Het Kwaad

Safranski’s boek gaat over ‘het Kwaad’, het nadenken over de oorsprong van het kwaad en de relatie tussen God, vrijheid en het kwaad. De auteur geeft inkijkjes, maar pretendeert geen allesomvattend overzichtswerk te schrijven. In ieder hoofdstuk werpen nieuwe steeds nieuwe grote westerse denkers een ander licht op het onderwerp. Die benadering doet recht aan de complexiteit van het thema. Er is zoveel geschreven over ‘Het Kwaad’, dat een allesomvattend overzichtswerk simpelweg onmogelijk is. Van Plato tot Kant en van Sartre tot Aristoteles: er zijn letterlijk duizenden boeken geschreven die de duistere kant van het leven behandelen. De schrijfstijl is zeer toegankelijk, maar desondanks is werk van Safranski geen pageturner. De reden is dat het onderwerp filosofisch, abstract en van hoogintellectueel niveau is. Dat is tegelijkertijd de aantrekkingskracht van het boek: hoeveel boeken over moeilijke onderwerpen lezen lekker weg?

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Is framing een rechtse hobby?

Wilders is de Hollandse koning van het framen. Denk aan kopvoddentax, Marokkaans straattuig of massa-immigratie uit moslimlanden. Het ene denkraam (frame) werkt beter dan het andere. Kopvoddentax ging net wat te ver en was daardoor contraproductief. Toehoorders waren zich bewust van Wilder’s tactiek en verontwaardigd over het gehanteerde taaltrucje. Massa-immigratie is effectiever. Alle PVV’ers gebruiken consequent het woord massa-immigratie, zodat weinigen zich nog afvragen of het woordje ‘massa’ er wel voor hoort. Het is zo effectief, dat ook niet-PVV’ers het woord in de mond nemen. Een effectieve frame werkt in op je onbewuste. Zijn windmolens schone energie of draaien ze op subsidie? De vraagformule framed het antwoord. Taal beïnvloedt je onbewuste, het stuurt je denkrichting en het creëert de werkelijkheid.

Succesvolle rechtse frames
Als ik naar frames uit het verleden kijk, dan zijn het de rechtse frames die zijn blijven hangen. Wiegel maakte Den Uyl uit voor Sinterklaas. Het kwartje van Kok kent iedereen nog, terwijl een litertje Euro 95 inmiddels bijna 4 oud-Hollandse guldens kost. Pim Fortuyn sprak over de puinhopen van Paars en de Islamisering van Nederland, dat laatste nam ene Geert Wilders later over. Balkenende noemde Bos een draaier en won de verkiezingen. De PvdA is al langdurig het mikpunt van framers, afgelopen verkiezingen nog. Alle rechtse media zetten de sociaaldemocraten stelselmatig weg als regenteske potverteerders. Alle politici ter rechterzijde beschuldigen de PvdA dat zij ‘de rekening doorschuiven naar de volgende generatie’. Als je naar de feiten kijkt blijkt dat mee te vallen. Sterker nog: de staatsschuld onder linkse kabinetten stijgt niet harder dan onder rechtse kabinetten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Toen, nu en het morele gelijk

Ik heb het niet zo op met dat hele Godwingebeuren, eerlijk gezegd. Ik word er langzaamaan een beetje moe van – en dan is 4 mei pas over een dikke week… Wat me tegenstaat is niet eens de tenenkrommende stompzinnigheid van de vergelijking, of de morele hypocrisie van de Godwinsirene die vervolgens onvermijdelijk afgaat, maar eerst en vooral de mate waarin beide ‘kampen’ voor eigen parochie preken: men spreekt publiekelijk schande, verkneukelt zich aan beide zijden om het eigen gelijk, en bekommert zich niet om wat de ander wél probeert te zeggen. Het is niet eens een parodie op maatschappelijk debat. Het is een democratisch falen. Falen, want een democratie werkt – zeker in Nederland – alleen als je bereid bent te luisteren naar wat andersdenkenden vinden. En luisteren, dat doen er momenteel toch verdomd weinig.

Natuurlijk is het bizar om, zoals Michael Blok doet Wilders op basis van een zelfbedacht lijstje van ‘criteria’ met Adolf Hitler te vergelijken. De criteria zijn vooral heel suggestief, en over menig kruisje in de tabel kan men nog wel een uur of wat soebatten. Vanwaar bovendien de fixatie op Hitler? Waar zijn Stalin, Mussolini, Mao en Franco, om maar een paar willekeurige voorbeelden te noemen? Als Hitler relevant is, zijn zij dat evenzeer. Maar dat is nou net het hele punt: historisch gezien is niet de vergelijking met zeventig jaar geleden primair relevant, maar de vergelijking met Europese politici die in onze tijd, en in onze wereld een rol spelen of speelden. Denk aan Jean Marie Le Pen. Jörg Haider. Umberto Bossi. Silvio Berlusconi, wellicht. Pim Fortuyn – zeker. Filip DeWinter. Pia Kjaersgaard….

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kernbommen en atoomtests

In het kader van 25 jaar Tsjernobyl en het nieuwe Nederlandse verlangen naar een tweede kerncentrale brengt VUconnected een webspecial over kernenergie. Journalist Jeroen Kuiper gaat op zoek naar de verbanden en verhalen achter de actualiteit. Hij zag kerncentrales en opslagplaatsen van nucleair afval in Nederland, Finland en Tsjernobyl. Hij was in ondergrondse opslagplaatsen voor kernafval in Duitsland en bezocht uraniumafvalbergen in de VS. Van 5 tot 26 april schrijft hij elke dag een nieuwe bijdrage hier, een selectie van deze bijdragen verschijnt ook op Sargasso.

