The World’s Next Economic Super Model?

VPRO's Tegenlicht besteedt in een reeks uitzendingen aandacht aan de grote verschuivingen in de economische verhoudingen in de wereld. Naast de snel om zich heen grijpende kredietcrisis die allerlei zwaktes van bestaande systemen bloot legt, zijn er de laatste jaren steeds meer andere economische machten die een rol gaan spelen. Hierbij een uitgebreid overzicht van wat er in de uitzendingen aan bod komt. Over de uitzending rondom Singapore kunt u ook meediscussiëren op het nieuwe weblog van Tegenlicht.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De tijd van de Amazone is gekomen

wsf2009Van 27 januari t/m 1 februari vindt in Belem (Brazilië) de negende editie van het Wereld Sociaal Forum (WSF) plaats. Honderden maatschappelijke organisaties, bewegingen en NGO’s zullen via workshops en debatten hun analyse geven over de mondiale krediet-, voedsel-, energie- en klimaatcrisis en tegelijkertijd pragmatische oplossingen aanreiken om de problemen tot een halt te roepen. In samenwerking met Noticias en OnzeWereld bericht Sargasso de komende dagen over het WSF. Hieronder volgt de laatste bijdrage van John Verhoeven, hoofdredacteur van OnzeWereld.

Antoine Bonsorte maakt al twintig jaar foto’s in de Amazone, hij is volgens zijn kaartje ‘arts ambassador’ voor Amazon Watch, wat betekent dat hij mediaprojecten doet die de aandacht vestigen op het milieu en de inheemse bewoners. Hij ziet er uit als de man die je bij zoiets voorstelt: tanig, gebruind, rustig, kort grijzend haar. Hij draagt zijn camera en statief zo ontspannen en vanzelfsprekend als een schooljongen zijn boekentas.

“De tijd van de indianen is gekomen”, zegt hij beslist. Decennia, eeuwenlang, stonden de bewoners alleen in hun zaak, niemand kende hen, niemand wist waar ze woonden, wat ze willen en wat hen bedreigt. Dat is allemaal veranderd door internet, zegt hij. De wereld heeft zich over hen ontfermd, het zal nooit meer zijn zoals in het verleden, toen ze het moesten ze het opnemen tegen de lokale houthakkers, of verkopers, en hun enige klankbord een lokale overheidscommissie voor inheemse zaken was, bevolkt door lokale politici.

Op het Wereld Sociaal Forum hebben ze kunnen ervaren, na een boottocht van vele dagen, vrijwel berooid en met alleen elkaar tot steun, hoeveel mensen werkelijk aan hun kant staan. Ze zijn niet langer alleen. Ik weet niet wat het forum nou eigenlijk concreet oplevert, die vraag wordt mij vaker gesteld door Nederlandse media. Wat is concreet? Ik zie wel dat hier, net als vaker in het verleden van het forum, inheemse groepen een stem krijgen en een platform, geld en steun krijgen van niet-gouvernementele organisaties, vaak buitenlandse. Ze worden opgenomen in het mondiale netwerk van belangengroepen, en krijgen daar vervolgens jarenlang steun van, materieel en humaan. Wat is dat waard?
amazone
Een andere vraag is de mondiale oriëntatie van het forum. In Nairobi, vorig jaar, waren er al weinig westerse en relatief veel Afrikaanse partijen (NGO’s, actiegroepen) aanwezig. Dat is het hele idee achter het verplaatsen van het forum, telkens krijgen nieuwe groepen de kans een hoofdrol te spelen. De westerse professionals komen toch wel, dure tickets en dito hotels zal hen niet tegenhouden. Gebrek aan belangstelling wel. Maar meestal zijn ze vooral druk met hun eigen workshops, heb ik gemerkt, en kijken ze nauwelijks om zich heen, daar kan zelfs een locatie in de Amazone niks aan veranderen. Misschien zijn daarom veel Nederlandse organisaties vrijwel niet meer aanwezig hier? OxfamNovib, nota bene een van de aanjagers van het forum toen dat in 2001 van start ging, is hier niet meer zichtbaar voor de schermen. Wat erachter gebeurt weet ik niet.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Quote du jour | Anti-amerikanisme

‘Als Obama wint, verdwijnt meteen de helft van het anti-amerikanisme in de wereld. Reken maar dat ze in Afrika een gat in de lucht springen en dat ook de islamitische wereld met verwondering zal waarnemen dat ene B. Hussein Obama tot president verkozen is’

Kishore Mahbubani, ex-diplomaat en politiek filosoof, verzorgt vanavond in een uitverkocht Felix Meritis de Globaliseringslezing, samen met buitenland-staatsecretaris Frans Timmermans.
In het tv-programma Buitenhof gisteren gaf Mahbubani – die in zijn boek ‘The New Asian Hemisphere’ de westerse arrogantie aan de kaak stelt – een voorproefje van zijn bijdrage aan het globaliseringsdebat. Een van zijn stellingen is dat het einde nabij is van de westerse overheersing in de geschiedenis en dat het machtscentrum in de wereld zich zal verplaatsen naar landen als China en India.
Niet zo lang geleden wijdde VPRO’s Tegenlicht een zeer aan te raden uitzending aan de ideeën van deze opmerkelijke figuur, die inmiddels in Singapore een gezaghebbend internationaal politiek instituut van de grond heeft getild.
In de uitzending van Buitenhof betrad Mahbubani overigens nog een aalglad zijpad, door te beweren dat de problemen die het Westen ondervindt met de Islam grotendeels zijn terug te voeren tot de onopgeloste Palestijnse kwestie. Krachtvoer voor heftige discussies, lijkt me.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wilde westen

wsf2009Van 27 januari t/m 1 februari vindt in Belem (Brazilië) de negende editie van het Wereld Sociaal Forum (WSF) plaats. Honderden maatschappelijke organisaties, bewegingen en NGO’s zullen via workshops en debatten hun analyse geven over de mondiale krediet-, voedsel-, energie- en klimaatcrisis en tegelijkertijd pragmatische oplossingen aanreiken om de problemen tot een halt te roepen. In samenwerking met Noticias en OnzeWereld bericht Sargasso de komende dagen over het WSF. Hieronder volgt een bijdrage van John Verhoeven, hoofdredacteur van OnzeWereld.

Haar naam had een ander beeld bij me opgeroepen dan de bijna twee meter lange donkere vrouw die me op het schip van Greenpeace in de haven te woord staat. Maar Tatiana is al vier jaar bezig om als landbouwkundige de inheemse bewoners te helpen bij het behoud van hun grond, ze kan me alles vertellen over het gevecht met veehouders, boskappers, sojakwekers en een lokale overheid die vooral bestaan uit mensen wiens families daar rijk mee zijn geworden.

We spraken over de middelen waarmee organisaties als Greenpeace, in samenwerking met lokale organisaties en mensen, probeert de problematiek in kaart te brengen – in alle betekenissen van het woord. Het is goed materiaal, uit eerste hand, en erg recent: twee plattegronden zijn hier deze week gepresenteerd.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

En dan eindelijk: de kredietcrisis!

wsf2009Van 27 januari t/m 1 februari vindt in Belem (Brazilië) de negende editie van het Wereld Sociaal Forum (WSF) plaats. Honderden maatschappelijke organisaties, bewegingen en NGO’s zullen via workshops en debatten hun analyse geven over de mondiale krediet-, voedsel-, energie- en klimaatcrisis en tegelijkertijd pragmatische oplossingen aanreiken om de problemen tot een halt te roepen. In samenwerking met Noticias en OnzeWereld bericht Sargasso de komende dagen over het WSF. Hieronder volgt een bijdrage van John Verhoeven, hoofdredacteur van OnzeWereld.

Het woord ‘kredietcrisis’ moet hier natuurlijk een keer vallen, want je kunt veel zeggen over het Wereld Sociaal Forum, maar niet dat het deze crisis niet heeft voorspeld.

Dat deed het namelijk al jaren, door mensen van allerlei pluimage, van activisten tot Nobelprijs-economen.

Roberto Bissio van Social Watch, een grote westerse ngo die jaarlijks veel onderzoek presenteert naar, eeh, de staat van de mondiale samenleving, is hier ook. Hij presenteert in Belem het Social Watch rapport van 2008. Dat rapport laat in cijfers en statistieken zien hoe regeringen onder druk staan om hun sociale programma’s in te krimpen onder druk van de gevolgen van de crisis.

Vooral landen die grondstoffen exporteren hebben het heel moeilijk,omdat die prijzen zijn gekelderd. Vergeet de grappen over de Russische miljardairs die nu geen geld meer hebben voor hun voetbalclubs, het gaat om landen die moeten snijden in onderwijs, gezondheidszorg en dat soort zaken. “De mensenrechten staan zwaar onder druk als gevolg van de crisis”, vertelt Bissio in een warm collegezaaltje met uitzicht op de palmbomen, terwijl de tropische regen neergutst. Zijn Duitse collega-onderzoeker Klaus Schilder schat dat als gevolg van de crisis 160 miljoen mensen onder de armoedegrens zijn gezakt. Maar het zijn globale cijfers, niemand weet het precies. Want regeringen, legt Schilder uit, zijn er meester in hun budgetten voor sociale programma’s officieel op peil te houden maar in werkelijkheid stevig in te krimpen. Hij noemt India als voorbeeld, waar onderzoek door een ngo uitwees dat van het officiële sociale budget maar de helft naar de zaken ging waar het geld voor was bedoeld.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dorpen aan de rivier

wsf2009Van 27 januari t/m 1 februari vindt in Belem (Brazilië) de negende editie van het Wereld Sociaal Forum (WSF) plaats. Honderden maatschappelijke organisaties, bewegingen en NGO’s zullen via workshops en debatten hun analyse geven over de mondiale krediet-, voedsel-, energie- en klimaatcrisis en tegelijkertijd pragmatische oplossingen aanreiken om de problemen tot een halt te roepen. In samenwerking met Noticias en OnzeWereld bericht Sargasso de komende dagen over het WSF. Hieronder volgt een bijdrage van John Verhoeven, hoofdredacteur van OnzeWereld.

Ambulances maken hier een raar scherp electronisch geluid, als van een te reusachtige op afstand bestuurbare auto van Bart Smit. Maar ze zijn echt en rijden af en aan, op het terrein van de UFRA universiteit, die nogal landelijk gelegen is temidden van veel groen, en waar daarom ook het kampeercentrum is waar duizenden jongeren hun tentje hebben opgezet.

Een gezellig, rommelig geheel, je zou bijna vergeten dat je hier aan de grens van de Amazone zit en temidden van tropisch groen kampeert. Er zitten dus gevaarlijke dieren, iets waar borden ook netjes voor waarschuwen. Maar aan de randen van de camping gaat het wel eens mis, daar stuiten onbezorgde kampeerders, wandelend of feestend, op de giftige groene slangen die verklaren waarom die borden er staan en de ambulances zo vaak moeten uitrukken.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Indianen

wsf2009Van 27 januari t/m 1 februari vindt in Belem (Brazilië) de negende editie van het Wereld Sociaal Forum (WSF) plaats. Honderden maatschappelijke organisaties, bewegingen en NGO’s zullen via workshops en debatten hun analyse geven over de mondiale krediet-, voedsel-, energie- en klimaatcrisis en tegelijkertijd pragmatische oplossingen aanreiken om de problemen tot een halt te roepen. In samenwerking met Noticias en OnzeWereld bericht Sargasso de komende dagen over het WSF. Hieronder volgt een bijdrage van John Verhoeven, hoofdredacteur van OnzeWereld.

indiaan1Mag je een indiaan een indiaan noemen? Dat ligt gevoelig, blijkt, nadat ik gisteren zomaar dat woord had gebruikt om een groep personen aan te duiden die, hoe zal ik het zeggen, veren op hun hoofd steken als er wat te vieren valt.

Nu weet ik er meer van. Wat heet: ik heb zelfs een maaltijd genuttigd met drie van de naar schatting 290 nog levende Matis-indianen die wonen in de ’terra indigena’ in de regio Vale do Javari, in de Braziliaanse Amazone. Dat is een reis van dertien dagen varen met een boot van Belém vandaan. Dat weet ik allemaal omdat die maaltijd werd veroorzaakt door een Braziliaanse dame, Barbara, die de Matis kent, hun taal spreekt, bij hen heeft gewoond en nu hier op het Forum is om hun zaak te bepleiten.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Regen weerhoudt openingsmars niet

wsf2009Van 27 januari t/m 1 februari vindt in Belem (Brazilië) de negende editie van het Wereld Sociaal Forum (WSF) plaats. Honderden maatschappelijke organisaties, bewegingen en NGO’s zullen via workshops en debatten hun analyse geven over de mondiale krediet-, voedsel-, energie- en klimaatcrisis en tegelijkertijd pragmatische oplossingen aanreiken om de problemen tot een halt te roepen. In samenwerking met Noticias en OnzeWereld bericht Sargasso de komende dagen over het WSF

Impressie eerste dag WSF
belem-marsTerwijl de enorme stoet van activisten, indiginas, studenten en vakbondsleden zich ’s middags opmaakte voor de openingsmars door het centrum van Belem, vielen de eerste kleine druppeltjes al naar beneden. Niemand sloeg er acht op. Belem was de afgelopen dagen redelijk zonnig en van de jaarlijkse tropische regenbuien gespaard gebleven.

Een kwartier later, nadat de stoet de boulevard aan de haven verliet, barstten de donkere wolken boven de stad alsnog los. Bakken met water ploften op de hoofden van de andersglobalisten. In de winkelstraten probeerden enkelen te schuilen onder afkapjes van winkels en kraampjes.

Het gemopper van een paar oude Braziliaanse dames, deelnemers van het forum, was niet van de lucht: ‘Merda,hadden die indios hun regendans niet een paar dagen kunnen uitstellen?’ Drie beschilderde Para-indianen, die ook hun toevlucht zochten onder hetzelfde afdakje, deden alsof ze het niet hoorden. Glimlachend bekeken ze de chaotische taferelen op straat. Het regenwater dat langs hun benen naar beneden liep, richting de haven, bevatte ook enkele kleine plastice zakken en blikjes. Als de boodschap was om de stad ten alle tijden groen en schoon te houden, dan was deze actie in ieder geval op bijzondere wijze geslaagd.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wordt het integratie of desintegratie?

2009 Is een belangrijk jaar. In dit jaar wordt in belangrijke mate ‘bepaald’ wat de ontwikkelingsrichting van onze planeet zal zijn: verdergaande integratie, of desintegratie. Een korte uitleg waarop deze best wel dramatische conclusie is gebaseerd. De ‘wording’ van Europa – een redelijk goed goedresultaat, via een lange en vooral bloedige weg – is een interessante case study ter inleiding.

Europa heeft zich in de afgelopen 500 jaar ontwikkeld van een anarchistische verzameling van staten naar een ‘waardengemeenschap’ waarin – over het algemeen – het Europese belang prevaleert boven nationale belangen, en ruzies tussen Europese staten niet meer worden beslecht door oorlog en geweld. Conflicten waren in dit Europese integratieproces in hoge mate instrumenteel. Een goed gesprek bleek vaak niet mogelijk of onvoldoende. Vier grootschalige conflicten – systeemoorlogen, dat wil zeggen conflicten ter grootte van het systeem – leverden telkens een ‘nieuw’ – beter georganiseerd Europees systeem op (de Dertigjarige Oorlog, de Franse Revolutionaire en Napoleontische Oorlogen en de Eerste en Tweede Wereldoorlog). Door deze vier oorlogen werd het Europese systeem als het ware weer (tijdelijk) in balans gebracht; dat wil zeggen dat de verhoudingen in – en de spelregels van het systeem weer even een afspiegeling vormden van de feitelijke machtsverhoudingen. Op basis van deze vier systeemoorlogen kunnen vier relatief stabiele perioden worden onderscheiden. Tijdens deze perioden vonden ‘slechts’ kleinschalige oorlogen in Europa plaats. Het blijkt dat de oorlogsfrequentie lineair afnam (tot nul na de Tweede Wereldoorlog), met andere woorden de stabiliteit van Europa lineair toenam. (Voor meer achtergrond informatie).
Vanaf 1945 is er geen sprake meer van een Europees internationaal systeem, maar van een globaal systeem, met andere spelers, die in toenemende mate de internationale dynamiek beïnvloeden, zoals China, Japan, Brazilië, India, etc. Europa is weliswaar niet meer een anarchistisch systeem, op mondiaal niveau is dat nog wel degelijk het geval. Een dergelijk – veelal niet planmatig – integratieproces dat zich in Europa heeft voltrokken (maar nog niet is afgerond) vindt nu plaats op mondiaal niveau. Het gaat met horten en stoten, net zoals dat in Europa het geval was.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nieuwsbrief Globalisering december

Het is weer de tijd van de lijstjes. Jammer dat er helaas maar 1 maand december in een jaar zit, want persoonlijk kunnen wij geen genoeg krijgen van de top-tienen die ons dezer weken van alle kanten bereiken. Hier richten we ons vooral op de lijstjes die ons iets zeggen over mondiale fascinaties van gewone mensen.
We wensen u een goed 2009.

• De laatste terugblik
De beste terugblik laat je iets zien wat zich van dag tot dag niet zo duidelijk manifesteert maar waar je, terugkijkend, pas echt van onder de indruk raakt. De invloed van ’s mensen gedrag op de toestand van de aarde is in 2008 een groter thema geworden in de media dan het al was, en dat zal in 2009 zeker doorgaan. De Amerikaanse kunstenaar Chris Jordan dook halverwege dit jaar al op in deze nieuwsbrief. Toen konden we hem aan het woord zien tijdens een conferentie. Nu laten we zijn werk voor zich spreken. Elke foto laat een bepaalde hoeveelheid zien van iets dat we in een bepaald tijdsbestek consumeren. Vijftien miljoen velletjes papier: de totale papierhoeveelheid die de Amerikanen gebruiken — per vijf minuten. Ruim 28.000 vaten olie…. per twee minuten. Statistieken en cijfers maken het moeilijk om je een beeld te vormen van de hoeveelheden die we consumeren. De foto’s van Jordan geven in een oogopslag die verontrustende werkelijkheid prijs.
Website Chris Jordan – Chris Jordan

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende