Vandaag is het zeventig jaar geleden dat de Slag om Arnhem (Operatie Market Garden) begon. Daarom komen vandaag drie ooggetuigen aan het woord. Meneer Van Schaik is de eerste. Ik herinner me dat het die zondag schitterend weer was, geen wolkje aan de lucht; het was heerlijk warm. Ik denk dat mijn ouders dat daags te voren al wisten want we gingen met zijn allen al heel vroeg naar de kerk. Zondags waren er al Heilige Missen om zeven en acht uur. Ik denk dat we naar de mis van acht uur waren geweest zodat we de hele dag van het mooie weer konden genieten. Om een uur of één zaten we aan tafel en op een gegeven moment was de schaal met aardappelen leeg. Mijn broer liep naar de keuken om die weer bij te vullen. Omdat het zo mooi weer was, liep hij door de tuin naar de keuken en toen hij terug kwam riep hij: “Kom eens kijken, er hangen allemaal parachutes in de lucht!”
Mr Baptist has not written an objective history of slavery. Almost all the blacks in his book are victims, almost all the whites villains. This is not history; it is advocacy.
Een recensent van The Economist vindt het boek The Half Has Never Been Told: Slavery and the Making of American Capitalism van historicus Edward Baptist onvoldoende objectief.
Een lichtpuntje: inmiddels heeft The Economist de dwalingen zijns weegs ingezien.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
ACHTERGROND - Een maand of twee geleden postte arabist Wim Raven op zijn blog een erg amusant stukje over het islamitisch gehalte van onze vers gekozen kalief.
Zijne Heiligheid Ibrahim abu Bakr al Baghdadi zou islamwetenschappen hebben gestudeerd aan de Universiteit van Baghdad, alvorens boef te worden, maar op de vlag van zijn club is een wel heel bijzondere versie van de sjahada, de islamitische geloofsbelijdenis te lezen.
De bovenste regel van de vlag luidt: la illaha ila Allah, ‘Er is geen god dan God.’ Het is het eerste deel van de sjahada en er is dogmatisch gezien dan ook niks mis mee. Het tweede gedeelte is weergegeven in het cirkeltje onderin de vlag, en dat luidt – als je het leest zoals je zou verwachten dat je het moet lezen, namelijk van boven naar beneden – Allah rasoel Muhammad, ‘God is de boodschapper van Mohammed’ en dat is in islamitische ogen een hoogst ketterse opvatting, als het al geen geloofsafval inhoudt. Voor de orthodoxe versie Muhammad rasoel Allah, ‘Mohammed is de boodschapper van God,’ moet je de tekst van onder naar boven lezen.
Twee mensen – waaronder ikzelf – deden een aantal suggesties: een kopie van een oude Arabische inscriptie in steen of een kopie van een oude munt. Die laatste suggestie leek de beste verklaring: er bestaan munten met een sterk vergelijkbaar opschrift, dat van onder naar boven gelezen lijkt te moeten worden. Maar het kopiëren van een oude tekstweergave verklaart nog niet waarom de woorden in die tekst in de verkeerde volgorde zijn opgeschreven.
ACHTERGROND - Monumenten zijn dankbare objecten voor politiek verzet.
Sommige monumenten verzachten wonden, andere trekken ze weer open, kopte de Budapest Telegraph. Een monument ter herinnering aan de slachtoffers van de Duitse bezetting van Hongarije op het Szabadság (Vrijheids-) plein in de hoofdstad heeft zoveel verzet opgeroepen dat het pas eind juli, maanden na de geplande datum, geplaatst kon worden. Zonder enig ceremonieel. Het staat nu op het plein tegenover het monument dat moet herinneren aan de Russische bezetting. De beide monumenten staan voor een periode die in de grondwet als zodanig is vastgelegd als tijd waarin de onafhankelijke Hongaarse staat niet bestond en dus niet verantwoordelijk gehouden kan worden voor wat er toen gebeurd is.
Het monument is omstreden omdat het suggereert dat de hele Hongaarse natie geleden heeft onder nazi-Duitsland, terwijl Hongarije lange tijd een trouwe bondgenoot was van Hitler en medeverantwoordelijk voor de deportatie van van duizenden Hongaarse joden. De onschuld van de Hongaren die het monument laat zien in de vreedzame figuur van de aartsengel Gabriël, symbool voor de Hongaarse natie, tegenover de agressieve Duitse adelaar is vals, volgens de tegenstanders. Zij probeerden tevergeefs voorbereidende werkzaamheden voor het monument te verhinderen. Zij storen zich er ook aan dat de Hongaarse premier Orbán, die dit voorjaar met overmacht is herkozen, de geschiedenis probeert te verdraaien.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Blast from the past: George Orwell over Mein Kampf van Hitler, maart 1940.
HT L.
COLUMN - ‘Jij weet niet wat een oorlog is.’ zei mijn moeder afgelopen weekeinde tegen me. Ik sprak met haar over de Tweede Wereldoorlog, die ze als kleuter heeft meegemaakt in Maastricht. Eén van de verhalen die ik me van haar kon herinneren, ging over het bombardement van de geallieerden op Keulen (30 mei 1942) waarbij de inwoners van Maastricht de grond onder hun voeten konden voelen trillen.
Mijn moeder was toen twee. Ik vermoed dat ze het bombardement op Aken bedoelde op 11 april 1944. Aken is dichterbij en mijn moeder had toen de leeftijd om zich er nog iets van te herinneren. Heel belangrijk is die kwestie echter niet. Maastrichtenaren voelden de grond onder hun voeten trillen en ik had mijn moeder gevraagd hoe daar op gereageerd werd.
‘Hoopvol,’ was het eerste woord dat ze als antwoord gaf, ‘mensen kregen voor het eerst het gevoel dat de geallieerden er echt aan kwamen, dat de bevrijding niet ver meer was.’ Ik vroeg haar of er ook mensen waren die beseften dat dat getril onder hun voeten betekende dat ergens anders burgers zoals zij door een hel gingen en of ze daar medelijden mee konden hebben. ‘Daar was helemaal geen ruimte voor,’ antwoordde zij.
Daarop volgden de verhalen over onmenselijkheid die ik vaker gehoord heb. Over de huisarts die een zender had om daarmee met de geallieerden te communiceren en die door zijn eigen vrouw verraden werd. Over de NSB-er in de straat. Over dat je in een oorlog niemand meer kunt vertrouwen. Over de man die Joden verborgen hield en bij een razzia standrechtelijk werd gefusilleerd. Over de buurtbewoners die prompt een zoekactie in de stad opzetten om zijn winkelende vrouw en kinderen te vinden, daarin slaagden en ze veilig in Zeeland op een onderduikadres wisten onder te brengen. Dat laatste verhaal speelde weliswaar in het Eindhoven van mijn vader, maar het illustreert wel het leed en de angst waaronder de bevolking tijdens de bezetting leefde.
ACHTERGROND - Het verhaal is in de islamitische wereld overbekend. De profeet Mohammed had gezegd dat als hij moest worden opgevolgd, zijn opvolger vooral een goede moslim moest zijn en presenteerde tijdens zijn afscheidsbedevaart zijn schoonzoon Ali als opvolger. Hierover zijn, als ik het wel heb, alle moslims het eens. Na de dood van de profeet (in 632) werd echter Abu Bakr aangewezen als eerste kalief, “plaatsbekleder”. Hij werd opgevolgd door Omar en die werd weer opgevolgd door Othman, tot uiteindelijk Ali kalief werd.
Zijn regering werd geteisterd door interne problemen en Ali stemde ermee in dat een daarvan werd opgelost door arbitrage. Sommige moslims vonden het echter schandalig dat hij een Godgegeven ambt ondergeschikt maakte aan een menselijk oordeel. Ali werd tijdens het gebed vermoord en sindsdien zijn er, om het simpel samen te vatten, twee soorten moslims.
De ene groep meent dat de macht daarna legitiem behoorde aan Othmans familie; dit zijn de soennieten. De andere groep meent dat de legitieme macht eigenlijk behoorde aan de afstammelingen van Ali, zoals zijn zonen Hasan en Huseyn. Deze laatste deed ook een gooi naar de macht, maar werd in 680 door de Umayyadische leider Yazid verslagen in de slag bij Kerbala. Sjiieten rouwen nog elk jaar om die gebeurtenis, bij een herdenking die Ashura heet.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
RECENSIE - Door een gelukkige speling van het lot woont mijn collega Theo Toebosch bij me in de buurt. We komen elkaar elke maand wel eens in de winkelstraat tegen, lunchen regelmatig en komen ook wel eens bij elkaar over de vloer. Dat maakt me niet tot de meest objectieve recensent van zijn laatste boek, De eerstgevallenen, maar dat weerhoudt me niet dit boek over de Eerste Wereldoorlog onder uw aandacht te brengen.
De eerste eerstgevallene is de Franse korporaal André Peugeot, die op 2 augustus 1914 om het leven kwam bij een incident aan de Frans-Duitse grens. Dat was dertig uur voordat Duitsland met een oorlogsverklaring aan Frankrijk een tot dan toe kleinschalig conflict tussen Oostenrijk-Hongarije en Servië deed escaleren en misschien moet je daarom zeggen dat de dood van Peugeot geen oorlogshandeling was maar een moord in vredestijd. Hoe dat ook zij, Peugeot geldt als de eerste dode van de Eerste Wereldoorlog.
De andere eerstgevallene is Albert Mayer, die die ochtend was uitgestuurd op een missie over de grens, bij het dorpje Joncherry stuitte op Franse troepen en Peugeot doodde. Misschien was de Duitse cavalerist een moordenaar. Misschien was hij het slachtoffer van een bevel dat hij beter niet had kunnen opvolgen. Hoe dat ook zij, Mayer geldt als de eerste Duitse dode van de Eerste Wereldoorlog.
OPINIE - In de vijfde klas van de lagere school had ik een vriendinnetje. Op de dorpskermis poseerden we innig, arm in arm voor de fotograaf. De foto’s konden na het feest afgehaald worden bij de plaatselijke sigarenboer die in zijn etalage een selectie had tentoongesteld. Daar ontdekte mijn vader onze foto. Altijd beducht voor wat anderen over hem en zijn gezin zouden kunnen zeggen, kocht hij de foto meteen en borg hem op in de linnenkast. Zonder mij iets te vertellen. Dat was eind jaren vijftig.
Helemaal vergelijkbaar is het niet, maar ik moest aan deze geschiedenis denken bij het bericht over een vonnis van het Europese Hof van Justitie dat verstrekkende gevolgen kan hebben voor het vrije verkeer van informatie. Het Hof van Justitie sommeerde internetgigant Google om verwijzingen naar twee krantenartikelen over de Spanjaard Mario Costeja González weg te moffelen. Wie zijn naam intikte in Google stuitte altijd op links naar twee artikelen in de Catalaanse krant Vanguardia uit 1998. Die beschreven de executieverkoop van zijn vastgoed, waarop beslag was gelegd om schulden terug te vorderen die González had bij de sociale dienst. González vond dat deze informatie zijn reputatie schaadde. De krant weigerde de artikelen weg te halen. Maar nu heeft het Europese Hof bepaald dat Google er niet meer naar mag verwijzen.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Een museum toont voorwerpen. Maar een museum is zelf ook een voorwerp. Het gebouw en de collectie zijn onder bepaalde omstandigheden ontstaan, en die omstandigheden zijn zelf ook de moeite van het bestuderen waard. Er bestaat bijvoorbeeld een interessante vriendschappelijke rivaliteit tussen het British Museum, het Louvre en de Berlijnse musea, en ik blijf hopen dat een museum in Brussel of Amsterdam eens een expositie wijdt aan die rivaliteit.
De bovenstaande foto maakte ik in het Museo nazionale della civiltà romana in Rome, dat Mussolini destijds wijdde aan de Romeinse beschaving. Het staat vol kopieën, afgietsels en maquettes, en is een van de interessantste mij bekende musea. Het gebrek aan authenticiteit wordt meer dan dubbel gecompenseerd door de compleetheid van de collectie: eindelijk eens een museum dat de hele Romeinse cultuur illustreert, van het ontstaan van de stad tot de Grote Volksverhuizingen en van de Atlantische Oceaan tot de Eufraat.
De foto toont Italië, maar zoals u ziet hoort de Dalmatische kunst er ineens ook bij. Het is een herinnering aan de fascistische tijd. De As-mogendheden hadden Joegoslavië veroverd en in 1941 had Italië het kustgebied geannexeerd. Het museum is hier zelf een historisch artefact, dat op zichzelf de moeite van het bestuderen waard is.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