Dat waren nog eens tijden, de jaren vijftig, zestig, zeventig en tachtig. Toen kon je nog in een afgelegen kolonie een kernbom testen. Of een schip met milieu-activisten opblazen. Of kernwapens in Nederland stationeren, en dat ontkennen. Het lijkt allemaal lang geleden, maar het is nog behoorlijk dichtbij.

Testveteranen
Èèn van de eerste en heftigste atoomtests aller tijden vond plaats in 1958. De Britse soldaat Vincent Prust was erbij toen op 28 april dat jaar de grootste waterstofbomtest aller tijden werd uitgevoerd op Christmas Island in de Stille Oceaan. Prust en andere soldaten werden die ochtend na het ontbijt met vrachtwagens tot op tien mijl van burst point getransporteerd. Daar kregen ze witte overalls om aan te trekken, waarmee ze er als ´een stelletje Ku Klux Klan-aanhangers´ uitzagen. Kort voor de explosie kregen de soldaten het bevel te knielen en hun handen als vuisten voor hun ogen te houden. Volgens Prust bestond de explosie uit een reusachtige steekvlam. `We voelden de hitte als een golf over ons heen trekken.`Hij kon de botten in zijn vingers als op een röntgenfoto zien. Daarna mochten de soldaten opstaan en de atoompaddestoel bekijken. Sommigen droegen zonnebrillen, anderen niet. `Nog dagenlang dreven dode vissen langs het strand.` Zo`n 30 procent van de Britse soldaten die bij de explosie aanwezig waren, stierf jong. Een deel van de testveteranen, verenigd in de Britisch Nuclear Terst Veterans Association, vecht nog altijd voor erkenning en schadevergoeding.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Revoluties, geweld en bescherming

Het blijft boeiend, die Arabische Lente. Ik lees bizarre teksten van een professor Cole over Libië, ik kijk naar Buitenhof en verbaas me over de verwarring. Jan Marijnissen zei het helder: het voordeel van de globalisering is dat je elk misdrijf van een regime onmiddellijk ziet: oppassen met het schenden van mensenrechten. En Marijnissen vervolgt met de waarschuwing dat een systematisch reageren op zo’n schending de wereld wel ingewikkeld maakt.

De discussie in Buitenhof ging over de interventie in Libië, over resolutie 1973 en over “R2P”, the responsibility to protect. Dat is een spannende innovatie in het volkenrecht; dat was tot nu toe in hoge mate gebaseerd op soevereiniteit van nationale staten en het non-interventieprincipe. Is dat losgelaten met resolutie 1973? Wordt de dreiging van misdaden tegen de menselijkheid een motief voor interventie?

Het respect voor de machtsbalans weerhield ons in Berlijn in 1953, in Budapest in 1956, in Praag in 1968. Het zou veel bloedvergieten hebben opgeleverd. Gelukkig werd de context van globale machtsverhoudingen toen aanvaard. Toen de Koude Oorlog in 1989 was beslecht, ontstonden nieuwe verhoudingen: in Ruanda deed de wereld bijna niets, met 800.000 doden als gevolg. In Joegoslavië deed de wereld wel iets, maar halfhartig, waardoor Dutchbat blijft zitten met het probleem van 8000 vermoorde moslims.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rampenprofessor

Een korte gastbijdrage van Bart de Koning, journalist en schrijver.

De Tweede Kamer zal ongetwijfeld nog een onafhankelijk onderzoek eisen naar de mislukte evacuatie in Libië. Hierbij al vast -gratis en voor niets- een aantal conclusies en aanbevelingen die cut and paste in het eindrapport kunnen. Ze zijn afkomstig uit onderzoek dat het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement (COT) deed naar de strandrellen bij Hoek van Holland. Professor Uri Rosenthal kon in 2009 precies uitleggen wat de politie fout had gedaan en hoe dat beter kon. Je hoeft alleen ‘evenementen’ te vervangen door ‘militaire acties’ en het evaluatierapport over Libië is al klaar. Een paar tips van Uri Rosenthal uit 2009:

“Alertheid Alle betrokken diensten dienen structureel alert te zijn op mogelijke gebeurtenissen voorafgaand, tijdens en na evenementen. Deze structurele alertheid komt tot gelding in het ontwikkelen van adequate scenario’s, en voldoende, serieus te nemen oefening.”

“(..)Daarbij is volledige duidelijkheid over de commandoposities en de specifieke taken en verantwoordelijkheden van commandanten en ondercommandanten cruciaal. Op basis van een vastgesteld functieprofiel moet worden vastgesteld wie in het district de functie van Algemeen Commandant of Operationeel Commandant moet vervullen. In deze structuur moet een expliciete koppeling worden gelegd tussen informatie en operatie.”

“Informatieprotocol Het informatieprotocol voor de verstrekking van informatie vanuit de Regionale Inlichtingen Dienst moet aangescherpt worden. De informatie zal eerder aan meer belanghebbenden moeten worden verstrekt opdat een integrale beslissing kan worden genomen over het al dan niet door laten gaan van het evenement en de daarbij behorende maatregelen. Een mondelinge verstrekking moeten direct worden gevolgd door een schriftelijke verstrekking. Vastgesteld moet worden wanneer en hoe RID informatie gedeeld wordt met de Veiligheidsregio.”
(Edit: en een email aan de MIVD moet meteen gevolgd worden door een telefoontje…)

” Advies Informatie van de Regionale Inlichtingen Dienst en de Regionale Inlichtingen Organisatie over risico’s en dreigingen rond evenementen moet worden voorzien van advies over te treffen maatregelen. (..) Daarbij is het van belang dat een scheiding blijft bestaan tussen informatieverzameling en advisering naar aanleiding van deze informatie.”

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende