COLUMN - “Dit is geen referendum dat gaat over het huidige kabinet.” Peter Kanne (I&O Research) en Martin Rosema (Universiteit Twente) schonken eergister klare wijn op Joop.nl. Dat is nodig ook, want bij het vorige nationale referendum was de mythe van een luid ‘nee tegen het kabinet’ hardnekkig.
“Van de weeromstuit stemmen mensen voor of tegen Europa, voor of tegen asielzoekers, voor of tegen het kabinet.” Oud-fractievoorzitter en Europees Parlementariër Bob van den Bos (D66) opperde op 20 januari in Trouw dat het referendum van 6 april over het kabinet zal gaan. Dat idee is vast gestoeld op een wijdverbreid misverstand over het vorige nationale referendum, op 1 juni 2005.
Dat misverstand is dat het overweldigende ‘nee’ destijds (62% van de uitgebrachte stemmen) vooral gericht was tegen het toenmalige kabinet.
Afgelopen maand nog stond in NRC Handelsblad een terugblik op dat referendum onder de kop: “Heerlijk: nee zeggen tegen de regering.” Oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot (CDA) bleek de uitslag van dat referendum op die wijze te verklaren.
Eerder hadden andere politici zich in soortgelijke bewoordingen uitgelaten. PvdA-kamerlid Diederik Samsom bijvoorbeeld zei op 28 mei 2005 tegen Trouw: “Al zijn ze voor de Grondwet, dit zien ze als de kans om tegen het kabinet te stemmen.” Diezelfde dag vertrouwde oud-premier Dries van Agt de Telegraaf toe bang te zijn dat de Grondwet zou worden “weggestemd uit protest tegen de regering.”