdeksels van 20 kg. per stuk ontvreemd.

Niet bij ijzer alleen, lijkt het dievengilde te denken. Uit de beursnoteringen voor schroot op staalprijzen.nl, blijkt dat koper veel lucratiever is.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Volgende